اولویت تثبیت 68 هزار هکتار ماسه‌های روان در مناطق فوق بیابانی

آقای وحید جعفریان مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: در راستای اجرای برنامه جامع تثبیت پهنه‌های ماسه‌های روان در مناطق فوق بحرانی و مسلط به روستا‌ها و آبادی‌ها، اجرای پایلوت‌های تحقیقاتی در چند استان و توسعه فناوری‌های نوین استقرار انواع بادشکن‌ها را در قالب تفاهم‌نامه سه‌جانبه میان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، نهاد‌های تحقیقاتی کشور چین و دانشگاه تهران در دستور کار داریم.

جعفریان افزود: در این برنامه جامع، پهنه‌های ماسه‌های روان در سطح 68 هزار هکتار از کانون‌های فوق بحرانی در 10 استان کشور از طریق بکارگیری الگو‌ها و فناوری‌های روز دنیا و دانش بومی کشورمان با رویکرد اقتصادی، مشارکتی و زیست‌محیطی در اولویت تثبیت قرار گرفته است. او با بیان اینکه نخستین پایلوت مشترک تحقیقاتی تثبیت پهنه‌های ماسه‌های روان با استفاده از الگو و فناوری‌های نوین و احداث بادشکن‌های شطرنجی در منطقه حسین‌آباد قم اجرا می‌شود، گفت: جانمایی و مواد اولیه برای تثبیت ماسه‌های روان در این پایلوت تحقیقاتی از سوی کشور چین و با هماهنگی دانشگاه تهران تهیه شده و تا یک ماه آینده این پایلوت در استان قم به اجرا در‌می‌آید.

جعفریان ادامه داد: در صورت موفقیت پایلوت‌های تحقیقاتی، تمام مواد اولیه برای احداث بادشکن‌ها و تثبیت ماسه‌های روان را با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل کشور و در سطوحی گسترده و با رعایت استاندارد‌ها و ملاحظات زیست‌محیطی برای اجرا در استان‌های تعیین شده، تهیه خواهیم کرد.

به گفته او، قرار است از 11 روش تثبیت ماسه‌های روان از جمله احداث بادشکن‌های غیرزنده در این پایلوت‌های تحقیقاتی استفاده شود و مورد پایش قرار گیرد. مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: این پایلوت تحقیقاتی تحت عنوان پایلوت احداث و ارزیابی روش‌های نوین تثبیت ماسه‌های روان با استفاده از فناوری‌های استقرر بادشکن با همکاری بخش تحقیقات چین اجرا می‌شود.

او سال 1402 را نقطه عطفی در بروزرسانی دانش و همچنین بهره‌گیری از دانش بومی و استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بین‌المللی برای تثبیت پهنه‌های ماسه‌های روان در مناطق فوق بحرانی کشور اعلام کرد و گفت: موفقیت‌آمیز بودن این پایلوت‌ها، ایران را به یکی از قطب‌های مدیریت بیابان تبدیل می‌کند. جعفریان افزود: بر اساس مطالعات اخیر، 30 میلیون هکتار از عرصه‌های کشور تحت تاثیر فرسایش بادی می‌باشد و از این سطح نزدیک به 14 میلیون هکتار به عنوان کانون‌های فوق بحرانی و فرسایش بادی شناخته شده است که خسارتزا هستند. او ادامه داد: نتایج مطالعاتی در سال 1397 نیز نشان داده 68 هزار هکتار از کانون‌های فوق بحرانی برای تثبیت ماسه‌های روان از نظر مالچ پاشی در اولویت قرار دارند و ما نیز به دنبال آن هستیم این سطح را از طریق اجرای الگو‌ها و فناوری‌های روز دنیا با ترکیب دانش بومی به جای مالچ نفتی، تثبیت کنیم. مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به این که عملیات مالچ‌پاشی نفتی از دیدگاه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، آخرین گزینه و اقدام ممکن برای تثبیت ماسه‌های روان است، گفت: سیاست این سازمان همواره تاکید بر استفاده از الگو‌های مبتنی بر دانش بومی، مشارکتی، کم‌هزینه و سازگار با محیط زیست است و از این رو احداث بادشکن‌ها برای مهار ماسه‌های روان در اولویت بیشتری قرار گرفته است. او گفت: ترکیب و روش اجرای کاربرد مالچ نفتی طی انجام تحقیقات و ارزیابی‌های متعدد با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت ایران اصلاح و از سال 1401 عملیاتی شده است. جعفریان گفت: خسارات ناشی از هجوم ماسه‌های روان به منابع زیست انسانی به ویژه در خشکسالی‌های پنج سال گذشته و با تغییرات اقلیمی و آسیب رسیدن به پوشش گیاهی مناطق بیابانی از طریق سوء مدیریت منابع آبی و پرداخت نکردن حقابه دشت‌های سیلابی، بیشتر شده است.