افشای یک سند تغییر یافته | امام خمینی موافق پابان جنگ پس از فتح خرمشهر بود؟

وب‌گاه عرشه آنلاین 1402/03/08 - 10:31 مشاهده در مرجع

یک سند جدید درباره جنگ تحمیلی منتشر شد. در این سند امام خمینی نظرشان برپایان جنگ پس از فتح خرمشهر بود اما در دستخط امام تغییراتی ایجاد می شود

سایت جماران با انتشار مطلبی به نقل از حمید انصاری به انتشار این اسناددرباره پیام امام خمینی پس از فتح خرمشهر می پردازد. انتشار این اسناد نکات مهمی دارد از جمله اینکه نشان می دهد نظر امام رپایان جنگ پس از فتح خرمشهر بود

البته در این دستخط تغییراتی ایجاد می شود.

جمید انصاری در توضیح علت این تغییر نوشته است: موارد معدودی که طبق نظر و تأیید حضرت امام خمینی (س) ضمن چند مورد اصلاح کلمات، عبارتی کوتاه از یک پیام ایشان در نسخه کپی دستخط پیام، خط خورده است و طبعا در متن منتشر شده در صدا و سیما و مطبوعات نیامده است همین پیام معروف امام بمناسبت سوم خرداد و فتح خرمشهر می باشد. جمله ای که در اصل نسخه خطی توسط امام خطاب به "حکومتهای هم جوار و منطقه" نوشته شده و بصورت خط نخورده می باشد این است: «آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه یافته است و دولت و ملت پیروزمند از موضع قدرت سخن می گویند». اما در نسخه کپی که مبنای متن منتشر شده در رسانه ها بوده است با اجازه حضرت امام، عبارت «جنگ خاتمه یافته است» خط خورده است.

جزییات سندی که برای اولین بار منتشر می شود

امام خمینی پس از فتح خرمشهر جنگ را «خاتمه یافته» دانسته بودند
این عبارت که در متن اولیه پیام امام آمده بود، با اجازه ایشان در متن نهایی حذف شد
جمله ای که در اصل نسخه خطی توسط امام خطاب به "حکومتهای هم جوار و منطقه" نوشته شده و بصورت خط نخورده می باشد این است: «آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه یافته است و دولت و ملت پیروزمند از موضع قدرت سخن می گویند».
اما در نسخه کپی که مبنای متن منتشر شده در رسانه ها بوده است با اجازه حضرت امام، عبارت «جنگ خاتمه یافته است» خط خورده است.
بنا بر توضیح فوق و به استناد عبارت «امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه یافته است» شاید با اطمینان بتوان گفت امام خمینی در زمان نگارش این پیام در روز سوم خرداد سال 1361، با تحقق فتح خرمشهر، جنگ را خاتمه یافته، می دانسته و یا می خواسته است./

جزییات کامل تر این مطلب را بخوانید:

خبر رسمی این پیروزی بزرگ را آیت الله خامنه ای (رئیس جمهور وقت و رئیس شورای عالی دفاع) طی پیامی متضمن تبریک به امام خمینی و درخواست دعا برای رزمندگان دادند. این پیام در روز سوم خرداد به صورت تلفنگرام فوری برای دفتر امام مخابره و قرائت گردیده بود. متن این سند خاطره انگیز (که برای نخستین بار منتشر می شود) بدین قرار است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

تلگرام فوری شماره 652 - 3/3/61

حضرت آیت الله العظمی امام خمینی مدظله العالی رهبر انقلاب و بنیانگزار جمهوری اسلامی ایران

فرزندان ایثارگر شما در جبهه نبرد حق علیه باطل امروز حماسه بزرگتری آفریدند. گلهای سرخ اسلام و کبوتران خونین بال انقلاب اسلامی از خط آتش سهمناک قوای کفر گذشتند نیروی اهریمنی متجاوزان را در هم شکستند از آب اروند رود وضو ساختند و بر خاک خونین خرمشهر در پیشگاه با عظمت لطف الهی سر به سجده فرود آوردند.

اماما! امروز پس از بیست ماه بانگ تکبیر در فضای خرمشهر طنین افکن شد و پرچم سرافراز توحید در این بخش از خاک میهن اسلامی به اهتزاز درآمد. ای مرشد و راهنمای رزمندگان اسلام فرزندان شما امروز در عین پیروزی کامل به دعای شما که خود قافله سالار این سربازان امام زمان (عجل الله [فرجه الشریف]) هستید نیازمندترند. چشم و دلتان به این پیروزی و پیروزیهای آتی روشن و روشن تر باد.

سید علی خامنه ای رئیس شورای عالی دفاع ورئیس جمهوری اسلامی ایران»

از جمله مباحث مهمی که در رابطه با دوران 8 ساله دفاع مقدس همواره در پژوهشهای مربوط به جنگ و در گفتگوها و خاطرات فرماندهان و مسئولین سیاسی مرتبط با دوران جنگ تحمیلی مورد بحث و مناقشه بوده است موضوع ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر می باشد.

روایت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی:

«... پس از فتح خرمشهر یک بار جلسه شورای عالی دفاع در خدمت امام تشکیل شد که برای ادامه جنگ چکار کنیم؟ امام در آن جلسه روی ادامه جنگ تأکید داشتند و کسی مخالف ادامه جنگ نبود. در ادامه جلسه، بحث شد که اگر قرار است جنگ را ادامه دهیم، باید وارد خاک عراق شویم. چون در آن مقطع حالت تهاجمی داشتیم. امام مخالف ورود به خاک عراق بودند. من و آیت‌الله خامنه‌ای هم در آن جلسه بودیم، اما وقتی بحث تخصصی شد، بیشتر فرماندهان نظامی صحبت می‌کردند. نتیجه بحث آن‌ها قانع شدن امام بود.

فرماندهان نظامی پس از اینکه امام مخالفت خودشان را از ورود به خاک عراق در آن جلسه اعلام کردند، گفتند: این نمی‌شود. چون اگر عراق مطمئن شود ما وارد خاکش نمی‌شویم، احساس امنیت می‌کند و لشکریانش را بازسازی، نیرو‌هایش را آماده و تجهیزاتش را قوی می‌کند. الان هم نیرو‌هایش آسیب دیده‌اند و هم استحکاماتش ضعیف است. اگر وارد نشویم، عراق دوباره کار‌هایش را شروع می‌کند.

ارتش و سپاه موضع مشترک داشتند؟

بله، ما، یعنی من و آیت‌الله خامنه‌ای هم قبول داشتیم، ولی در بحث شرکت نکردیم. بالاخره امام منطق نظامیان را پذیرفتند که باید وارد خاک عراق شویم. البته استدلالات امام قوی بود، ولی با منطق نظامیان ناسازگار بود. بحث شد که چه کار کنیم؟ اینکه جنگ را ادامه دهیم و وارد خاک عراق نشویم، نمی‌شود. این کار ما دادن مهلت به دشمن است که دوباره خود را تجهیز کند.

استدلالات امام چه بود؟

سه چهار دلیل داشتند:

1- الان مردم عراق موافق جنگ نیستند و با صدام همراهی نمی‌کنند. اگر وارد خاک عراق شویم، مردم هم با حس وطن‌دوستی حمایت می‌کنند که حرف درستی بود.

2- دنیا تحمل نمی‌کند ما عراق را اشغال کنیم. جهان بین‌الملل و کشورهای عربی نمی‌خواهند توازن سیاسی منطقه به نفع جمهوری اسلامی باشد. تا آن موقع و از زمان رژیم پهلوی بین ایران و عراق تعادل بود. اگر ما عراق را می‌گرفتیم، جغرافیای سیاسی منطقه عوض می‌شد. نفت، خلیج فارس، قدرت ایران و همسایگی خاکی با کشورهای جنوب خلیج فارس، از مسائلی بود که اتفاقات سیاسی را به نفع ایران می‌کرد. امام می‌گفتند: عرب‌ها و ابرقدرت‌ها تحمل نمی‌کنند.

3- اگر جنگ را به خاک عراق ببریم، مردم عراق آسیب می‌بینند. الان مردم عراق، به خصوص در جنوب عراق که شیعه نشین و منطقه جنگی بود، بالقوه با ما هستند. چگونه می‌توانیم در شهری مثل بصره بجنگیم و مردم آسیب نبینند؟! این استدلال ایشان با هدف جنگ ما سازگار بود و تا آخر هم به این منطق خویش پایبند بودند. واقعاً در طول دفاع تا جایی که می‌توانستیم، به جز در مواردی که برای مقابله به مثل مجبور بودیم، سعی می‌کردیم به مردم عراق آسیب نرسانیم.

فرماندهان نظامی پس از شنیدن استدلالات امام گفتند: با این شرایطی که می‌فرمایید، نمی‌توانیم بجنگیم. هنوز حدود بیش از هزار کیلومتر از خاک ایران، آن هم ارتفاعات سوق‌الجیشی مهم که جزو امتیازات مرزی ماست، در دست عراق بود. با آن ارتفاعات، داخل عراق را کنترل می‌کردیم که در آن مقطع برعکس شده و در دست عراق بود. در طول مرز ما این‌گونه بود و می‌توانستیم برای بازپس‌گیری آن‌ها بجنگیم، ولی نمی‌توانستیم حالت تهاجم وسیع خود را ادامه دهیم. این هم جزو مباحث آن جلسه بود.

به هر حال امام (ره) گفتند: «در جاهایی وارد شوید که مردم آسیب نبینند» (مصاحبه اختصاصی آیت الله هاشمی رفسنجانی با نشریه آینده؛ به نقل از سایت "تاریخ ایرانی خرداد 1390 | 19:57 کد: 805")

البته مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در مصاحبه ای دیگر بمناسبت بیست و چهارمین سالروز پذیرش قطعنامه 598 ضمن بیان همین مطالب گفتگوی فوق با توضیحات بیشتر، با بیانی خاص و با تکیه بر استدلال دوم امام در مخالفت با ورود به عراق تأکید می کند که پیش بینی امام خمینی درست بوده و آنچه عملا اتفاق افتاد صحت نظر امام را ثابت نمود. ایشان می گوید: «... تا زمانی که بعثی‌ها در خاک ما بودند علیه آن‌ها خوب می‌جنگیدیم. ولی وقتی خواستیم داخل خاک عراق برویم، همان گونه که امام پیش‌بینی کرده بودند، خارجی‌ها حساسیت نشان دادند. عملیات خیبر، عملیات فاو، عملیات کربلای 5 و چند عملیات دیگر نشان داد که اگر ایران نیرو‌هایش را متمرکز کند به هر جای عراق که بخواهد، می‌رود. لذا آن‌ها شروع کردند تا از فاز دیگری ما را تحت فشار قرار بدهند که به قسمت‌های اصلی سوال شما درباره پذیرش آتش بس مربوط می‌شود. با کاری که در این چند سال کردیم، برای همه ثابت شده که اگر جنگ با همان وضع ادامه می‌یافت و مسائل تمام نمی‌شد، نهایتاً این عراق بود که به زمین می‌خورد و دشمنان انقلاب این را نمی‌خواستند. قطعاً مایل نبودند این گونه شود. روس‌ها، آمریکایی‌ها و عرب‌ها در این سیاست فرقی نداشتند. امکانات همه در اختیار صدام بود. پول و بندر می‌دادند، هواپیمایشان به نحوی آماده دفاع بود. عراق از فرودگاه‌هایشان استفاده می‌کرد. اطلاعات نظامی می‌دادند...» (به نقل از سابت تاریخ ایرانی مرداد 1391 | 22:25 کد: 2428)

روایت فرزند امام، مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی:

سوال - بدون تردید شما در طول دوران دفاع مقدس از همه کس به امام نزدیکتر بودید و از موضعگیریهای ایشان در مقاطع مختلف جنگ خاطرات بسیاری دارید. لطفاً خاطره‌ای را از آن دوران تعریف کنید؟

- تلخترین خاطره‌ای که به یاد دارم پذیرش قطعنامه، و شیرینترین خاطره مربوط به فتح خرمشهر است. فتح خرمشهر زمانی اعلام شد که ساعت حدوداً چهار بعدازظهر بود و امام در حال قدم زدن بودند. امام هر روز سه مرتبه و هر مرتبه حدود نیم ساعت قدم می‌زدند و رادیو هم در دستشان بود چون ما از قبل می‌دانستیم که رزمندگان اسلام در حال انجام این کار هستند و درگیری هم از شب قبل شروع شده بود که خیلی هم شدید بود. امام در حال قدم زدن بودند که گوینده رادیو خبر آزادسازی خرمشهر را اعلام کرد. با شنیدن صدای گوینده، من به امام نگاه کردم و متوجه شدم که احساس خوبی به ایشان دست داد. البته در مجموع امام از مسائلی که خیلی تلخ بود اوقاتشان زیاد تلخ نمی‌شد و از مسائلی هم که شیرین بود خیلی خوشحال نمی‌شدند.

در مقابل مسائل خرمشهر امام معتقد بودند که بهتر است جنگ تمام شود، اما بالاخره مسئولین جنگ گفتند که ما باید تا کنار شط‌العرب (اروند رود) برویم تا بتوانیم غرامت خودمان را از عراق بگیریم. امام اصلاً با این کار موافق نبودند و می‌گفتند اگر بناست که شما جنگ را ادامه بدهید بدانید که اگر این جنگ با این وضعی که شما دارید ادامه یابد و شما موفق نشوید دیگر این جنگ تمام شدنی نیست و ما باید این جنگ را تا نقطه‌ای خاص ادامه بدهیم و الان هم که قضیه فتح خرمشهر پیش آمده بهترین موقع برای پایان جنگ است. (مصاحبه اختصاصی حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سیداحمد خمینی درباره‌ی دفاع مقدس با نشریه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تاریخ: 31 شهریور 1370 به نقل از کتاب مجموعه آثار یادگار امام خمینی ج2)

یک مدرک مهم در تأیید روایت مرحوم یادگار امام:

پیش از ارائه مدرک، توضیحی کوتاه لازم است. تجربه ماههای اولیه بعد از پیروزی انقلاب حاکی از آن بود که در رادیو و تلویزیون و همچنین روزنامه ها در مقام قرائت و یا حروفچینی و درج مطالب دستخط برخی پیامهای حضرت امام، دچار مشکل بودند و بعضا اشتباهات قابل توجهی در نقل نوشته های امام پدید می امد. برای جلوگیری از این اشتباهات و همچنین حفظ ارزش و اصالت دستخط حضرت امام خمینی، روال معمول بر این قرار شد که تصویر دستخطها ارسال نشود و متن بازنویسی شده ای که توسط اعضای دفتر حضرت امام به دقت و با حروف خوانا از روی کپی دستخط نوشته می شد جهت انتشار برای صدا و سیما و مطبوعات ارسال گردد و اصل نسخه دستخط با امضای امام، در آرشیو اسناد ایشان نگهداری شود. به دلیل حساسیتی که در جامعه نسبت به یکایک واژگان بکار رفته در پیامهای امام وجود داشت، در مواردی که احیانا در مرحله نگارش سهوی در درج حروف یا جابجایی کلمات صورت گرفته بود یا در مواردی بسیار معدود که پیشنهاد افزودن یا درج مطلبی در پیام مطرح بوده است، عمدتا توسط مرحوم حاج احمد آقا موضوع به امام خمینی منعکس می شد و اصلاح مورد نظر با خط خود امام یا با اذن ایشان روی نسخه اصل و یا کپی دستخط صورت می گرفت. خوشبختانه تمامی نسخ اینگونه اصلاحات اعم از نسخه خطی و کپی اصلاح شده در آرشیو اسناد امام موجود بوده و در موزه آثار ایشان در معرض دید قرار خواهند گرفت.

از جمله موارد معدودی که طبق نظر و تأیید حضرت امام خمینی (س) ضمن چند مورد اصلاح کلمات، عبارتی کوتاه از یک پیام ایشان در نسخه کپی دستخط پیام، خط خورده است و طبعا در متن منتشر شده در صدا و سیما و مطبوعات نیامده است همین پیام معروف امام بمناسبت سوم خرداد و فتح خرمشهر می باشد. جمله ای که در اصل نسخه خطی توسط امام خطاب به "حکومتهای هم جوار و منطقه" نوشته شده و بصورت خط نخورده می باشد این است: «آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه یافته است و دولت و ملت پیروزمند از موضع قدرت سخن می گویند». اما در نسخه کپی که مبنای متن منتشر شده در رسانه ها بوده است با اجازه حضرت امام، عبارت «جنگ خاتمه یافته است» خط خورده است. ضمنا در آغاز این پیام نیز با توجه به تلگرافات تبریک فتح خرمشهر که در سوم خرداد برای حضرت امام مخابره می شده است، عبارت «با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است» اضافه گردیده است.

بنا بر توضیح فوق و به استناد عبارت «امروز با فتح خرمشهر مظلوم جنگ خاتمه یافته است» شاید با اطمینان بتوان گفت امام خمینی در زمان نگارش این پیام در روز سوم خرداد سال 1361، با تحقق فتح خرمشهر، جنگ را خاتمه یافته، می دانسته و یا می خواسته است، و طبعا با توجه اهمیت شرایط جنگ و پیروزی عظیم خرمشهر و حساسیت عبارت مذکور، ایشان شخصا و یا پس از مشورت با حاج احمد آقا حذف آنرا - قبل از طرح موضوع در جلسه شورایعالی دفاع و اخذ نظر فرماندهان نظامی - به مصلحت دانسته اند، خصوصا اینکه ایشان طبق مبانی فقهی خویش در فقه حکومتی و امور اجتماعی که دایر مدار مصلحت هستند توجه به وجوب مشورت با عنایت به ملاک عرف کارشناسان (که در رابطه با جنگ، فرماندهان نظامی و مسئولین سیاسی و پشتیبانی جنگ بوده اند) را لازم می دانستند و لذا پس از استماع نظرات ایشان و طبعا اطلاع از مباحث نمایندگان مجلس و مسئولین سیاسی و اطمینان از اینکه اکثریت قاطع ایشان (بالای 90 درصد) با استدلالهای متین و کارشناسانه خویش پایان جنگ را در آن مرحله خلاف مصلحت کشور اعلام کردند و مصلحت جنگ و کشور را بر ادامه جنگ و ضرورت اجازه ورود به خاک عراق بیان کردند، امام خمینی از نظر جمع متابعت نموده است.

تیمنا و بمناسبت ایام سالگرد فتح خرمشهر، برای نخستین بار تصویر عین اصل نسخه خطی این پیام و همچنین نسخه کپی اصلاح شده این پیام تقدیم می شود:

تصویر نسخه خطی اصل (قبل از اصلاحات):

تفاوت دو متن در رابطه با عبارت مورد نظر در تصویر زیر مشخصتر می باشد (که مربوط به سه سطر مانده با آخر در صفحه اول دو نسخه می باشد)

تصویر کپی شده نسخه مذکور:

حمیدانصاری درپایان مقاله خود نوشته است"اگر در این نوشتار که محور بخشی از مباحث، تفاوت دو نقل یادگار امام و آیت الله هاشمی رفسنجانی بوده است هرگز نباید تلقی مخالفت ایشان با دیدگاه امام در جنگ شود.. اعتماد حضرت امام به درایت و تعهد ایشان بدان پایه بود که در حساسترین مقطع دفاع مقدس مسئولیت جانشینی فرماندهی کل قوا را به ایشان محول فرمود و آن مرحوم نیز در نزدیکترین ارتباط مستقیم با حضرت امام و یادگار امام مسائل جنگ را همراه با رئیس شورایعالی دفاع و دیگر اعضای شورا و فرماندهان جنگ مدیریت نمود. آنچه را که مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در عبارات کوتاه زیر، در رابطه با استراتژی جنگ پس از فتح خرمشهر فرموده است کاملا درست و مطابق با حقیقت است: «بنابراین امام می‌دانستند که به کجا می‌رویم. من هم مرتب با امام در تماس بودم. بعد از هر عملیاتی که بر می‌گشتم، خدمت امام می‌رفتم و توضیح می‌دادم. اگر ناقص عمل می‌شد دلیلش را می‌گفتم و ایشان هم می‌دانستند. به خصوص اینکه حاج احمدآقا همیشه با ما و دیگر فرماندهان در تماس بود و خبرها را به ایشان می‌داد. سپاه و ارتش هم در تماس بودند. بالاخره بحث قطعنامه پیش آمد....»

منبع: جماران هم اکنون دیگران می خوانند