ایل‌دا؛ سریالی خالی از گویش و پوشش ایلامیان
ایلام - ایرنا - ایل‌دا نام سریالی است که این روزها از شبکه یک سیما پخش می‌شود، سریالی که در قالب یک داستان قصد دارد جنگ و آوارگی مردم مرزنشین را روایت کند و به تصویر بکشد اما ظاهرا زیاد به مذاق مردم و مسوولان استان ایلام خوش نیامده و واکنش‌های زیادی را در پی داشته است.
به گزارش ایرنا، این سریال داستان اختلاف و درگیری 2 طایفه در ایلام پیش از آغاز جنگ تحمیلی را نشان می‌دهد که پس از شروع جنگ با هم متحد شده و به دفاع از مرزها می‌پردازند.
داستان این سریال در استان ایلام ما به ازای واقعی دارد و تقریبا همه مردم ایلام جریان اختلاف و درگیری 2 طایفه بزرگ ایلام پیش از جنگ و سپس پیوستن همزمان آنها به صفوف رزمندگان اسلام و دفاع از مرزها را شنیده‌اند، اما بسیاری از مردم ایلام نمی‌توانند با جریان فیلم "ایل‌دا" ارتباط برقرار کنند.
اگرچه تلاش راما قویدل کارگردان این سریال برای به تصویر کشیدن نام ایلام و رنج مردمانش از طریق هنر فیلم در رسانه ملی قابل قدردانی است اما عدم دقت کافی کارگردان و مجموعه عوامل این سریال به چند موضوع موجب گلایه مردم استان ایلام شده است.
آنها معتقدند سریالی که می‌خواهد ایلام را به تصویر بکشد اما هیچ سکانسی از آن در این استان فیلمبرداری نشده است، سریالی که قصد دارد بخشی از فرهنگ مردم این دیار را به تصویر بکشد ولی لباس بازیگرانش تناسبی با پوشش اصیل ایلامیان ندارد و سریالی که می‌خواهد گویش مردم ایلام را برای هموطنان نمایش دهد ولی گویش بازیگرانش چیز دیگری است، نشانی از ایلام در آن سال‌های دفاع مقدس ندارد.
ایلام نام دیاری است که مردمش با داشتن 430 کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق در دوران هشت سال دفاع مقدس بجای خالی کردن شهر و دیار خود شجاعانه مقابل دشمن ایستادند، 300 مرتبه شلیک موشک‌های بمباران رژیم بعث را تحمل کردند، سه هزار شهید و 11 هزار جانباز را تقدیم اسلام کردند، بعد از پایان جنگ به دلیل آسیب‌پذیری و درگیری مستقیم با جنگ واژه توسعه‌نیافتگی و محرومیت را در پسوند نام استانشان تحمل کردند و با حداقل امکانات روزگار را تا امروز سپری کرده‌اند اما نام و نشانی از آنها در رسانه ملی نیست.
حالا که قرار است در سریالی بعد از سالیان سال رنج آنها در دوران هشت سال دفاع مقدس از قاب تلویزیون به تصویر کشده شده و مرهمی بر نامهربانی‌های از بتصویر کشیدن چهره نامناسب مردم ایلام در برخی فیلم‌های سینمایی باشد اما این بار نیز ایل‌دا نه تنها مرهم نبود بلکه زخم عمیق‌تر شد.
ایلام نام یک شهر نیست، نامی سرزمینی است که تمام 580 هزار جمعیتش این نام را در پسوند اسمشان دارند، دیار سرداران شهیدی نظیر یادگار امیدی، جاسم امامی، عبدالمجید امیدی، کاظم فتحی‌زاده، علی بسطامی، علی غیوری‌زاده، مرتضی ساده‌میری، غلام ملاحی، عبدالرضا اسماعیلی و هزاران شهید دیگری است که تک‌تک آنها عزت و افتخار این استان و کشور هستند.
ایلام دیار دانشمند هسته ای شهید داریوش رضایی‌نژاد، دکتر حسن‌رضا محمدی و پروفسور عبداللهی از چهره‌های علمی برجسته کشور است که در این استان چشم به جهان گشوده و افتخاری برای کشورشان شده‌اند.
اما پخش سریال ایل‌دا که بعد از سال‌ها نامی از ایلام را در رسانه ملی عنوان کرد نه تنها موجب استقبال نشد بلکه موجی از انتقادها را در این استان بدنبال داشت، از تشکیل کمپین نه به ایل‌دا در فضای مجازی گرفته تا نارضایتی عموم مردم و انتقاد نماینده مجلس، مسئولان و چهره‌های مختلف فرهنگی، هنری و سیاسی استان که با آغاز پخش ایل‌دا انتقادهای خود را به این سریال اعلام کرده‌اند.
علاوه بر شهروندان، نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه ایلام، نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعدادی از اصحاب رسانه به این سریال واکنش نشان داده‌اند.
یکی از شهروندان ایلامی در این خصوص معتقد است: بعد از تبلیغات پخش سریال ایل‌دا پیگیر دیدن آن شدم اما در اولین قسمت با دیدن پوشش و گویش بازیگران که سنخیتی با مردم ایلام نداشت دیگر تمایلی به دیدن مابقی قسمت‌های آن نداشتم.
لیلا محبی افزود: ایل‌دا نه تنها روایتگر خوبی از ایلام و رشادت‌های مردمش در دوران دفاع مقدس نیست بلکه به رنجی نو تبدیل شده است که دل هر ایلامی را با دیدن آن بدرد می‌آورد.
یکی دیگر از شهروندان ایلامی معتقد است: ضمن احترام به تمامی اقوام ایران ولی گویش لری با پوشش بازیگران در این سریال و همچنین تصاویری که مربوط به ایلام نیست در این سریال هر ایلامی را آزرده خاطر می‌کند.
رضا میرزایی گفت: به عنوان یک ایلامی از مسئولان و متولیان مربوطه تقاضا دارم تا در پخش این سریال تجدیدنظر کرده چرا که ادامه پخش آن بر ناراحتی مردم ایلام اضافه می‌کند.
واکنش نماینده ایلام به سریال تلویزیونی "ایل‌دا"
نماینده مردم ایلام در مجلس شورای اسلامی گفت: مردم مرزدار استان ایلام در دوران هشت سال دفاع مقدس جان و مال خویش را فدای دفاع از خاک این کشور کردند و شایسته نیست امروز افرادی بدون اینکه زحمت اندکی تحقیق و کنکاش به خود داده، با تحریف تاریخ پرافتخار و سراسر غرور آفرین مردم این دیار، با احساسات و عواطف آنان بازی کنند.
علی‌اکبر بسطامی بیان کرد: با بررسی‌های به عمل آمده و تحلیل‌های دریافتی از اهالی فرهنگ و هنر استان، پیام این سریال نمی‌تواند در راستای وحدت و معرفی دوران پرافتخار دفاع مقدس، فرهنگ و تاریخ مردم استان ایلام باشد.
وی تاکید کرد: ادامه پخش این سریال به هیچ‌وجه به صلاح نبوده و توقف پخش فوری که به حق مطالبه جدی اهالی فرهنگ و هنر، رزمندگان دوران دفاع مقدس و مردمان غیور و مرزدار استان ایلام است، را خواستارم.
عضو ناظر بر شورای عالی فرهنگ ایثار و شهادت کشور اضافه کرد: در شرایطی که جامعه نیازمند تولید محتوای وحدت‌بخش و پرهیز از رفتارهای تنشی است، اقدام شبکه یک سیمای جمهوری اسلامی مورد پذیرش نیست.
وی افزود: مسئولان صدا و سیما بایستی بدانند که اجازه ساخت فیلم و سریال با موضوع دفاع مقدس، فرهنگ و تاریخ هر منطقه، نیازمند تحقیق، آگاهی و دانش بالاست که متاسفانه این مسئله از سوی کارگردان سریال ایل‌دا به کلی نادیده گرفته شده است.
از مغالطه گویشی تا تحریف تاریخ دفاع مقدس
خداداد ابراهیمی از نویسندگان و رونامه‌نگاران استان ایلام نیز در مطلبی با عنوان از مغالطه گویشی تا تحریف تاریخ دفاع مقدس، از سریال ایل‌دا انتقاد کرده است.
در بخشی از این مطلب آمده است: سریال تلویزیونی ایل‌دا، خام و بی‌مایه از یک سو با یک زبان نامانوس به مغالطه گویشی دست زده و اعتراض ایلامی‌ها و غرب کشور را برانگیخته و از سوی دیگر به تحریف ادبیات پایداری ایلامیان دست زده است و در واقع راما قویدل کارگردان این فیلم در غفلت نهادهای نظارتی، با هزینه میلیاردی از بیت‌المال با ساخت یک فیلم غیرحرفه‌ای، تاریخ دفاع مقدس را مخدوش کرده است.
"آنجا که کارگردان و عوامل سازنده سریال "ایل‌دا" مرز حماسی ایلام را برای ضبط صحنه‌های فیلمبرداری، نامناسب تعبیر می‌کند، تفاوت فاحش گویش مردم ایلام را با گویش لری درک نمی‌کند، پوشش زنان و مردان ایلامی، جعل می‌شود، توهین به دفاع مقدس، مردم حماسه‌ساز ایلام و ساحت هنر، با تساهل و تسامح کلید می‌خورد".
وی خطاب به راما قویدل کارگردان این سریال می‌گوید: جناب قویدل به نظر می‌رسد تاریخ دفاع مقدس را حتی یکبار هم مرور نکرده‌ای و گرنه پی می‌بردی که استان لرستان در نقطه صفر مرزی واقع نشده که اینگونه بی‌گدار به آب زدی و جغرافیای ایلام را با لرستان اشتباه گرفتی و 80 لوکیشن سریال را در لرستان تصویربرداری کردی.
"مردم ایلام با برخی دیالوگ‌های سست و بی‌مایه فیلم بیگانه‌اند و تهور و نستوهی رزمندگان ایلامی در جبهه‌های غرب به نحو واقعی تعبیه نشده است و این همان تحریف و خدشه‌دار کردن فرهنگ و ادبیات پایداری ماست و همین ناشیانه‌های شما بوده که مخاطبان این سریال را به شدت کاهش داده است".
نقدی بر "ایل‌دا" از منظر فرهنگی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام نیز در این خصوص گفت: ضمن تصدیق و تایید حماسه‌سازی‌های مردم مرزنشین غرب کشور و تاکید بر حق آنان برای به تصویر کشیدن آن همه ایثار، دلاوری و رشادت، تولید و پخش سریال ایل‌دا را از باب جبران مافات و به مثابه حرفی از آن هزاران ارج می‌نهد و مساعی کارگردان و عوامل ارجمند آن را برای آن هدف متعالی پاس می‌دارد؛ لیکن از منظر فرهنگی، چند نقد و نکته به شرح زیر بیان می‌شود.
به گفته عمران خودآموز، برخلاف آنچه تهیه کننده "ایل‌دا" ادعا کرده و تهران‌محوری را به نقد نشسته است؛ این سریال در جایی که اصل قصه اتفاق افتاده است (مرز بین ایران و عراق، ایلام یا دهلران)، ساخته نشده و بنا به مصالحی در استان لرستان ساخته شده است؛ از سختی‌ها و پیچیدگی‌های کار در ایلام و دهلران داد سخن داده، و در عین حال از سختی‌ها و گرمای 45 درجه لرستان هم گله‌مند است، یادآوری این نکته ضروری است که هر فیلمی در استان ایلام با موضوع دفاع مقدس ساخته شده است، مورد حمایت مردم، دستگاه‌های اجرایی و نهادهای انقلاب اسلامی قرار گرفته است.
وی یادآور شد: اگر سریال "ایل‌دا" فقط به دنبال تبیین پیام‌های ارزشی دفاع مقدس بود و ماموریت دیگری را برای خود تعریف نمی‌کرد، نقدها هم در همان ظرف مطرح می‌شدند، لیکن وارد شدن به ساحت فرهنگی و مناسبات رفتاری و اجتماعی مردمان مرزنشین غرب کشور، بسیار ظریف و مسئولیت‌آور و مصداق مثل "کور کردن چشم برای اصلاح ابرو" است.
وی تاکید کرد: کدام مولفه یا مزیت فرهنگی و اجتماعی مناطق مرزنشین ایلام به‌ویژه مهران و دهلران در این سریال، برجسته شده یا خواهد شد، زبان، گویش، لباس، موسیقی و آیین‌ها و سنت‌های مناطق مرزنشین ایلام، مهران و دهلران در کجای این سریال دیده شده است، ناآشنایی کارگردان و تهیه‌کننده این اثر با بافت فرهنگی، قومی و اجتماعی این مناطق، یک ملغمه گویشی، زبانی و موسیقایی را رقم زده که درک و تحلیل آن نیاز به هیچ سواد و تخصص هنری ندارد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام گفت: از نقد و نظرهای مطرح شده پیرامون "ایل‌دا" در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی چنین برمی‌آید که این سریال بیش از آنکه مورد نقد مردم مرزنشین استان ایلام باشد، با نقد و گلایه شهروندان استان لرستان نیز مواجه شده است؛ چراکه لرستان راهی به مرز ایران و عراق ندارد و روایت این قصه آنچنان برای آنان غریب و دور ازذهن است که علی‌رغم استفاده از موسیقی و لهجه لری در این سریال، آنان را اقناع نمی‌کند.
خودآموز یادآور شد: لرستانی‌های عزیز و غیور که از دیرباز علقه‌های فرهنگی و سنتی زیادی با استان ایلام داشته و دارند، خود خالق قصه‌ها و حماسه‌های زیادی در دوران دفاع مقدس بوده‌اند و شهدای گران‌قدری به "ایل‌دا" (مادر ایل، مادر وطن) تقدیم کرده‌اند و این حق را دارند که فیلم‌ها و سریال‌های فاخر و مستقلی با قصه‌های واقعی آن استان برایشان بسازند نه اینکه با بدسلیقگی، قصه‌های عاریتی و متعلق به مناطق دیگر، به نام و با امکانات آنان روایت شود.
وی تاکید کرد: اتحاد، همدلی و همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام ساکن در غرب کشور اعم از کرد، لر، لک و عرب همواره زبانزد خاص و عام بوده است و در اقوال بزرگان، از دو قوم کرد و لر به عنوان دو بال زاگرس یاد شده است. در استان ایلام نیز چه بومیان و چه لرهایی که در ادوار پیشین به این دیار مهاجرت کرده‌اند، همواره مورد تکریم مردم ایلام بوده‌اند و خواهند بود. از این رو، هر گونه تلاش خواسته یا ناخواسته برای دستکاری در بافت و پازل فرهنگی منطقه، محکوم به شکست است و دژ تسخیرناپذیر در برابر شیطنت‌ها یا ندانم‌کاری‌ها، فرهنگ دیرپای مردمی است که ریشه در درازنای تاریخ دارد و در عصر جهانی شدن، هویت‌شان را قدر می‌دانند و چون جان‌شان ارج می‌نهند.
امام جمعه ایلام: منتقدان ایل‌دا به شکل منطقی خواسته خود را پیگیری کنند
امام جمعه ایلام در دیدار با شماری از اهالی رسانه و هنر از منتقدان سریال ایل‌دا خواست: از طریق منطقی نقد خود را پیگیری کرده و با ایجاد کمپین‌های نه به این سریال مانع تحقق مطالبات بحق در خصوص سریال "ایل‌دا" نشوند یقینا این نوع رفتارها برای مردم ایلام هیچ بهره‌ای ندارد.
حجت‌الاسلام و المسلمین اله‌نور کریمی‌تبار گفت: یکی از اقدامات مثبت دست‌اندرکاران ساخت سریال ایل‌دا این است که نام ایلام را در شبکه ملی پر آوازه کرده و صدای ما در کشور منعکس شده است و باید این را به فال نیک گرفت. وی یادآور شد: حرکت یک فیلمساز در تولید فیلمی با مضمون دفاع مقدس و نمایش و تبیین رشادت‌های مردم مناطق مرزی کشور و استان ایلام جای تحسین دارد، اما اینکه چقدر این فیلمساز توانسته است به هدف خود در تبیین آن دوران موفق عمل کند، موضوعی است که باید بررسی شود. وی ادامه داد: بدون تردید همه می‌دانیم که در یک بازه زمانی کوتاه و با ساخت سریال 26 قسمتی نمی‌توان تمام زوایای آشکار و پنهان دوران هشت ساله دفاع مقدس در غرب کشور را به نمایش گذاشت. حجت‌الاسلام کریمی‌تبار در عین حال گفت: بر اساس اعلام دست‌اندرکاران، بخش مهمی از فیلمنامه سریال ایل‌دا از تخیل نویسنده استفاده شده است و این موضوع جای تاسف دارد که چرا در ساخت سریال به موضوعات حقیقی و واقعی پرداخته نشده است. امام جمعه ایلام با بیان رشادت‌های دلیرمردان ایلامی در دوران دفاع مقدس، اظهار داشت: حاج صارم طهماسبی کسی است که قبل از انقلاب علیه رژیم صهیونیستی جنگیده است و اقدامات فوق‌العاده‌ای در انقلاب دارد، چرا از این قهرمانان ایلامی فیلمی ساخته نمی‌شود، ما همچون شهیدان یادگار امیدی، علی غیوری‌زاده و درویشی کم نداریم. وی ادامه داد: تناقض هایی در سریال ایل‌دا وجود دارد که از چشمان کارگردان و دست‌اندرکاران این سریال پنهان مانده است، به طور مثال چگونه می‌شود در سال 57 جاده‌ها آنگونه آسفالت مناسبی داشته باشند، یا از طرف دیگر یک قاتل جانی امانتدارانه عمل کند. نماینده ولی فقیه در استان ایلام گفت: با مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان ایلام و مدیرکل صدا و سیمای مرکز ایلام هم‌اندیشی شده است و ایرادات کلی سریال را به اطلاع مسوول مربوطه رسانده‌ایم. حجت‌الاسلام کریمی تبار تصریح کرد: رمضان‌زاده مدیر سیما فیلم ضمن بی‌اطلاعی از برخی ایرادات سریال ایل‌دا وعده داد در مابقی بخش‌های سریال با استفاده از کارشناسان معتمد ایرادات را رفع کند. وی ادامه داد: همچنین مقرر شد کارگردان این سریال به ایلام سفر کرده و در خصوص سوژه و موضوعی واقعی فیلمی بسازد اما تحقق این وعده نیازمند همکاری مسوولان استان ایلام است. وی یادآور شد: همچنین بنا داریم با همکاری هنرمندان خبره ایلامی و اهالی حوزه فرهنگ و سینما، پس از اتمام پخش، سریال ایل‌دا در شبکه ملی نقد شود. تهیه‌کننده ایل‌دا: رشادت‌های مردم غرب کشور مربوط به همه اقوام است
تهیه‌کننده سریال «ایل‌دا»، با ابراز امیدواری برای ساخت اثری در خور فداکاری‌های مردم ایلام گفت: رشادت‌های مردم غرب کشور مربوط به همه اقوام است.
علیرضا سبط‌احمدی تهیه‌کننده سریال ایل‌دا که همزمان با ایام دفاع مقدس روی آنتن شبکه یک سیما رفت درباره استفاده نشدن از لهجه در سریال و لزوم تولید این مجموعه با نمایش دلاوری‌های ایلات به خبرنگار فرهنگی ایرنا، گفت: از ابتدا قصد داشتیم اثری در ارتباط با دلاوری‌ها و غیورمردی‌های ایلات و عشایر در حفظ و حراست از وطن عزیزمان بسازیم، به همین دلیل برایمان مهم بود همه مردم ایران از آن بهره ببرند و ترجیح دادیم از لهجه استفاده نکنیم. نکته مد نظر ما این بود که در موقعیت دفاع مقدس همدل بودیم و هیچ قومی در دفاع از مرزها مطرح نبود؛ از این رو تلاش کردیم اثری فراگیر با نمایش دلاوری‌های مردم ایلات که تاکنون به سراغ آن نرفته بودند برویم و آن را به نمایش بگذاریم. بر اساس متن آماده شده، دلاورمردی‌های قوم لر را مورد توجه قرار دادیم. امیدواریم فرصتی دست دهد تا بتوانیم درباره تلاش و مقاومت بی‌بدیل مردم ایلام اثری بسازیم که در خور رشادت‌های مردم ایلام باشد.
وی درباره سختی‌های تولید مجموعه در خارج از تهران با موضوع دفاع مقدس گفت: تجهیزات نظامی را تهیه کردن و انتقال آن به خارج از تهران کاری طاقت‌فرساست، بالاخص که گروه نیاز به ادوات و تجهیزات متنوع داشت. سلاح‌های سبک و سنگینی که از نوع عراقی و ایرانی باید تهیه می‌کردیم مربوط به سال‌های 58 و 59 بود. به این سختی‌ها اضافه کنیم که برخی ادوات جنگی در شهرک دکوری است و اصلا قابل استفاده و قابل شلیک نیست و سرویس مجدد کردیم.
این تهیه‌کننده سینما و تلویزیون ادامه داد: ما حدود 4 یا 5 تریلی تجهیزات لجستیکی به منطقه خرم‌آباد حمل کردیم، یک کامیون سلاح منتقل کردیم به منطقه. این کار را بسیار سخت می‌کند. تنوع تفنگ از جمله تفنگ سرپر، ژ 3، برنو، کلاش، تیر بار، آرپی جی 7، خمپاره‌انداز و... تامین این تجهیزات شرایط را سخت می‌کند زیرا حمل و نقل این‌ها از یک سو از سوی دیگر حفظ و حراست از این تجهیزات مسئله مهم دیگر است.
وی ادامه داد: همکاران من که در این حوزه (دفاع مقدس) فعال هستند می‌دانند خارج از شهرک دفاع مقدس کار کردن چقدر طاقت فرساست. با همه این احوال گروه تولید و تدارکات از عهده این مهم برآمدند و کار را به انجام رساندند. حدود 120 نفر گروه ثابت داشتیم و با هنرورها، عوامل محلی و افرادی با ما همکاری مستمر داشتند گاهی به 250 نفر می‌رسیدیم. در شرایط سخت کرونا مدیریت 250 نفر با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، امکانات پذیرایی، رفت و آمد و اسکان سختی مضاعفی را ایجاد می‌کرد.
سبط‌احمدی تاکید کرد: در شرایطی که هزینه‌ها رو به روز افزایش می‌یابد، به سرانجام رساندن کار برای ما سخت‌تر می‌شد اما بالاخره به همت همه دوستان کار به سرانجام رسید.
وی ادامه داد: کاری با این حجم، اگر گروه همدل و همراه نداشت انجام نمی‌شد. قرار است 9 ماه با هم زندگی کنند و کنار هم باشند، اگر همدل نباشند کار به انجام نمی‌رسد، خوشحالم که همه گروه (کارگردانی، صحنه، تصویربرداری، لباس، گریم، تولید و...) به زبان مشترک رسیدند و تا روز آخر با کمال احترام کار به انجام رسید. کار سخت در شرایط اقلیمی سرد سال گذشته و گرمای تابستان امسال بالذات کار با این پروداکشن (انفجار، نظامی و...) پیچیده می‌شود و همراهی خوب باعث شد به مشکلات فائق آییم.
تهیه‌کننده سریال ایل‌دا درباره زمان‌بندی مناسب برای تولید مجموعه گفت: ما زمان مناسبی در اختیار گروه گذاشتیم تا کار به انجام برسد. در زمستان شاید کمتر از 7 ساعت مفید برای کار در اختیار نداشتیم و در تابستان مرداد و شهریور گرمای بالای 44 درجه را تجربه کردیم اما با همدلی کار بعد از 9 ماه به انجام رسید و اینک روی آنتن هست و امیدواریم در این حوزه که دفاع ایلات و عشایر در دفاع مقدس را به تصویر کشیدیم، موفق عمل کرده باشیم.
وی خاطرنشان کرد: سریالی ساختیم تا گوشه‌ای از رشادت‌های مردم خوب کشورمان را به نمایش بگذاریم. انشاءلله فرصتی فراهم شود تا فیلمسازان در رسانه ملی بتوانند درباره رشادت های خطه غیور مردان ایلام کار بسازند. اگر باعث رنجش خاطر مردم غیور ایلام شدم قطعا ناخواسته بوده و به سهم خودم از مردم ایلام پوزش می‌طلبم.
مجموعه تلویزیونی ایل‌دا به کارگردانی راما قویدل و تهیه‌کنندگی علیرضا سبط احمدی به سفارش مرکز سیمافیلم با موضوع اتحاد و حماسه مردان و زنان عشایر مرزنشین در برابر متجاوزان به خاک این مرز و بوم و قصه ایستادگی و ایثار آنها از سال 1358 تا 1359 ساخته شده و مجید مظفری (صالح خان)، پوریا پورسرخ (ایرج)، فاطمه گودرزی (دا گل)، خسرو شهراز (نصیر خان)، جعفر دهقان (استوار کاکاوند)، کاظم هژیر آزاد (شیر علی خان)، کوروش سلیمانی (شیرزاد)، امیر محمد زند (فرهاد)، مینا نوروزی فرد (دا خاتون)، غلامرضا علی اکبری (شیخ رحیم)، سینا رازانی (کریم)، مهدی صبایی (منصور)، شهین تسلیمی (بی بی) و مسعود چوبین (مثقالی) بخشی از بازیگران آن را تشکیل می‌دهند.
*س_برچسب‌ها_س*