اگر یگان‌ها مجهز نشوند، آتش‌سوزی جنگل‌ها در تابستان وسعت می‌گیرد
درویش گفت: در صورت عدم تجهیز یگان‌های حفاظت جنگل، با شروع فصل تابستان علاوه بر غرب کشور شاهد گسترش آتش‌سوزی به جنگل‌های شمال خواهیم بود.
درویش گفت: در صورت عدم تجهیز یگان‌های حفاظت جنگل، با شروع فصل تابستان علاوه بر غرب کشور شاهد گسترش آتش‌سوزی به جنگل‌های شمال خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار مهر، گفتگوی زنده اینستاگرامی خبرگزاری مهر با عنوان «نیم گپ»، هفته گذشته به بررسی علل آتش سوزی در جنگل‌ها با حضور محمد درویش کارشناس و فعال محیط زیست و عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور اختصاص داشت. این گفتگوی درواقع اولین گفتگوی زنده محیط زیستی بود که از صفحه اینستاگرامی مهر منتشر شد.
شاخص EPI نشان دهنده وضعیت محیط زیست کنونی نیست
درویش در ابتدای این گفتگوی نیم ساعته درخصوص روند رو بهبود ایران در شاخص‌های EPI نسبت به دوسال گذشته سخن گفت و توضیح داد، که EPI شاخص عملکرد محیط زیستی کشورها محسوب می‌شود و برای فعالان محیط زیستی اهمیت یافتن پراختن به این شاخص‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه تا چند سال گذشته به این شاخص‌ها توجهی نمی‌شد. اما با توجه به اینکه گزارش‌های EPI بسیار وابسته به گزارش دولت‌ها است، و خودشان کارشناسان مستقلی ندارند که این گزارش‌ها را مورد بررسی قرار دهند انتقاداتی به این نحوه رتبه بندی وارد است.
وی ادامه داد: البته باید یادمان باشد هرچند رتبه ایران 13 مرتبه نسبت به سال 2018 بهبود یافته اما گزارش‌های 2020 براساس یافته‌های سال 2018 است که آخرین سال دولت اول حسن روحانی پیش از تکیه زدن عیسی کلانتری بر مسند محیط زیستی کشور بوده و با این حساب گزارش عملکرد کلانتری بر محیط زیست کشور دو سال آینده (2022) منتشر خواهد شد.
کارنامه ناامید کننده رئیس سازمان محیط زیست در طرح‌های ضد محیط زیستی
درویش با انتقاد به عملکرد سازمان محیط زیست در دوره فعلی پرداخت و عدم پاسخگویی به علت آزاد شدن شکار در مناطق تحت حفاظت این سازمان، عدم انتشار گزارش ارزیابی محیط زیستی در پروژه‌های عمرانی کشور، انتقال مرجعیت تنوع زیستی به جهاد کشاورزی، تعطیلی مدارس طبیعت، اعدام یک محیط بان که باعث تضعیف روحیه محیط بانان شده، دفاع از طرح انتقال خزر به سمنان که تاکنون بی سابقه بوده است، طرح انتقال زاب، اظهارات کلانتری در خصوص مازاد آب در خوزستان و ساخت سد در شمال کشور، و حمایت از ترویج محصولات تراریخته را در طول حیات این سازمان محیط زیست بی سابقه دانست.
وی افزود: چرا این سازمان به عنوان متولی محیط زیست به جای عدم توجه به قوانین طبیعت و دستکاری های آنکه باعث جهش‌های ژنتیکی ناخواسته می‌شود به روش‌هایی مثل کاهش ضایعات کشاورزی و مصرف بهینه غذا و آب توجه ندارد.
این کارشناس محیط زیست، با ابراز تأسف از اینکه هیچکدام از ده رئیس سازمان پیشین محیط زیست، چنین کارنامه ناامید کننده‌ای نداشته‌اند به شکایت‌های متعدد فعالان محیط زیست از عیسی کلانتری در پرونده‌های ضد محیط زیستی همچون طرح بایوجمی تالاب انزلی، منطقه حفاظت شده خائیز، طرح انتقال آب ونک سولکان اشاره کرد و افزود: اغلب فعالان محیط زیست نسبت به مواضع وی زاویه جدی دارند آن‌هم در دولتی که ادعای محیط زیستی بودن داشته است.
ترسالی، دریاچه ارومیه را احیا کرد نه برنامه‌های ستاد احیا
درویش به ادعای احیای دریاچه ارومیه هم اشاره کوتاهی کرد و گفت: در ماجرای دریاچه ارومیه که کلانتری از عملکردش در احیای آن دفاع می‌کند، باید یادمان باشد که در طول 50 سال اخیر سه سال متوالی ترسالی سابقه نداشته است که باعث آبگیری تالاب شد، در این شرایط ستاد احیا حتی یک هکتار از کشاورزی، باغداری و دامداری در این منطقه کم نشده و تولید کشاورزی همچنان رو به گسترش بوده و وابستگی معیشتی در حال افزایش است و تنها اتکای ستاد احیای دریاجه ارومیه بر فعالیت‌های سازه‌ای بوده است. که می‌تواند تبعات جبران ناپذیری داشته باشد.
این کارشناس محیط زیست درمورد آتش سوزی‌های متعدد جنگل‌ها از ابتدای سال جاری تاکنون که انتقادات بسیاری نسبت به عملکرد این سازمان و سازمان هم عرض آن یعنی سازمان جنگل‌ها را به دنبال داشته است نیز پرداخت و اظهار داشت: وقتی به جمله کلیدی رئیس سازمان محیط زیست درباره حفاظت از جنگل‌ها توجه کنیم که گفته است: «سرمایه گذاری بر روی جنگل‌ها توجیه اقتصادی ندارد، به بروز چنین شرایط آشفته ای در آتش سوزی جنگل‌ها پی می بریم، این حرف را مسئول متولی محیط زیست کشور می‌زند، واقعا شگفت آور و غم انگیز است که ادعا می‌کند این کار توجیهه اقتصادی ندارد. مگر قحط الرجال است که ما کسی را بر مسند محیط یست کشور بنشانیم که خود اعتراف می‌کند، چیزی از محیط زیست نمی‌داند.
تعطیلی دفتری در سازمان محیط زیست که مکلف به ارزشگذاری اقتصادی منابع طبیعی بود
وی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا ارزش گذاری اقتصادی منابع طبیعی می‌تواند در روشن شدن ارزش جنگل‌ها برای مسئولان و صاحب منصبان در کشور کمک کننده باشد، گفت: ما زمانی می‌توانیم از محیط زیست دفاع کنیم که به زبان اقتصاد رایج کشور در این باره صحبت کنیم، به همین دلیل در ماده 59 برنامه چهارم توسعه قید شده بود که دولت در یک دوره پنجساله نسبت به ارزش گذاری اقتصادی مواهب طبیعی کشور اقدام کند، اما بعد از پایان برنامه پنجساله چهارم، نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه مجبور شدند این برنامه را به برنامه پنجساله پنجم تکلیف کنند، باز هم در این دوره اتفاقی نیفتاد و منجر به این شد که این تکلیف به برنامه پنجساله ششم واگذار شود و باز هم نه تنها این تکلیف انجام نشده که دفتر مسئول اجرای این تکلیف، در سازمان محیط زیست در دوره عیسی کلانتری (دفتر اقتصاد و محیط زیست) به طور کلی تعطیل شد. یعنی عملا خود سازمان محیط زیست که مسئول ارزشگذاری اقتصادی محیط زیست بوده است در این زمینه تعلل کرده، نهادهای بازرسی و نمایندگان مجلس که باید بازخواست می‌کردند آنها هم به وظایف خود عمل نکردند، مانند بسیاری برنامه‌های دیگر مغفول مانده است و یکی از انتقادات جدی به ادوار مجلس این است که حتی مصوبات خود را پیگیری نمی‌کند.
نیازمند دستگاه مستقل مدیریت منابع طبیعی هستیم
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان اینکه 85 درصد از حوزه مدیریت جنگل‌ها، برعهده سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور است گفت: اما سازمان جنگل‌ها یک معاونت دسته چندم در یک وزارتخانه اجرایی است که اتفاقا بدش هم نمی‌آید که جنگل‌ها از بین برود، چون هرچه سطح جنگل‌ها از بین برود به اراضی زارعی و باغی تحت اختیار این وزارتخانه افزوده می‌شود، بنابراین وجود این سازمان در دل وزارتخانه جهاد کشاورزی در تضاد به وظایف آن است.
وی ادامه داد: به همین خاطر مطالبه جدی فعالان و کارشناسان منابع طبیعی و محیط زیست این است که ما نیاز به دستگاه منابع طبیعی مستقل در هیبت یک وزارتخانه داریم، در حالی که در این مدتی که جنگل‌های زاگرسی ما می‌سوخت وزیر جهاد کشاورزی حتی یکبار هم نیامد که بگوید چه برنامه‌ای برای مهارآتش سوزی دارد، اصلا برای آن مهم نیست وشاید حتی نمی‌داند ما چه رویشگاههای جنگلی در سطح کشور داریم، وزارت جهاد کشاورزی اصولا دغدغه‌ای در این خصوص ندارد، و فقط به دنبال افزایش عدد و رقم تولید است به همین دلیل در شرح وظایف وزیربرکنار شده جهاد کشاورزی این بود که 500 هزار هکتار از عرصه‌های منابع طبیعی را واگذار کند به کشاورزی در اراضی شیب دار که بیشترین فرسایش و آسیب پذیری را دارد.
حتی یگان‌های حفاظتی کوچک‌ترین کشورهای جهان هم مجهز به تجهیزات هوایی هستند
درویش با تاکید بر اینکه نباید یگان حفاظت منابع طبیعی و محیط زیست ما فاقد یک یگان‌های مجهز هوایی باشند، گفت: تقریبا در هیچ کشوری در دنیا یگان‌های حفاظتی شأن فاقد یگان حفاظت هوایی نیستند، حتی کشورهای خیلی خیلی کوچک ضعیف، رنجرهایشان دستکم یک یا دو بالگرد دارند اما در اینجا همان یک بالگرد منابع طبیعی را هم از سازمان جنگل گرفتند و این‌طور شد که متأسفانه شاهد گسترش آتش سوزی‌ها در مناطق جنگلی غرب کشور بودیم.
وی با اظهار تأسف از اعلام این خبر که با ادامه این شرایط با گرم‌تر شدن هوا، این آتش سوزی‌ها به مناطق شمالی کشور نیز گسترش پیدا خواهد کرد و با شروع فصل تابستان شاهد فجایع بزرگ‌تری خواهیم بود گفت: اگر یگان‌های مجهز به دمنده، هلی کوپتر آبپاش، آتشکوب، کوله پشتی‌های پاششی در مناطق آسیب پذیر از همین حالا مستقر نشوند و امکانات مورد نیاز در اختیار نیروهای مردمی و یگان قرار نگیرد، خسارات منابع طبیعی ما بیش از حال حاضر خواهد بود.
مردم در حفاظت از جنگل‌ها چند قدم جلوتر از مسئولان هستند
این کارشناس محیط زیست در خصوص افزایش سطح مطالبات مردمی در رسیدگی به وضعیت آتش سوزی‌ها غرب و جنوب غربی کشور، گفت: مطالبه گری مردم در شاخص‌های UNDP و و UNEP هم مورد توجه قرار گرفته و یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی این است که مردم چقدر حاضرند در زمینه محیط زیست پول بپردازند، و مردم ما با وجود تنگاهای اقتصادی شدید، در هر بزنگاهی آمدند و در این چند روزه هم 22 دمنده با پول‌های مردمی تهیه شده است.
وی ادامه داد: خوشبختانه مردم چند قدم از مسئولین در حساسیت محیط زیستی جلوترند، چندی پیش یگان حفاظت مردمی جنگل‌های سردشت به ظریفیت 30 دوچرخه سواری با دوچرخه‌های برقی افتتاح کردیم که تمام پولش را مردم پرداخت کردند و این امر نشانگر این است که مردم واقعا با تمام وجودشان بلوط‌ها و جنگل‌ها را دوست دارند ولی اگر یک صدم عشق مردم به جنگل‌ها را رؤسای سازمان‌های مربوطه داشتند شاهد این فجایع نبودیم، تجربیاتی مثل بنیاد الگن، قرق خصوصی منصورآباد رفسنجان، کانی برازان که در آن مردم حفظ منابع طبیعی را مثل خون در رگ‌هایشان ارزشمند می‌دانند، باید مورد توجه دولت قرار گیرد و در رسانه‌ها به تصویر کشده سود و باید همانند یگان مردمی سردشت در دیگر مناطق زاگرس نشین، هیرکانی و ارسباران داشته باشیم.
عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور خاطرنشان کرد: اما اگر درهمه پدیده‌ها مثل سیل، زلزله، مردم وسط بیاید و دولت‌ها همیشه غافلگیر شوند و پس از مردم حرکت کنند دیگر اعتمادی نمی‌ماند.
وی با طرح این سوال که چطور سازمان جنگل‌ها می‌تواند برای مالچ پاشی بیابان که مورد انتقاد اکثر کارشناسان حوزه بوده است، 1,000 مییلیارد تومان پول تأمین کند، اما برای تأمین اعتبار 80 میلیاردی برای طرح تنفس جنگل، یا 30 میلیاردی برای خرید تجهیزات آتش سوزی در می‌ماند؟ گفت: دولتی که می‌تواند یک میلیارد دلار برای حمایت از کارخانه‌های فشل خودروسازی هزینه کند، چطور نمی‌تواند برای خرید هواپیمای مخصوص اطفای حریق جنگل‌ها پول بپردازد تا دلسوران محیط زیست با تماشای سوختن بلوط‌ها که دست کم 100 سال طول می‌کشد دوباره رویش داشته باشد ننشینند.