بازار جنگنده منطقه داغ شد؛ ایران در انتظار سوخو -35 روسی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، ایران در همسایگی کشورهایی قرار دارد که نیروهای هوایی‌شان به سرعت به جنگنده‌های نسل 4.5 و 5 مجهز می‌شوند. از جنگنده‌های پیشرفته اروپایی و آمریکایی تا پهپادها و موشک‌های دورایستا، تهران با چالشی جدی برای ارتقای نیروی هوایی خود مواجه است؛ چالشی که تهدیدهای منطقه‌ای و نیاز به نوسازی را بیش از پیش برجسته می‌کند.

در جریان جنگ 12روزه ژوئن مشکلات ایران در جنگ هوایی آشکار شد. در جبهه نزدیک‌تر، بیشتر کشورهای همسایه ایران نیروهای هوایی خود را با جنگنده‌های پیشرفته‌تر تقویت کرده‌اند یا در حال این کار هستند؛ موضوعی که نیاز فوری تهران برای نوسازی قدرت هوایی‌اش را برجسته می‌کند.

جنگنده‌های پیشرفته در قفقاز

به نوشته فوربز، جمهوری آذربایجان در رژه نظامی 8 نوامبر جنگنده‌های جدید JF-17C Block III را که به تازگی از پاکستان خریداری کرده به نمایش گذاشت. باکو 40 فروند از این جنگنده‌های پیشرفته را سفارش داده که از قابلیت‌های متعدد مدرن از جمله رادارهای آرایه‌فازی اسکن الکترونیکی برخوردارند. آخرین نسخه JF-17 همچنین قادر است موشک هوا‌به‌هوای برد بلند PL-15E چین را شلیک کند؛ همان موشکی که پاکستان در درگیری‌های ماه مه برای سرنگونی دست‌کم یکی از جنگنده‌های رافال ساخت فرانسه متعلق به هند به‌کار برد.

پیشرفته‌ترین جنگنده‌های ایران همچنان اف -14 تامکتهای ساخت آمریکا هستند که در دهه 1970 خریداری شدند. تهران پیش از انقلاب اسلامی 1357 تعداد 79 فروند از این هواپیماها دریافت کرد و هنوز چند ده فروند از آن‌ها عملیاتی هستند. اف -14، که در زمان خود هواپیمایی بسیار مدرن محسوب می‌شد، با رادار AWG-9 و موشک AIM-54 فینیکس پیشگام نبردهای هوایی فراتر از میدان دید بود. موشک AIM-54 می‌تواند اهداف هوایی را تا برد حدود 100 مایل منهدم کند. ایران نیز نمونه بومی این موشک را با نام فکور -90 تولید کرده است.

با این حال، هیچ‌یک از این موشک‌ها برد حدود 120 مایلی PL-15E را ندارند. هرچند در زمان نگارش این گزارش نشانه‌ای وجود ندارد که جمهوری آذربایجان این موشک را در اختیار دارد یا قصد خرید آن را دارد، اما چنین اقدامی چندان دور از انتظار هم نخواهد بود. در نهایت، باکو اخیراً سامانه‌های پدافندی راهبردی HQ-9BE ساخت چین را نیز تحویل گرفته است.

ردپای رادارگریزها در آناتولی و صحرا

در شرق ایران، ترکیه نیز به‌تازگی قرارداد خرید 44 فروند جنگنده یوروفایتر تایفون مدل‌های Tranche 3A و Tranche 4 را نهایی کرده است. آنکارا همچنین برای این جنگنده‌های نسل 4.5 که مجهز به رادارهای پیشرفته AESA هستند، موشک Meteor، با بردی بیش از 120 مایل را نیز خریداری خواهد کرد. ترکیه امیدوار است در آینده نزدیک 40 فروند جنگنده پنهانکار نسل پنجم F-35 لایتنینگ 2 را نیز دریافت کند و در کنار آن یک جنگنده پنهانکار بومی با نام TF Kaan را توسعه می‌دهد.

عربستان سعودی نیز امیدوار است جنگنده F-35 را خریداری کند. پیش از سفر ولیعهد قدرتمند این کشور، محمد بن سلمان، به کاخ سفید، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه ریاض خواهان 48 فروند از این جنگنده رادارگریز است. در نهایت ترامپ طی دیدار با بنوسلمان اعلام کرد کهدبا فروش این جنگنده‌ها موافقت کرده است‌. خرید F-35 به‌طور قابل‌توجهی قدرت نیروی هوایی عربستان را که هم‌اکنون نیز مجهز به چندین نوع جنگنده پیشرفته نسل 4.5 غربی است تقویت خواهد کرد.

ناوگان عظیم خلیج فارس

در دهه گذشته، کشور همسایه قطر نیز ناوگان بزرگی از نزدیک به 100 فروند جنگنده نسل 4.5 غربی را گرد آورده است؛ جنگنده‌هایی از سه نوع مختلف: یوروفایتر تایفون، رافال، و اف -15QA پیشرفته ساخت آمریکا.

امارات متحده عربی در دهه 2000 نخستین کشوری بود که نسخه‌هایی پیشرفته‌تر از F-16‌های نیروی هوایی آمریکا را خریداری کرد. درحالی‌که ابوظبی معامله پیشین برای دریافت 50 فروند F-35 را که در پایان دولت اول ترامپ نهایی شده بود، تعلیق کرد، اما در اواخر سال 2021 تعداد 80 فروند رافال F4 را از فرانسه سفارش داد. این جنگنده‌های فرانسوی به موشک‌های Meteor و سایر مهمات پیشرفته مجهز خواهند شد. تنها همین معامله از نظر اهمیت قابل مقایسه با خرید تاریخی F-14A توسط ایران در 50 سال پیش است.

همسایگان کم‌تنش

کشورهای همسایه دیگر ایران که نیروی هوایی ضعیف‌تری دارند نیز کم‌ترین احتمال را دارند که به خطری برای تهران تبدیل شوند. یک استثنا افغانستان تحت حاکمیت طالبان است. بااین‌حال، افغانستان فاقد جنگنده و در مجموع دارای نیروی هوایی ضعیفی است و احتمال نمی‌رود تهدید مهمی برای ایران ایجاد کند.

در شمال ایران، روابط دوستانه‌ای با ترکمنستان در آسیای مرکزی برقرار مانده است. عشق‌آباد نیروی هوایی قابل‌توجهی ندارد و جنگنده‌ای در اختیار ندارد و فقط از هواپیماهای تهاجمی زیرصوت Su-25 Frogfoot ساخت شوروی استفاده می‌کند. ارمنستان نیز مدت‌هاست روابط دوستانه‌ای با ایران حفظ کرده و به‌جز Su-25، تنها چهار فروند جنگنده چندمنظوره مدرن Su-30SM را در اختیار دارد.

عراق، که روابط نزدیک با ایران دارد، ناوگانی شامل 34 فروند F-16IQ وایپر را اداره می‌کند. هرچند این جنگنده‌ها از هر جنگنده‌ای که ایران در چند دهه قبل سفارش داده پیشرفته‌ترند، اما از زمان تحویل آن‌ها ده سال پیش با مشکلات مزمن نگه‌داری روبه‌رو بوده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که بغداد قصد دارد نیروی هوایی خود را با خرید چندین فروند رافال فرانسوی تقویت کند.

و در اخر به پاکستان. یادآوری این نکته مهم است که پیش از بمباران ایران توسط نیروی هوایی اسرائیل و آمریکا در ژوئن، و همچنین حملات اسرائیل در آوریل و اکتبر 2024، آخرین کشوری که نیروی هوایی‌اش ایران را هدف قرار داده بود پاکستان بود، اولین بار از زمان عراق صدام حسین در دهه 1980. پس از آنکه ایران در ژانویه 2024 اهداف ادعایی شبه‌نظامیان را در خاک پاکستان با پهپاد و موشک‌های بالستیک هدف قرار داد، پاکستان در اقدامی تلافی‌جویانه با جنگنده‌های مجهز به مهمات دورایستا، اهداف ادعایی دیگری را در خاک ایران زد. این حادثه نشان داد که پاکستان روی قدرت هوایی متعارف سرمایه‌گذاری کرده، درحالی‌که ایران به‌شدت به موشک‌های بالستیک بومی و پهپادهای مسلح متکی است.

علاوه بر JF-17 که پاکستان با همکاری چین آن را توسعه و تولید کرده، اسلام‌آباد اخیراً 36 فروند جنگنده پیشرفته چینی J-10C پورِقِدر را خریداری کرده است. یکی از همین جنگنده‌های J-10C پاکستانی بود که با شلیک موشک PL-15 جنگنده رافال هندی را در ماه مه سرنگون کرد.

همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که پاکستان ممکن است در نهایت جنگنده‌های رادارگریز نسل پنج J-35 ساخت چین را خریداری کند؛ گفته می‌شود پکن فروش 40 فروند از این هواپیما را پیشنهاد داده است. بااین‌حال، این جنگنده هنوز در مرحله توسعه است، بنابراین پاکستان احتمالاً تا پیش از دهه 2030 و تنها در صورت نهایی شدن سفارش، آن را دریافت نخواهد کرد.

در انتظار معامله روسی

در میان همه این تحولات، اسناد محرمانه وزارت دفاع روسیه که اوایل اکتبر توسط گروه هکری «آینه سیاه» منتشر شد، ظاهراً تأیید می‌کند که ایران سفارش خرید 48 فروند جنگنده Su-35 فلانکر را به ارزش 5 تا 6 میلیارد یورو (5.8 تا 6.96 میلیارد دلار) ثبت کرده است.

در هر صورت، تکمیل خرید Su-35 توسط ایران به‌تنهایی توازن قدرت هوایی در خلیج فارس یا در مقایسه با نیروی هوایی سطح‌بالای اسرائیل را دگرگون نخواهد کرد. اگر نکته‌ای روشن باشد، آن است که این خریدهای گسترده جنگنده‌های نسل 4.5 و نسل پنج در پیرامون نزدیک ایران نشان می‌دهد که 48 فروند Su-35 حداقلی است که ایران برای جلوگیری از عقب‌افتادگی کامل و تحت‌الشعاع قرار گرفتن نیاز دارد.

همچنین بخوانید

• جنگنده‌های سوخو کی به ایران می‌رسد؟/ وقتی به جای نام خریداران، یک کُد ذکر می‌شود
• گلایه های صریح حمید ابوطالبی از عراقچی و دیپلماسی دولت | عجیب ماهی است، ماه اکتبر | هیچ‌کس غم سرنوشت این مردم و اموال‌شان را نمی‌خورد
• احتمال حمله اسرائیل به ایران وجود دارد؟
• جلسه آمریکا، روسیه و اوکراین کجا بر گزار می‌شود؟

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

• بله
• اینستاگرم
• تلگرام
• ایکس
• لینکدین