ادعای 8 برابرشدن صادرات نفت صحت دارد؟/ چرا مردم تاثیر آن را نمی بینند؟

گزارش‌های آماری رسمی دولت حاکی از آن است که درآمدهای حاصل از صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی در سال 1400 بیش از 11 برابر و در پنج ماه ابتدایی سال جاری نسبت به مدت مشابه حدود هشت برابر شده است. اما درآمدهای نفتی ایران در سال جاری چگونه هشت برابر شد؟ آیا این آمار واقعیت دارد؟ در صورت صحت آن چرا مردم تأثیرش را بر بازار ارز و اقتصاد کلان کشور و معیشت خود مشاهده نمی‌کنند؟

برای بررسی صحت این موضوع، بهتر است که یک بازگشت به گذشته نه‌چندان دور داشته باشیم. یعنی زمانی که با حمله نظامی روسیه به اوکراین، بازار نفت دچار تلاطمی کم‌سابقه شد.

پیش از آغاز این حمله قیمت نفت در کانال 80 دلار در هر بشکه معامله می‌شد. ارزش طلای سیاه در بازار های جهانی 16 اسفند 1400 به بالاترین سطح خود از تیر 1387 رسید و هر بشکه نفت خام برنت تا بیش از 139 دلار و هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت آمریکا بیش از 130 دلار معامله شد. قیمت نفت ایران تحت تاثیر این ماجرا با جهش حدود 81 درصدی از 60 دلار به 109 دلار رسید.

البته هیجانات بازار نفت چندان بادوام نبود و با فروکش کردن تب جنگ نرخ طلای سیاه دوباره به کمتر از 100 دلار در هر بشکه بازگشت. هرچند ثبات در بازار نفت معنایی ندارد و چنین نوساناتی در این بازار دور از انتظار نیست. همانطور که اخیرا نیز با تصمیم اوپک مبنی بر کاهش عرضه، قیمت این محصول با افزایش همراه بود.

آن‌طور که نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی نشان می‌دهد در نیم‌سال نخست سال 1400 درآمد حاصل از فروش نفت ایران 18 میلیارد و 677 میلیون دلار بود. حال با فرض هشت برابر شدن این رقم درآمد امسال باید حدود 150 میلیارد دلار شده باشد.

این رقم در حالی ارائه می‌شود که در کل هشت سال فعالیت دولت جنگ رقم صادرات نفت ایران در مجموع 110 میلیارد دلار بود! یعنی 40 میلیارد دلار کمتر از نیمه نخست سال جاری. یا در مجموع هشت سال فعالیت دولت سازندگی که ایران در روابط بین‌المللی شرایط مطلوب‌تری داشت کل صادرات نفت کشور به 141 میلیارد دلار رسید که باز هم حدود 10 میلیارد دلار کمتر از شش ماه ابتدایی امسال است.

در دو دولت احمدی‌نژاد که درآمدهای نفتی ایران به اوج خود رسیده بود و اعداد بی‌سابقه‌ای را نشان می‌داد، طی هشت ساله 1384 تا 1392 دولت توانست 618 میلیارد دلار نفت صادر کند. این یعنی به صورت میانگین دولت در هر پنج ماه حدود 31 میلیارد دلار نفت صادر می‌کرد. حال طبق محاسبات و آمار ارائه‌شده، آیا باید پذیرفت که میزان صادرات نفت در پنج ماه ابتدایی امسال توسط دولت ابراهیم رئیسی 3.5 برابر دوره اوج صادرات نفت ایران بود؟ اگر این چنین است، اتفاق مذکور را باید به‌عنوان یک رکورد در طول تاریخ صنعت نفت ایران ثبت کرد.

ایران روزانه بیش از 8 میلیون بشکه نفت صادر می‌کند؟

در حالی دولت مدعی هشت برابر شدن صادرات نفت است که تحریم‌ها باعث افت صادرات در مدت مذکور شده بودند. حتی گاهی گزارش‌های رسمی به سمت صفر متمایل بودند. با این حال آخرین اطلاعات موجود صادرات روزانه نفت ایران را 810 هزار بشکه در روز نشان می‌دهد.

حال اگر میانگین قیمت نفت صادراتی ایران را طی پنج ماه ابتدایی سال در خوش‌بینانه‌ترین حالت 105 دلار در نظر بگیریم و آن را در 810 هزار بشکه ضرب کنیم، این یعنی حتی با احتساب روزهای تعطیل، ایران در مدت مذکور 13.2 میلیارد دلار صادرات نفت داشته است.

این در حالی است که در همین مدت روسیه با ارائه تخفیف‌هایی تا 40 دلار اصلی‌ترین مشتریان ایران یعنی چین و هند را به سمت خود کشاند. طبیعی است که ایران برای بازپس‌گیری بازار وادار به ارائه تخفیف‌هایی بالاتر از روسیه بود و قطعاً نفت را با قیمت‌های بسیار پایین‌تر از 100 دلار می‌فروخت.

حتی با فرض پذیرش فروش بدون تخفیف نفت، باور اینکه ایران تحریم‌ها را به‌نوعی دور می‌زند که در پنج ماه 150 میلیارد دلار درآمد کسب کند میسر نیست. پذیرش این رقم یعنی ایران روزانه هشت میلیون و 100 هزار بشکه نفت صادر می‌کد.

در این بین مشتریان اصلی نفت ایران هم روی خوشی به نفت ایران نشان نمی‌دهند. چین و هند پیش از این هم در سال 98 و بعد از امضای فرمان اجرایی ترامپ مبنی بر تحریم‌های تازه علیه ایران خرید نفت ایران را به میزان قابل توجهی کاهش دادند. تا جایی که حتی هند نرخ واردات خود را به صفر رساند. آمارهای شرکت کپلر مصداق این موضوع است.

بیشتر بخوانید:

• توسعه ظرفیت پترو پالایشی، اسم رمز خنثی‌سازی تحریم‌ها

220 46