از رفت و برگشت سوره تا بسته شدن دفتر ششم کنگره علوم انسانی اسلامی

در هفته‌ای که گذشت اختتامیه ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی برگزار شد و اتفاقاتی برای برنامه سوره افتاد که باعث شد پخش آن برای یک هفته متوقف شود.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: در هفته های اخیر اکثر مراسم‌ها حول محور شخصیت سردار سلیمانی بود و مراکز علمی، پژوهشی و آموزشی هرکدام در خور فعالیت‌هایشان مراسمی برای یادبود و نکوداشت سردار دلها برگزار کردند اما حوزه اندیشه هم بی اتفاق نبود و شاهد اخبار متفاوتی در آن بودیم که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

نواب: هنجارهای آقای احمدی‌نژاد را نمی‌توان هنجار حکومتی دانست

به عنوان خبر اول اینکه چندی پیش روابط عمومی برنامه تلویزیونی «سوره» اعلام کرد که به مناسبت ایام فاطمیه قرار است این برنامه به مدت 10 شب در یک ویژه برنامه به موضوع «سقیفه» بپردازد. از همان ابتدای امر اینکه قرار است در تلویزیون و یک برنامه اندیشه‌ای به چنین موضوعی پرداخته شود جای تعجب داشت و از قسمت اول برنامه هم خیلی‌ها مخاطب برنامه شدند که ببینند در آن چه می‌شود اما پس از گذشت دو شب از برنامه با حضور رجبی دوانی و سعید طاووسی خبر ازتوقف پخش برنامه منتشر شد و این خبر در حالی منتشر شد که برنامه سوم با حضور مهمان برنامه در حال ضبط بود. بعدا براساس استوری مهمان برنامه محسن قنبریان معلوم شد که برخلاف توافق اولیه با وی که قرار بوده برنامه زنده باشد، به او اعلام کردند که برنامه ضبطی شده و بعد هم که در میانه کار ضبط برنامه کلا متوقف و دستور عدم پخش آن صادر شده. حال اینکه این دستور از سوی مسئولین صدا و سیما بوده یا بیرون هنوز مشخص نیست و روابط عمومی برنامه سوره فقط اعلام کرد که بنابر یکسری ملاحظات «سوره؛ فصل سقیفه» پخش نخواهد شد. هفته دوم اما برنامه تکراری با حضور عماد افروغ پخش شد و گمانه‌زنی هایی مبنی براینکه دیگر سوره پخش نشود یا به سرنوشتی مثل برنامه زاویه دچار شود و مجری آن تغییر کند اما در هفته گذشته خبر پخش مجدد برنامه اما با روال هفتگی و نه ادامه ویژه برنامه سقیفه منتشر شد و خوشبختانه برنامه با حضور حجت‌الاسلام دیانی، که کارشناس مجری برنامه روی آنتن شبکه چهار رفت و به صورت زنده پخش شد. نکته جالب اما اینکه پس از این توقف هم موضوعی که سوره به آن پرداخت موضوع جالب و حساسی بود و در اولین قسمت پس از توقف حجت الاسلام نواب حرفهای مهم و قابل تاملی درخصوص استقلال یا وابستگی حوزه به دولت بیان کرد.

رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در این برنامه گفت: من معتقدم نباید تبعیضی میان نظام آموزشی دانشگاه‌ها و حوزه‌ها باشد. مبنای زندگی طلبگی با مبنای زندگی دانشگاهیان فرق دارد. یک استادیار پایه یک دانشگاه سه برابر بالاترین استاد حوزه علمیه قم حقوق می‌گیرد. هردو طرف هم این موضوع را پذیرفتند و یک عُرف است. ضمن اینکه استقلال حوزه دست طلبه‌ها نیست دست مراجع است که آنها هم از بنیان مستقل‌اند. منبع مالی مراجع هم همیشه مستقل و در طول تاریخ هم همیشه مشخص بوده است. حتی منابع مالی بنیانگذار امام خمینی (ره) به عنوان مرجع هم ربطی به دولت نداشت. الان هم رهبری در شئون حوزوی و دینی‌شان به دولت ربطی ندارند و به عنوان یکی از دو مرجع مطرح در جهان شیعی منابع و وجوهات کافی دارند که یک دینارش هم دولتی نیست.

دیانی در واکنش به حرفهای نواب گفت: در زمان آقای احمدی‌نژاد من قم بودم به یکبار بودجه نهادهای حوزوی، علمی و دینی به یکباره کم شد و همه هم دلیلش می‌دانستند به نظر شما دولت‌ها می‌توانند از بودجه به عنوان یک اهرم فشار برای حوزه علمیه استفاده کنند؟

نواب پاسخ داد: خیر. دولت‌ها نمی‌توانند از بودجه به عنوان اهرم فشار استفاده کنند منتها هنجارهای آقای احمدی‌نژاد را نمی‌توان هنجار حکومتی دانست. روی هنجارهای ایشان در این چهل سال اخیر خیلی کار نکنید. ایشان بین قبض و بسط عجیبی گرفتار بود.

دیانی سپس بیان کرد که آقای روحانی در یک دوره‌ای به طلبه‌ها هدیه داد آیا این جزو اصول شماست؟

وی پاسخ داد: برخی افراد رفتند با آقای روحانی صحبت کردند که در شرایط کرونا اوضاع طلبه‌ها بد است و ایشان تصمیم گرفتند این هدیه را بدهند و بنده هم در جریان این تصمیم بودم. به هرطلبه دو میلیون تومن از ردیف دولتی رئیس جمهور داده شد مثل سایر ردیف‌هایی که در کشور در دوران کرونا به مشاغل مختلف داده شد. این رقم‌ها در مقابل سایر رقم‌هایی که در دولت خرج می‌شود مثل صندوق بازنشستگی هیچ چیز نیست. دولت اگر به طلاب خارجی کمک می‌کند به دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین هم کمک می‌کند.

درخشان: رئیس جمهور به ظرفیت های اقتصاد اسلامی اعتماد کند

از برنامه سوره که بگذریم خبر دیگر اینکه ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی که در گزارش قبلی خبر افتتاح آن و برگزاری نشست‌های تخصصی کمیسیون‌های آن را داده بودیم در هفته گذشته به کار خود پایان داد. حجت الاسلام رضا غلامی و مسعود درخشان استاد اقتصاد از جمله سخنرانان مراسم اختتامیه این کنگره بودند. درخشان در این مراسم گفت: رئیس جمهور محترم باید استفاده از نسخه های لیبرالی اقتصاد را که از طریق دانشگاه هایی مانند دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشکده حکمرانی آن برای کشور پیچیده می‌شود را کنار بگذارند و با اعتماد به ظرفیت های اقتصاد اسلامی برای حل بیماری های مزمن اقتصاد ایران، فرصت استفاده از نسخه های اقتصاد اسلامی در دستگاه اقتصادی کشور را ایجاد کند.

نقد و رونمایی دوکتاب

اما در اواخر هفته پیش کتاب «شناخت و علاقه‌های انسانی» نوشته یورگن هابرماس، ترجمه ناصرالدین علی تقویان با حضور مترجم اثر و عباس کاظمی عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد.

کاظمی عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی در این جلسه گفت: همانطور که روانکاوی می‌آید بیمار را از طریق گفت‌وگو از بیماری رها می‌کند، وظیفه جامعه‌شناس و فیلسوف و عالم هم این است که از طریق گفت‌وگو کردن و نقدکردن جامعه بشری را رها کند.

نشست دیگری که هفته پیش در سرای اهل قلم برگزار شد، نشست نقد و بررسی کتاب «چگونگی علم؛ آنچه باید درباره علم بدانیم» اثر هری کالینز و ترور پینچ با ترجمه مرتضی هادی جابری مقدم عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بود. در این نشست سعید زیبا کلام عضو هیئئت علمی دانشگاه تهران و غلامحسین مقدم حیدری حضور داشتند و مقدم حیدری در این نشست گفت: ویتگنشتاین می‌گوید فیلسوفان به سمت کار آنتروپولوژی بروند و این به این معنی نیست که فلسفه از بین برود بلکه به این معنی است که بیرون‌تر بیاستیم و مسائل را ببینیم که کوهن این کار را می‌کند. کالینز و پینچ هم مانند کوهن عمل می‌کنند و زمانی که گالم را می‌نویسند درواقع دارند توصیف می‌کنند. بنابراین ما می‌توانیم مطالعاتی درباره science داشته باشیم که آن را توصیف کنیم. از این رو دیگر نیاز نیست دنبال مناقشات بریم و به دنبال آنها باشیم. این یک نوع جدید از مطالعات علم است. ما خیلی نمی‌بینیم که درباره مکاتب علمی همایش برگزار شود اما درباره کار اینها وجود دارد که به نظر می‌رسد این نوع کارها بسیار می‌تواند روی اجتماعات علمی تاثیرگذار باشد.

یک انتصاب جدید

خبر پایانی این بخش هم قبل از اینکه به سراغ تازه‌های نشر برویم اینکه در ادامه انتصابات در دولت جدید، قاسم زائری با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات شد. پیش از این، محمد سلگی این مسئولیت را به عهده داشت.

چه خبر از تازه های نشر؟

اما به روال همیشه در بخش پایانی سری به بازار نشر در حوزه اندیشه می‌زنیم. در هفته‌های اخیر همزمان با سالگرد درگذشت آیت الله مصباح یزدی هم کتابهای متعددی درباره وی منتشر شد و هم چندین کتاب خود این عالم تجدید چاپ شد. به عنوان مثال کتاب «آموزش فلسفه» که از کتاب‌های مهم و ماندگار مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی به شمار می‌رود، در این ایام به چاپ نوزدهم رسید.

کتاب «سیاست‌ورزی مؤمنانه»، نوشته محمدحسن روزی‌طلب هم به تازگی توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل منتشر شد. این کتاب با تفصیل زیادی به تبیین مواضع سیاسی مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی در سال‌های 84 تا 92 می‌پردازد.

کتاب «حقوق ادیان» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا پیوندی هم به تازگی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی منتشر شده است.