اندیشه های سیاسی امام خمینی (ره) راهنمای تفکر اصیل اسلامی است
خرم‌آباد - ایرنا - ارتباط ناگسستنی دین از سیاست، مردم سالاری دینی و نفی سلطنت، قانون مداری، آزادی با قید اسلامی و امر به معروف و نهی از منکر از جمله اندیشه های سیاسی امام خمینی (ره) بود که پیوند عمیقی بین حاکمیت و معنویت برقرار کرد.
به گزارش خبرنگار ایرنا، امام خمینی (ره) حکیمی خردمند و عارفی الهی است که به عنوان شخصیتی احیاگر اسلام ناب محمدی در قرن 20 با بصیرت مردم انقلابی، مظام مقدس جمهوری اسلامی را بنا کرد و همچون دیواری محکم در برابر استعمارگران ایستاد.
در میان پدیده‌های یک‌صد سال گذشته به خصوص در ممالک و جوامع اسلامی شخصیتی ممتاز است که هیچ‌گاه خدمات ارزشمند ایشان به ایران و اسلام فراموش نخواهد شد.
امام خمینی (ره) بزرگمرد تاریخ معاصر ایران و ندای بلند محرومان و مظلومان جهان بوده که بدون شک نام وی با تاریخ معاصر جهان آمیخته است.
امام خمینی (ره) با وجود سیطره تمدن غربی بر جهان امروز مرد قرن و احیاگر میراث عظیم اسلامی در جهان امروز بوده و راه جدیدی را برای انسان امروز ترسیم کرده است و به تعبیر اندیشمندان منادی معنویت و روحی جدید برای جهان بی روح در عصر حاضر شد.
پایداری، تلاش و مجاهدت خستگی ناپذیر او در طول بیش از سه دهه میراث گرانبهایی برای مسلمانان و شیفتگان وی بر جا گذاشت و سنتی نو و مکتبی اصیل برای احیای ارزش‌ها و اصول اسلامی در جهان امروز ارائه کرد.
مکتب سیاسی این حضرت مبتنی بر اصول و ارکانی بنیادین بوده و آرا و اندیشه‌های او راهنمای اندیشه و تفکر اصیل اسلامی است که با گذشت بیش از 2 دهه از ارتحال امام خمینی (ره) این اندیشه‌ها همچنان مورد تفسیر قرار می‌گیرند.
دوران زندگی امام خمینی (ره) در شکل گیری اندیشه‌های وی متأثر بود
یک کارشناس مسائل سیاسی در لرستان گفت: امام خمینی (ره) شخصیتی چند بعدی بوده و بررسی شخصیت ایشان از یک زاویه اجحاف در حق وی است.
افشین ترکارانی با بیان اینکه عوامل مختلفی در شکل گیری اندیشه امام خمینی (ره) در حوزه‌های متعدد دخیل بودند، افزود: دوران کودکی، نوجوانی و مرجعیت در اندیشه‌های وی تأثیرگذار بود تا آنجا که در دوران کودکی ویژگی استقلال فکری در شخصیت ایشان شکل گرفت.
وی ارتباط دین با سیاست را بنیان اندیشه سیاسی حضرت امام دانست و بیان کرد: امام (ره) در ابعاد فلسفی، فقهی و کلام استاد بود.
وی دومین مفهوم در اندیشه حضرت امام خمینی (ره) را عدالت عنوان کرد و ادامه داد: یکی از پارامترهای حکومت اسلامی باید عدالت باشد،
کارشناس مسائل سیاسی ویژگی اصلی حاکم از دیدگاه امام راحل را علم و عدالت دانست، اضافه کرد: آزادی در چارچوب دین و مردم سالاری را از دیگر مفاهیم اندیشه‌های سیاسی حضرت امام خمینی (ره) برشمرد.
ترکارانی با بیان اینکه مردم اهمیت اساسی در اندیشه‌های امام راحل دارند، اظهار داشت: قانون و قانون سالاری از مبانی فکری امام راحل است و ایشان ولایت مطلقه فقیه را در چارچوب قانون (قانون موضوعه و قانون الهی) مطرح می‌کنند.
احیای هویت ایرانی اسلامی از اندیشه‌های سیاسی امام راحل است
وی افزود: فرهنگ و فرهنگ مداری، وحدت و اتحاد مسلمانان و احیای هویت ایرانی اسلامی مفاهیمی از اندیشه‌های سیاسی امام راحل می‌باشند.
وی ادامه داد: امام خمینی (ره) در ابتدا سلطنت را رد نمی‌کرد و قائل به پیاده سازی حکومت اسلامی بود چرا که در دهه 20 ظرفیت لازم برای حکومت آرمانی در جامعه جود نداشت و به ناچار به سلطنت مشروعه اکتفا کرد.
این کارشناس مسائل سیاسی گفت: در دهه 40 که ظرفیت‌های لازم ایجاد شد و مشروعیت نظام سلطنتی زیر سوال رفت حضرت امام با حرکت به سمت پیاده سازی حکومت اسلامی مباحث حکومت ایده آل را مطرح کرد.
لیبرال دموکراسی و بازگشت به معنویت اندیشه‌های سیاسی قرن حاضر هستند
ترکارانی بنیان اندیشه حضرت امام خمینی (ره) را نظریات حکومتی ایشان عنوان کرد و اظهارداشت: تاریخچه شکل گیری اندیشه‌های حکومتی امام راحل به دهه 20 برمی گردد.
وی افزود: اندیشه‌های حکومتی امام خمینی (ره) درسه برهه تاریخی آرمان، نقد و نفی سلطنت و جمهوری اسلامی تقسیم شده است.
این کارشناس علوم سیاسی بیان کرد: امام راحل لزوم حکومت در عصر غیبت را نیازمند مؤسسات اجرایی، احکام و ولایت فقیه دانست. به گفته وی مبحث ولایت مطلقه فقیه مشروطه و مطلقه را حضرت امام خمینی (ره) مطرح و تاریخچه مشروطه را نقد کرد.
این استاد دانشگاه لیبرال دموکراسی و بازگشت به معنویت را 2 ویژگی اصلی اندیشه‌های قرن حاضر دانست و افزود: در دنیا ی امروز موج‌های دموکراسی ایجاد شده و در کشورهای غربی در حال اصلاحات این موضوع هستند.
وی امام خمینی را منتقد دموکراسی غربی دانست و بیان کرد: مردم سالاری دینی به وضوح در اندیشه امام راحل دیده می‌شود.
ترکارانی گفت: در سال 58 حضرت امام خمینی (ره) بر قید دموکراتیک در نام نظام به 2 دلیل مخالفت کرد چراکه نظام اسلامی دارای جنبه‌های دموکراتیک بوده و اضافه شدن این قید بیانگر نبود پارامترهای دموکراتیک در اسلام است.
مردم دنیا به سمت مردم سالاری دینی در حرکت هستند
وی گفت: امروزه بازگشت به معنویت و دین حتی در عرصه‌های حکومتی در سطح دنیا قابل رؤیت است.
وی با بیان اینکه در دل دین سیاست و در دل سیاست دین وجود دارد، افزود: دموکراسی دینی به وضوح در اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) دیده می‌شود.
به گفته این کارشناس، مردم سالاری دینی و مؤلفه‌های آن نظیر قانون و قانون مداری و آزادی با قید اسلامی در اندیشه و بیان، افکار، رسانه و مطبوعات، مشارکت مردم و امر به معروف و نهی ازمنکر وجود دارد.
اندیشه‌های آزادی خواهانه امام راحل به خوبی معرفی نشده‌اند
ترکارانی گفت: اندیشه‌های امام در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل نفی ظلم و ظلم پذیری، حفظ استقلال و تمامیت ارضی، اصل عدم مداخله و وفای عهد، صدور ارزش‌های اسلامی و دفاع از محرومان و مستضعفان است.
وی بیان کرد: امروزه از چند خصوصیت اندیشه‌های امام خمینی (ره) نظیر ارتباط دین با سیاست، نوع نظام‌های سیاسی و مردم سالاری دینی باید به خوبی استفاده کرد.
این کارشناس علوم سیاسی با تاکید بر اینکه اندیشه‌های آزادی خواهانه امام راحل به خوبی معرفی نشده است، گفت: بحث ولایت مطلقه فقیه گرچه دموکراتیک است اما ظاهر قضیه اندیشه‌های آزادی خواهان امام راحل را زیر سوال برده است.
وی با تاکید بر لزوم معرفی شخصیت دموکراتیک حضرت امام خمینی (ره) افزود: مباحث قانون و قانون مداری در اندیشه امام بسیار قابل استفاده است.
حضرت امام (ره) بر ارتباط ناگسستنی میان دین و سیاست تاکید داشت
کارشناس علوم سیاسی علی چراغیا ن می‌گوید: امام خمینی (ره) یک شخصیت چند بعدی است که در مسائل فلسفی، انسانی توانمند، در مسائل عرفان و اخلاق، شخصیتی کاملا شناخته شده و در اندیشه سیاسی، شخصیتی جهانی است.
وی افزود: در بین ابعاد زندگی امام راحل بعد سیاسی ایشان بسیار روشن و واضح است چراکه امام انقلاب عظیمی ایجاد و بر مبنای آن، یک نظام تشکیل داد.
وی اظهار داشت: اصول اساسی اندیشه سیاسی امام (ره) بر جامعیت دین و ارتباط ناگسستنی میان دین و سیاست است. به گفته وی حضرت امام تلاش برای ایجاد حکومت اسلامی را واجب و لازم می‌دانست و در این راستا فعالیت‌های گسترده‌ای آغاز کرد و با ایجاد انقلاب اسلامی این فعالیت‌ها را به سرانجام رسانید.
چراغیان یکی دیگر از اندیشه‌های سیاسی امام را حق فقها در اعمال ولایت در عصر غیبت یا تئوری ولایت فقیه عنوان و اظهار کرد: در دیدگاه امام خمینی (ره) حق مردم در تعیین نوع نظام و حاکمان سیاسی و نظارت برعملکرد مسئولان که تلفیقی از دین و سیاست، ارزش‌های اسلامی و نظارت مردمی است، مشخص و روشن می‌باشد.
چراغیان افزود: اندیشه امام نفی سلطنت است چراکه مردم در آن نقش ندارند و وراثت استمرار دارد و اتکا بر زور و توارث برقرار است.
وی ادامه داد: امام خمینی (ره) در دهه 20 نقد مشروطیت و در دهه 40 نفی مشروطیت را داشتند چراکه مشروطیت در آن شرایط نمی‌توانست احکام اسلام را جاری کند.
احکام اسلام بدون حکومت اسلامی قابل اجرا نیست
این کارشناس مسائل سیاسی گفت: مشارکت و نظارت مردم و پیاده شدن احکام اسلام از طریق نظام اسلامی از اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره) هستند.
وی با بیان اینکه حضرت امام ولایت فقیه را از دیدگاه تشیع مطرح کرد، افزود: امام خمینی (ره) گرچه نظام دموکراسی را رد نکرد ولی آن را ناقص دانست.
وی بیان کرد: به اعتقاد امام راحل نظام دموکراسی بخشی از اهداف و آرمان‌های انسان را می‌تواند تأمین کند و ولایت فقیه در زمان غیبت امام عصر (عج) مطرح است لذا حضرت امام (ره) نیز نخستین بار این موضوع را در کتاب کشف الاسرار مطرح کرد.
وی افزود: در سال 42 قیام 15 خرداد شکل گرفت و در سال 43 امام راحل لایحه کاپیتولاسیون را نقد کرد و به صورت جدی در مقابل رژیم پهلوی ایستاد تا درنهایت تبعید شد.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه نظام مردم سالاری دینی و جمهوری اسلامی برمبنای نظریه ولایت فقیه ایجاد می‌شود، گفت: حضرت امام خمینی (ره) تاکید کرد که تصور ولایت فقیه موجب تصدیق آن می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه احکام نورانی اسلام بدون حکومت اسلامی اجرا نمی‌شوند، افزود: علم به معنای اسلام شناسی و عدالت 2 شاخصه اصلی حاکم اسلامی هستند که توسط حضرت امام خمینی (ره) مطرح شدند.
وی اضافه کرد: ایشان معتقد به تشکیل نظام سیاسی اسلامی در زمان غیبت بود که در رأس آن باید یک حاکم به عنوان اسلام شناس عادل وجود داشته باشد.
چراغیان درخصوص اندیشه سیاسی حاکم در قرن حاضر گفت: طبق نظریه فرانسیس فوکویاما که نظریه پایان تاریخ و لیبرالیسم را مطرح کرده، لیبرالیسم در عرصه بین المللی برتر شناخته شده است و از سوی غرب دنبال می‌شود. وی بیان کرد: این نظریه دارای نواقصی است که از نظر امام راحل نمی‌تواند سعادت بشر را فراهم کند؛ بنابر نظریه اسلام انسان دارای 2 بعد روحانی و جسمانی است.
به گفته چراغیان دموکراسی غرب در درون با معضلات فراوانی مواجه است چراکه بعد روحانی و معنوی انسان را در نظر نمی‌گیرد و حضرت امام خمینی (ره) معتقد است که اسلام و مردم سالاری دینی بعد معنوی و مادی را درنظر دارد و می‌تواند رقیبی جدی برای اندیشه لیبرالیسم غرب باشد.
این مدرس دانشگاه افزود: از دیدگاه اسلام دین از سیاست جدا نیست و مردم سالاری دینی مورد تاکید حضرت امام است ولی جهت گیری کلی اندیشه‌ها و مکاتب در نظام استکباری برمبنای لیبرالیسم است.
وی گفت: مردمی که به اسلام اعتقاد دارند با ورود به عرصه و با هدف رسیدن به اهداف و مقاصد خود نظام سیاسی تشکیل می‌دهند.
برگشت به نظام سیاسی بین المللی با اندیشه‌های امام خمینی سازگار نیست
چراغیان اظهار داشت: سیاست، زندگی اجتماعی و ساختار حکومت با انسان ارتباط دارند و انسان در اسلام فطرت پاک دارد و حقیت خواه و ظلم ستیز است لذا باید در بعد نظری بر این موضوع کار کرد.
وی افزود: در بعد عملی نیز باید الگوی مناسبی منطبق با اندیشه‌های حضرت امام (ره) ارائه دهیم و یک جامعه اسلامی نمونه بسازیم البته دشمن تمام توان خود را برای جلوگیری از شکل گیری این الگو به کار گرفته است.
این کارشناس علوم سیاسی گفت: برخی تصور می‌کنند اندیشه‌های امام خمینی مربوط به گذشته است و باید به نظام سیاسی بین المللی بازگردیم.
وی افزود: باید سیاست الهی و مطلوب را در راستای هدایت و بیان مصالح جامعه در ابعاد نظری و عملی در دنیا برجسته کنیم. امام به جهان نشان داد می توان بین معنویت و حاکمیت پیوند عمیقی برقرار کرد.
آزادی از دیدگاه امام به قانون مداری، دوری از فساد و رعایت حریم شرع تعریف می شود حجت الاسلام درویش پور با بیان اینکه گاه از مقوله آزادی به مظلومیت یاد می شود، گفت: آزادی به معنای بندگی خدا و حریت است و امام این آزادی و بندگی را به ما هدیه دادند؛ انسان زمانی آزاد است که تحت قیومیت و سلطه خداوند باشد. وی به تشریح دیدگاه امام در مورد آزادی پرداخت و افزود: امام همواره آزادی را با سه شاخصه قانون مداری، دوری از فساد و رعایت حریم شرع تعریف می کرد. حضرت امام معتقد به قطع دست مستکبران از زندگی مسلمانان بود حجت الاسلام درویش پور نگاه امام به امور بین المللی را نگاهی استکبارستیزانه دانست و اظهار کرد: ایشان معتقد به قطع کردن دست واسطه ها و مستکبران از زندگی مسلملنان بود لذا امروزه نیز همین نگاه ها وجود دارد. وی افزود: نگرش استکباری و دهکده جهانی بیشتر مردم جهان را وابسته به قدرت های مستکبر غربی و کدخدا و قیم مطرح می کنند. وی نگرش مقام معظم رهبری را امتداد راه امام دانست و گفت: امروزه می بینیم جمهوری اسلامی به رغم ارتباط و تعامل با جهان معتقد به حفظ عزت و اسقلال بدون هرگونه وابستگی است. وی افزود: امام به ما یاد داد که انسان ها امانیسم هستند منتهی امانیسم سنتی یعنی امانیسمی که در مقابل خدا تعهد دارد. حجت الاسلام عابدین درویش پور افزود: وقتی که به زندگینامه امام مراجعه می کنیم می بینیم که در سنین جوانی اقدام به نگارش کتاب های عرفانی خویش نموده است. وی اضافه کرد: این کتاب ها از نگرش عمیق عرفانی امام حکایت دارند پس اگر بخواهیم تعریفی از انسان عارف داشته باشیم همه خصوصیات امام در درون این تعریف می گنجند. وی بندگی را شرط نخست در نگاه امام خمینی (ره) دانست و گفت: طبق این اصل اگر قرار باشد انسان بنده خدا باشد پس بنده طاغوت نیست و به همین علت باید در مقابل ظلم ایستادگی کند. حجت الاسلام درویش پور افزود: برقرای پیوند دین و سیاست, اعتقاد راسخ به نقش مردم, رقیق نمودن مفاهیم غلیظ سیاسی و جایگزینی آنها با عباراتی مانند امام و امت و مستکبر و مستضعف، رویکرد بین المللی و پیام بشری پاسداری از ارزش ها, اعتقاد به انقلاب جهانی و تقویت فرهنگ معنوی از مهمترین خصوصیات اخلاقی ایشان بود. وی بارزترین خصوصیت امام را توجه به موضوع ولایت فقیه دانست و اظهار کرد: ایشان ولایت فقیه را به مثابه استمرار حرکت انبیا و رمز جاری کردن حکومت عادلانه را ایمان به این موضوع می دانست چرا که تنها در آن صورت است که این عبارت از ردیف کلماتی مانند وکالت و استبداد جدا خواهد شد. وی ادامه داد: امام تاکید فراوانی بر مسئله عدالت اجتماعی داشت البته این با اعتدال اجتماعی بسیار متفاوت است به این معنی که اعتدال اجرای بدون کم وکاست خواسته های مردم در جامعه است اما عدالت اجتماعی به معنای پاسخ به نیازهای واقعی بشری است از این رو امام اعتقاد به وجود شهروندانی با درجه بندی های اول و دوم و عباراتی مانند پایین شهر و بالا شهر نداشت و همه را در یک سطح متصور بود.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*