بررسی نامه فیفا به ایران / ادعای تعلیق فوتبال چقدر جدی است؟

فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران ساعت 20:30 پنجشنبه 27 مردادماه 1401 تأیید کرد که نامه مشترکی از فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا مبنی بر درخواست پاسخ از فدراسیون فوتبال ایران در خصوص گزارش‌های رسانه‌ای منتشر شده از اظهارات برخی نمایندگان مجلس و حفظ استقلال فدراسیون بر اساس قوانین و ضوابط فیفا و AFC دریافت کرده است.

عده‌ای این نامه را مقدمه تعلیق فدراسیون فوتبال قلمداد کردند و عده‌ای نیز آن را دلیل بر صحت ادعای خود مبنی بر مجاز نبودن نمایندگان مجلس و اهالی دولت از اظهارنظر درباره مسایل فوتبال قلمداد کردند و عده‌ای نیز در تلاش هستند اینگونه القا کنند رسیدگی دستگاه قضایی به جرایم اقتصادی و مالی بعضی از اهالی فوتبال به معنی دخالت ناروای دولت در فوتبال و از موجبات تعلیق فدراسیون فوتبال است.

به راستی آیا اظهارات و سخنان نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا مقامات دولتی درباره مسایل فدراسیون فوتبال لزوماً به معنی دخالت ناروای دولت در فدراسیون فوتبال قلمداد می‌شود یا رسیدگی دستگاه قضایی به پرونده جرایم مالی و اقتصادی بعضی از اهالی فوتبال به معنی دخالت ناروای دولت در فدراسیون فوتبال قلمداد می‌گردد؟

پاسخ

نظر و تحلیل اینجانب بر اساس مقررات فیفا و اساسنامه فدراسیون فوتبال و مقررات جاری کشور و نیز مستند به رویه عملی فیفا و دیگر نهادهای بین‌المللی ورزش درباره تعلیق فدراسیون‌های ورزشی به شرح زیر است:

1- به لحاظ حقوقی، سخنرانی و اظهارنظر و بیان دیدگاه‌های اهالی دولت و مجلس درباره فوتبال و مسایل فدراسیون فوتبال به خودی خود به معنی دخالت ناروای دولت در فدراسیون فوتبال نیست. همه افراد در اعلام دیدگاه و نظر خود درباره فوتبال و فدراسیون فوتبال آزاد هستند. فلذا حتی اگر مقامات دولتی، در مقام نظر، قائل به مفید نبودن فوتبال و فدراسیون فوتبال برای کشور و جامعه باشند نمی‌توان صرف اظهارات آنها را مصداق دخالت دولت در فوتبال و از موجبات تعلیق فدراسیون فوتبال دانست.

2- رفتار و فعالیت مقامات دولتی در رابطه با فدراسیون فوتبال را تا جایی که به یکی از اشکال زیر، فعلیت پیدا نکند نمی‌توان مصداق دخالت ناروای دولت در فدراسیون فوتبال و از موجبات تعلیق فدراسیون فوتبال دانست:

الف) تاثیر جدی بر تصمیماتی که منطبق با اساسنامه و مقررات فیفا و اساسنامه فدراسیون، منحصراً در صلاحیت ارکان فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران است همانند تاثیری که مجمع عمومی فدراسیون فوتبال را از امکان انتخاب دموکراتیک اعضای هیات رئیسه فدراسیون فوتبال باز بدارد یا همانند تاثیری که اعضای هیأت رئیسه و مجمع عمومی فدراسیون فوتبال را از انتخاب سرمربی تیم‌های ملی و اعضای کمیته‌ها و انتخاب داوران مسابقه و روسای هیات‌های فوتبال یا اجرا و تنظیم مقررات مرتبط با اداره لیگ و مسابقات ورزشی باز بدارد.

ب) تأثیری که استقلال و ماهیت غیردولتی فدراسیون فوتبال را به صورت جدی نقض کند همانند آنکه فدراسیون فوتبال را به لحاظ استخدامی و اداری و مالی وابسته به وزارت ورزش قلمداد و انتصاب مقامات و استقرار و فعالیت ارکان فدراسیون فوتبال در هر مورد را منوط به تأیید مقامات دولتی نماید یا به دولت و مقامات دولتی اجازه انحلال و تعطیلی فدراسیون فوتبال را بدهد.

ج) تاثیری که فدراسیون فوتبال و شرکت‌کنندگان در مسابقات و لیگ‌ها را به نقض بی‌طرفی سیاسی یا اتخاذ رفتارهای نژادپرستانه یا اقداماتی بر خلاف اهداف صلح‌آمیز و بشردوستانه فوتبال وادار کند.

بنابراین از نظر مقررات و رویه فیفا، دخالت‌هایی مردود است و منجر به تعلیق می‌گردد که اولاً ناروا و غیرضروری و بر خلاف مقررات باشد ثانیاً به طور جدی و عملی، موثر بوده و فعلیت پیدا کرده باشد.

3- در بند «د» ماده 10 و بند «و» ماده 13 اساسنامه فدراسیون فوتبال جمهوری اسلامی ایران که به تأیید فیفا نیز رسیده است بر صلاحیت دستگاه قضایی و دادگاه‌های ایران برای رسیدگی به پرونده‌ها و موضوعاتی که مرتبط با قوانین آمره و جزایی کشور است تصریح شده است. بنابراین به همان نحو که مثلاً دستگاه قضایی به پرونده مرتبط با اتهام نایب رئیس بانوان در حیطه مالی، صلاحیت رسیدگی دارد و در حال رسیدگی به آن است در ارتباط با جرایمی که احیاناً اعضای هیات رئیسه کنونی یا قبلی فدراسیون فوتبال مرتکب شده باشند دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران صلاحیت رسیدگی دارد.

بند «د» ماده 10 اساسنامه

بند «و» ماده 13 اساسنامه

نه در مقررات جزایی ایران و نه در مقررات جزایی هیچ کشور دیگری، عضویت در هیات رئیسه فدراسیون فوتبال و حتی فیفا موجد مصونیت قضایی و موجب مصونیت از تعقیب کیفری نیست.

چیزی که فیفا و نهادهای ورزشی بین المللی بر آن تاکید و حساسیت دارند این است که اختلافات ذینفعان فوتبال و ورزش با یکدیگر باید در ارکان قضایی فوتبالی رسیدگی شود و آنها نباید حل اختلافات اداری و انضباطی و اخلاقی خود که ناشی از ورزش و فوتبال است را به دادگاه‌ها ببرند.

این بدان معنی نیست که دستگاه قضایی کشور مثلاً صلاحیت رسیدگی به جرم پولشویی یا فرار مالیاتی یا جرایم امنیتی و اقتصادی اعضای هیات رئیسه و روسای هیات‌ها و کمیته‌های فدراسیون فوتبال را ندارد.

4- رویه عملی فیفا و چند نهاد ورزشی دیگر که به شرح زیر به مواردی از آن اشاره می‌کنم درباره مصادیق دخالت ناروای و اشخاص ثالث که منجر به تعلیق فدراسیون‌ها شده است نشان می‌دهد که منظور از دخالت ناروا و موثر دولت در فدراسیون ورزشی، دخالتی است که اولاً فعلیت یافته باشد و ثانیاً منجر به خروج مدیریت امور و مسابقات فدراسیون از قواعد خاص آن فدراسیون یا منشور بین‌المللی المپیک شده و مقامات فدراسیون را عملاً از اعمال کنترل و مدیریت بر امور فدراسیون بازداشته باشد ثالثاً منجر به انحلال فدراسیون و یا تعطیلی ارکان و مانع جدی در وظایف ذاتی و انحصاری فدراسیون شده باشد. رابعاً دولت از طریق تصویب قانون در صدد آن بوده که اعضای مجمع یا ارکان فدراسیون‌های ورزشی کشور را تحت کنترل دولت درآورد و نقش فدراسیون‌های ورزشی در اداره فدراسیون‌ها، هیات‌ها، لیگ‌ها و مسابقات و باشگاه‌ها را به طور کلی نادیده بگیرد.

چند نمونه زیر درباره رویه فیفا و بعضی نهادهای ورزشی دیگر نیز بیانگر موارد یادشده است:

الف) نفوذ ناروای دولت هند که در اوایل سال جاری از طریق دادگاه عالی هندوستان، فدراسیون فوتبال این کشور را منحل کرد و کمیته‌ای سه‌نفره را برای اداره فوتبال هندوستان در نظر گرفت. این اقدام بعنوان مصداق دخالت ناروای اشخاص ثالث و نقض جدی اساسنامه فیفا قلمداد شد و منجر به تعلیق فدراسیون فوتبال هندوستان شد.

ب) چندی پیش سازمان ملی ورزش السالوادور که گویا تحت مدیریت بستگان رئیس‌جمهور السالوادور قرار دارد ظاهراً با ادعای کلاهبرداری و پولشویی در فدراسیون فوتبال السالوادر تصمیم گرفت که افراد مورد نظر خود را به جای هیات رئیسه فدراسیون فوتبال السالوادور در فدراسیون فوتبال این کشور منصوب و مستقر کند. این امر مصداق دخالت ناروای دولت و اشخاص ثالث در فدراسیون فوتبال شناخته شد و منجر به دخالت فیفا و تعلیق فدراسیون فوتبال السالوادور گردید.

ج) چند سال پیش، فدراسیون جهانی جودو، فدراسیون جودوی ایران را با این ادعا که به ورزشکار خود دستور داده از رویارویی با جودوکار رژیم صهیونسیتی خودداری کند تعلیق نمود. در این مورد نیز تعلیق فدراسیون ورزشی به دلیل «نقض مکرر و شدید» اساسنامه و دخالت ناروای دولت در فدراسیون اعلام شد.

د) در تعلیق قبلی فدراسیون فوتبال ایران نیز مسأله برکناری رئیس فدراسیون فوتبال بصورت شفاهی همراه با ایرادات دیگری همانند مرجع قبول استعفای رئیس فدراسیون فوتبال و سلب کارکرد حیاتی از مجمع عمومی فدراسیون فوتبال مطرح بود. در این مورد هم شاهد آن بودیم که مجموعه‌ای از اقدامات فعلیت یافته، دخالت ناروای دولت در اداره امور فدراسیون فوتبال قلمداد شد نه صرف بیان و اظهارات مقامات دولتی.

یادداشت از صادق رئیسی کیا؛ کارشناس فوتبال و مدیرعامل پیشین باشگاه راه آهن