برگشت ناگهانی آثار زرین به تهران / حضور ارزیاب یونسکو در ایران

انتصاب‌های جدید در وزارت میراث فرهنگی، انتقال ناگهانی آثار زرین از همدان به تهران، برپایی نمایشگاه آثار استردادی در موزه ملی از جمله خبرهای حوزه میراث فرهنگی در هفته‌ای که گذشت، بود.

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ در این هفته خبر رسید که به مناسبت هفته دولت قرار است اشیای استردادی ایران از فرانسه و انگلیس به نمایش گذاشته شود. این اتفاق در موزه ملی رقم خورد و نمایشگاهی از اشیای تاریخی و فرهنگی استرداد شده از انگلیس و فرانسه با عنوان دستاوردهای دیپلماسی فرهنگی در دولت سیزدهم در موزه ملی ایران برپا شد. این نمایشگاه تا 31 شهریور ماه در موزه باستان شناسی و هنر دوران اسلامی موزه ملی ایران برپا خواهد بود.

این اشیا شامل 29 شیء هستند که در زمان حکومت ژنرال دوگول در فرانسه توسط نماینده تام الاختیار وی به نام دوگلو در ایران در بازه سال‌های 1940 تا 1946 میلادی پس از بازدید وی از مجموعه‌ای تاریخی ایران به فرانسه برده شده بود.

این مجموعه آثار که شامل اثرهای سفالی و گل پخته است همگی دارای اصالت فرهنگی است و با توجه به اینکه برخی از این آثار مربوط به پیکره‌های ایلامی است بیانگر سفر احتمالی «دوگلو» به مناطقی در شوش خوزستان است. این 29 شیء یک بار دیگر در فروردین سال گذشته به نمایش گذاشته شده بود.

دو انتصاب جدید در معاونت میراث‌فرهنگی

این هفته از انتصابات مختلف وزارت میراث فرهنگی نیز خبرهایی به گوش رسید در واقع طی حکمی از سوی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی، مدیر جدید اداره‌کل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی و سرپرست جدید اداره‌کل موزه‌ها منصوب شدند.

علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور طی حکمی علیرضا ایزدی را به مدیرکلی ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی منصوب کرد. پیش از وی مصطفی پورعلی این مسئولیت را بر عهده داشت. ایزدی مشاور وزیر و مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان است.

مدیرکلی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، همدان، خوزستان و مرکزی، فرمانداری کنگاور و مدیریت حوزه ریاست از دیگر سوابق اوست.

در حکم دیگری از سوی دارابی، هادی میرزایی به سرپرستی اداره‌کل موزه‌ها منصوب شد. پیش‌تر مرتضی ادیب‌زاده این مسئولیت را بر عهده داشت.

میرزایی مدیرعاملی و ریاست هیأت‌مدیره صندوق توسعه صنایع‌دستی، فرش دستباف و احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی را در کارنامه دارد.

حضور ارزیاب یونسکو در ایران

این هفته «غسان شمالی» ارزیاب یونسکو برای ارزیابی پرونده «منظر تاریخی هگمتانه تا همدان» در ایران حضور پیدا کرد. پس از بازدید از این سایت تاریخی به تهران سفر کرده و با علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کشور دیدار و گفت‌وگو کرد.

دارابی در این دیدار، ضمن خوش‌آمدگویی به ارزیاب یونسکو و با اشاره به ملیت لبنانی او گفت: ایران و لبنان، تاریخ دوستی و تمدن کهنی با یکدیگر دارند.

وی افزود: لبنان سرزمین تنوع فرهنگی و همزیستی ادیان است در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، رشته دوستی و مودت این کشور و ایران مستحکم‌تر شده است.

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی تصریح کرد: همدان نشانه تاریخی ما از دوران مادهاست، اهمیت ثبت جهانی همدان و هگمتانه به این دلیل است که ادوار تاریخی مختلف کشور ما را روایت می‌کند.

دارابی گفت: اگرچه آرامگاه حکیم و طبیب بزرگ ایران، بوعلی سینا در همدان و هگمتانه قرار دارد اما این شهر نمادی از تنوع فرهنگی و همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان است.

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی گفت: چشم انتظار ثبت جهانی هگمتانه هستیم و مردم ایران قدردان افرادی هستند که حافظ فرهنگ و تمدن‌شان باشند.

تعجب مدیر موزه ملی از لغو ناگهانی نمایشگاه هگمتانه

اتفاق عجیب این هفته هم مربوط می‌شد به آثاری که بهصورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی از همدان به تهران برگشت داده شدند. چند روز پیش همزمان با سفر ارزیاب یونسکو به ایران برای بررسی پرونده ثبت جهانی هگمتانه، 11 عدد شیء زرین و سیمین در موزه هگمتانه همدان به نمایش گذاشته شد آثاری که در همکاری مشترک اداره کل میراث فرهنگی استان همدان با موزه ملی ایران و تلاش‌های میلاد وندایی باستان شناس استان همدان در قالب نمایشگاهی برپا شد تا نشان دهنده اهمیت آثار هگمتانه باستان باشد.

چون این 11 شیء آثاری بودند که سال 1336 از شهرهای مختلف همدان خریداری شده بودند و از آنجا که این استان، در آن سال‌ها موزه نداشت، به مخزن موزه ملی ایران تحویل داده شده بود.

«ریتون طلایی هخامنشی»، «سر ستون هخامنشی»، «کاسه زرین با نقوش گیاهی»، «دستبند طلا با نقش قوچ»، «خنجر طلایی»، «دستبند زرین با نقش شیر هخامنشی‌»، «ظرف نقره آمفورای سیمین»، «جام نقره آمفورای سیمین»، «بشقاب نقره سیمین» و «بشقاب زراندود سلطنتی» از جمله این آثار بودند که برای نمایش موقت در موزه هگمتانه به همدان منتقل شدند.

مجموعه سیمین و زرین منسوب به همدان سالهای سال در موزه ملی نگهداری می‌شدند و قرار بود از دوم تا 6 شهریور در موزه هگمتانه برپا باشد. البته این آثار از 21 مرداد تا 15 شهریور قرار بود در اختیار اداره کل میراث فرهنگی استان همدان باشد. اما پس از بازدید ارزیاب یونسکو و مسئولان از این نمایشگاه و برگشت ارزیاب به کشورش، صبح روز پنجم در سکوت کامل خبری و در حالی که قرار بود گروه‌ها و تورهای مختلف مردمی به بازدید خود ادامه دهند، اشیا از موزه هگمتانه تخلیه و به موزه ملی تحویل داده شد.

بررسی تمدن بلخ و مرو بر پایه اشیا موزه‌ای در ژاپن

این هفته سرگی لپتف معاون پژوهشی و سردبیر مجله موزه میهو ژاپن، در نشست «تمدن بلخ و مرو» گفت: تمدن عصر برنز بلخ و مرو، متعلق به اواخر هزاره سوم، اوایل هزاره دوم پیش از میلاد، بخشی از منطقه خراسان بزرگ و به دلیل موقعیت دشت، ارتباط بین گروه‌های قومی آن آسان‌تر بوده است.

وی افزود: محوطه باستانی «گونورتپه» در ترکمنستان (مربوط به 2300-1800 قبل از میلاد)، توسط ویکتور ساریانیدی در سال 1972 کاوش شد؛ از آن زمان تاکنون و با گذشت بیش از نیم قرن حفاری، نه تنها سازه‌های معماری در مقیاس بزرگ، تدفین‌ها و داده‌های خوبی آشکار شده بلکه ارتباط این حوزه با شهداد و سایر محوطه‌های عصر مفرغ در ایران به اثبات رسیده است.

اثر ابر رویداد پیاده روی اربعین در 8 استان ایران

همزمان با برگزاری مراسم اربعین، نشست پیرامون اهمیت رویداد بزرگ پیاده روی اربعین با حضور علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و صنایع دستی و محمدحسین ایمانی خوشخو، رئیس پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در سالن خلیج فارس معاونت گردشگری برگزار شد.

علی‌اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و صنایع دستی در این نشست گفت: جاذبه‌های گردشگری از دو بعد مکان محور و زمان محور مورد بررسی قرار می‌گیرند. امروزه جاذبه‌های مکان محور جای خود را به جاذبه‌های زمان محور داده‌اند؛ در حال حاضر اهمیت جاذبه‌های زمان محور به گونه‌ای است که در زمره مهمترین سیاستگذاری گردشگری قرار گرفته است.

وی افزود: طیف برگزاری جاذبه‌های زمان محور (رویدادها) بسیار متنوع است؛ رویدادها متأثر از موضوع‌های مختلف میراث فرهنگی، کشاورزی، آئینی، دینی و مذهبی و.... هستند. رویدادها ظرفیت‌های بالقوه ای دارند که می‌توانیم متناسب با سلیقه و ذائقه مسافران و گردشگران از آن استفاده کنیم.

وی خاطرنشان کرد: اثرات ابر رویداد پیاده روی اربعین تنها محدود به عراق نیست. 6 استان غربی ایران از آذربایجان غربی تا ایلام و همچنین دو استان سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی نیز درگیر برگزاری این رویداد هستند. مسیر زائران نیز از 12 استان کشورمان با محوریت 5 استان مانند همدان و کهگیلویه و بویراحمد می‌گذرد.

آخرین وضعیت ثبت جهانی پرونده «ماسوله»

خبر دیگر از حوزه ثبت آثار تاریخی نیز مربوط می‌شود به ثبت جهانی ماسوله که نگرانی‌هایی را در پی داشت و مدیرکل پیشین ثبت آثار را موظف به توضیح درباره آن کرد. این هفته مصطفی پورعلی، مدیرکل پیشین ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: پرونده پیشنهادی منظر فرهنگی ماسوله بنا بر نظر مشورتی و مصوبه شورای ملی ثبت آثار در سال 1400 برای دبیرخانه مرکز میراث جهانی یونسکو ارسال شد. منظر فرهنگی ماسوله از سال 2007 میلادی در «فهرست در انتظار» میراث جهانی یونسکو قرار داشته و به لحاظ حفاظتی و مدیریتی از شرایط قابل قبولی برای نامزدی ثبت در فهرست میراث جهانی برخوردار بوده و هست.

پورعلی ادامه داد: ارزیابی میدانی پرونده از سوی شورای جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی (ایکوموس) در تابستان 1401 توسط کارشناس اعزامی یونسکو انجام و بنا بر اذعان همگان، گزارش ارزیابی حائز جنبه‌های کاملاً مثبت سایت است، امری که ایکوموس جهانی نیز بر اساس آن در نظریه خود، به تأیید شرایط حفاظتی ماسوله اذعان کرده است.

شائبه‌های مطرح شده در خصوص نظر ایکوموس راجع به پرونده ماسوله، به ابهاماتی بر می‌گردد که ایکوموس علی‌الظاهر به‌دلیل عدم امکان ارتباط کامل با کارشناسان تهیه‌کننده پرونده ایجاد شده؛ بدیهی است این موضوع نگرانی‌هایی را برای طرح موضوع ثبت جهانی ماسوله در کمیته میراث جهانی را فراهم می‌کرد، از این رو در ماه گذشته، هیأتی از کارشناسان متخصص در حوزه ثبت جهانی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به یونسکو اعزام و رایزنی‌های لازم در راستای بازتبیین ارزش‌های منظر فرهنگی ماسوله و رفع ابهامات مطروحه با اعضای کمیته میراث جهانی به انجام رسید.

ورود بنیاد مستضعفان برای تکمیل موزه فرش تبریز

17 تیر سال 88 با تصمیم مسئولان کشور برای ساخت موزه فرش در سطح ملی، کلنگ موزه در شهر تبریز به زمین خورد. در مراسم کلنگ زنی این موزه نمایندگان مجلس، شهردار و مسئولان وقت استان آذربایجان شرقی نیز حضور داشتند.

همان موقع تراب محمدی مدیرکل میراث فرهنگی استان گفته بود: برنامه ریزی و تهیه طرح مناسب برای این موزه با برنامه‌های دقیق کارشناسی انجام گرفته است و تفکیک موزه به دو بخش اداری و نمایشگاهی و احداث سالن‌های مختلف برای ارائه دست بافته‌ها و آثار مرتبط با فرش، برای تخصصی شدن و افزایش بهره مندی بازدیدکنندگان لحاظ شده است. این موزه قرار بود در 6 هزار و 500 متر مربع و زیر بنای ده هزار متر مربعی در چهار طبقه ساخته شود تا به بررسی مسائل حوزه فرش بپردازد.

اما حالا بعد از این همه سال هنوز موزه فرش تکمیل نشده و مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی از همکاری با بنیاد مستضعفان و مؤسسه موزه‌های آن برای تکمیل و تجهیز این موزه خبر داده است تا بلکه این موزه بتواند تا سال آینده به بهره برداری برسد.