تجربه سفری بهاری به سرزمین لی لی پوتهای ایران / تماشای بهشت رنگ‌ها در چنشت

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، زمانی که بوی فصل بهار را حس می کنید، تعطیلات نوروزی و سفر را یادآوری می شود. این تعطیلات شروع خوبی برای سفر به زیباترین شهرهای ایران است. یکی از بهترین مقاصد برای سفرهای بهاری شهرستان سربیشه در استان خراسان جنوبی است. این شهرستان گاه به واسطه امامزادگانی چون بی بی زینب خاتون (س) مسافرانی را جذب خود کرده و گاه آب و هوای بهاری و دلچسب روستاهای آن گردشگران را به سمت خود گشانده است.

اما فراتر از این وجود روستاهای شگفت انگیزی چون چنشت و ماخونیک باعث شده که سربیشه در بین شهرستان‌های خراسان‌جنوبی از بعد گردشگری متمایز شود. نگاهی به ویژگی‌های این دو روستا ما را بیشتر با این مؤلفه مهم گردشگری سربیشه آشنا می‌کند.

چنشتِ هفت رنگ

روستای چنشت در ادوار گذشته تاریخی جزء دهستان نهار جان بوده، در حال حاضر از توابع شهرستان سربیشه است، در وجه تسمیه روستای چنشت چنین می‌گویند که روستای چنشت به دلیل داشتن چندین رودخانه که از کنار آن می‌گذشته و باغات این منطقه را سیراب می‌کرده است در قدیم به چند شط معروف بوده است که به مرور زمان به «چن‌شط» و «چن‌شت» و بالاخره به «چنشت» تبدیل شده است.

قول دیگری که در مورد وجه تسمیه چنشت وجود دارد چنین است، چنشت بر وزن بهشت است که در گذشته به دلیل خوش آب و هوا بودن و داشتن میوه‌های فراوان و رودخانه‌های متعدد که از زیر درختان می‌گذشته است و شباهت این منطقه به بهشت، گروهی دامدار این نقطه را به عنوان محل زندگی خود انتخاب می‌کنند و نام این منطقه را بهشت می‌گذارند که بعدها بر اثر گذر زمان به چنشت تغییر نام می‌دهد. امروزه نیز روستای چنشت دارای باغات بسیار و رودخانه‌های فصلی است و این روستا را همچون بهشتی زیبا و دلنشین تبدیل کرده‌است.

جاذبه‌های گردشگری چنشت

استقرار روستا در منطقه میانکوهی، چشم‌انداز کوهستانی زیبا و جذابی به آن بخشیده است و شاخصه اصلی معماری بافت روستا، وجود خانه ها بصورت طبقاتی که باعث شده بافت دارای ساباط های زیادی باشد. روستا در میان باغات گردو و دیگر میوه‌ها محصور شده و مناظر زیبایی از تلفیق طبیعت و بافت مسکونی پدید آورده است. از دیگر جاذبه‌های مهم و طبیعی روستا می توان به غار چنشت و غار چهل چاه، مزار سید حامد علوی و بافت تاریخی چنشت اشاره کرد.

شاید اسرار آمیزترین پدیده تاریخی بیرجند غار چنشت در روستای چنشت در 60 کیلومتری جنوب شرقی بیرجند باشد غار چنشت براساس متون تاریخی، 614 سال پیش به وسیله سید محمد مشعشع کشف شده است. سید محمد براساس اسنادی که در دست داشته از عربستان به قهستان می‌آید و پس از کشف غار مذکور، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و دو فرزندش و به خاک سپردن آنها در درون یک بقعه که به این منظور می‌سازد، اقدام می‌کند.

غار چنشت، بیش از 59 متر طول دارد و احتمال دارد که هزاران سال پیش در اثر زلزله، دو سمت کوه سر به هم نهاده و فضای متفاوتی ایجاد کرده است. این فضاها گاه عریض و با ارتفاع زیاد و گاه بسیار تنگ با ارتفاع کم هستند و عبور از آن‌ها به سختی انجام می‌گیرد.

غار چنشت در مجاورت بقعه امامزاده سید حامد علوی واقع شده است طبیعت بکر و سرسبز اطراف غار، نزدیکی آن به زیارتگاه و جذابیت تاریخی غار، موجب بازدید گردشگران بسیاری در ایام مختلف سال شده است مردم محلی در مورد این غار عقاید مذهبی ویژه‌ای دارند. غار چهل‌چاه در مجاورت غار چنشت واقع شده و بیش از هزار و چهار صد سال قدمت دارد براساس متون تاریخی نخستین بار، حدود 600 سال پیش توسط سید محمد مشعشع کشف شده است در وسط غار، حوضی ساخته شده از آجر و سنگ و آثار زندگی انسان مانند سفال، چوب و پارچه به‌جا مانده است.

بقعه سید حامد علوی از اماکن تاریخی مذهبی این روستا است بنابر روایات، وی از فرزندان امام جعفر صادق (ع) بوده است که توسط عمال خلیفه عباسی در چنشت زخمی و در محل بیتوته خود یعنی غار چنشت فوت کرده است.

پس از کشف غار، نسبت به انتقال اجساد سید حامد علوی و دو فرزندش به درون بقعه‌ای که به این منظور ساخته شده بود، اقدام می شود این بقعه هم اکنون یکی از زیارتگاه‌های مهم منطقه به شمار می‌رود از دیگران امکان مورد احترام مردم روستا، بقعه بی‌بی زینب خاتون (س) است که در هفت کیلومتری روستای چنشت واقع شده‌است.

رنگین‌کمان لباس در چنشت

لباس مردم این روستا از نوع خاصی است که کمتر در نقاط دیگر استان یافت می‌شو. البته لباس مردان در چند سال اخیر به لباس سایر مردم منطقه شبیه شده اما بزرگان و پیران از لباس دیگری که شامل یک پالتوی بلند که تمام بدن را می‌پوشد و شال سر و در برخی مواقع از کلاه معمولی استفاده می‌کنند. لباس زنان آنها که در نوع خود یک جاذبه است، از رنگ‌های شاد و متنوع تشکیل شده و شامل سه قسمت چارقد قرمز یا آبی گلدار، کلاه نقره‌ای و نقره‌دوزی شده و پیراهن زنانه به رنگ‌های سبز و قرمز یا آبی است.

مردم روستای چنشت به‌ویژه زنان و دختران اغلب از پوشاک محلی و سنتی استفاده می‌کنند دختران چنشتی از لباس‌های بلندی مانند دامن پاچین‌دار، قبای بلند، روسری و سربند و شلیته‌های خراسانی استفاده می‌کنند. تنوع رنگ در لباس‌های محلی مردم روستا جلوه خاصی به آنها می‌بخشد به‌طوری که به روستا لقب سرزمین رنگ‌ها داده‌اند. مراسم عروسی و مهارت ساخت کلاه پولی این روستا ثبت ملی شده است.

روستای چنشت به نسبت سایر روستاهای خراسان جنوبی، کمتر دچار تحولات و تغییرات فرهنگی شده و فرهنگ روستایی آن محفوظ مانده است. مهم‌ترین صنایع دستی روستای چنشت، شامل انواع فرش‌های دست‌باف، قالیچه‌های کوچک و گلیم‌های زیبا است ریسندگی، گیوه دوزی، سبدبافی، زیلوبافی و جاجیم بافی از دیگر صنایع دستی قدیمی این روستا است.

ماخونیک، سرزمین عجایب

جای بسی شگفتی است که داستان افسانه‌ای گالیور از قعر تاریخ در یکی از شرقی‌ترین استان‌های ایران به روایت پیوسته است. ماخونیک، روستایی با زیباترین عجایب دنیا در اطراف شهرستان سربیشه واقع شده و به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنان آن به لی لی پوت مشهور است. روستا هم دارای بافت تاریخی خاص و منحصری به فرد و همچنین رسم و رسومات مختص به خود از قبیل مراسم عروسی و عقدبندان است.

یکی از عمده نشانه های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است که در نوع خود جالب و قابل توجه است چرا که بافت مسکونی روستا در دامنه تپه و خانه ها به طور فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده اند، هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.

اسناد تاریخی این منطقه نشان می‌دهد که روستای ماخونیک بیش از 300 سال قدمت دارد و آنچه اهالی این روستا بر سر زبان دارند در خاطرات خود از شاهان دوران صفوی نیز یاد می‌کنند. با توجه به نوع معماری ساده خانه‌های این روستا می‌توان گفت بر اساس نظر برخی از کارشناسان این نوع معماری به دوره نوسنگی برمی‌گردد.

چشمه آب ترش سربیشه

و اما یکی دیگر از جاذبه های گردشگری این شهرستان، مجتمع آبدرمانی آبترش سربیشه است که در فاصله 70 کیلومتری شرق شهر بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی، 35 کیلومتری شمال غرب شهر سربیشه و در حاشیه جاده بیرجند به سمت زاهدان مهم‌ترین مسیر ترانزیتی شرق ایران قرار دارد.

چشمه آب معدنی این مجتمع دارای آب سردی است که خواص آن در درمان بیماری‌های گوارشی، پوستی، اعصاب و روان و گرفتگی عضلات بسیار مناسب است. این چشمه در شمال شهرستان سربیشه از شکاف سنگ‌های آندزیت بازالت خارج می‌شود. بالا بودن مقدار گاز دی اکسید کربن و سیلیس نشان دهنده منشاء عمیق آب چشمه است.

آب این چشمه مزه‌ای ترش و مطبوع دارد و آبدهی آن در حدود 15-20 لیتر در ثانیه است که در ردیف آب‌های کلرورسدیم و سولفات کلسیم سرد (Sub thermal) بوده و از آنجا که دسترسی آن به جاده اصلی آسان است می‌تواند محلی مناسبی برای استراحت‌های بین راهی باشد. آب حوضچه‌های مجموعه آبترش به دلیل خواص درمانی برای امراض پوستی و نیز مصارف خوراکی به شدت مورد توجه اهالی منطقه است. علاوه برآن وضعیت طبیعی محیط پیرامون آبترش نیز به دلیل موقعیت کوهستانی و زیبایی طبیعی می‌تواند جذابیت‌هایی برای گردشگران داشته باشد.

از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان وجود منطقه حفاظت شده محیط زیست، مشترکا بین این شهرستان و شهرستان درمیان می باشد. وجود کل و بز و قوچ مارال که منحصرا در این منطقه حفاظت شده زیست دارند این منطقه را یکی از جاذبه های منحصر به فرد برای طبیعت گردان و علاقه مندان به محیط زیست قرار داده است.

بقعه بی بی زینب خاتون پذیرای مسافران

در و دیوار امامزادگان و بقاع متبرکه آرامش بخش روح و نوازشگر جان هستند تا دست پر از این وادی گذر کنی حتی اگر یادت نباشد در چه جایگاهی ایستاده‌ای. مزار کاهی یا همان بقعه مبارکه بی‌بی زینب خاتون (س) در شهرستان سربیشه واقع شده است که از مهم‌ترین مکان‌های سیاحتی و زیارتی شهرستان به‌شمار می‌آید که همه ساله هزاران عاشق و شیفته اهل بیت (ع) از آن دیدن می‌کنند.

آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون به سبب کرامات زیاد و قرار گرفتن در منطقه ییلاقی و خوش آب و هوا هر ساله پذیرای هزاران زائر از نقاط مختلف استان و استان‌های دیگر است. بنا به شواهد تاریخی در آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون، دختر امام موسی کاظم (ع) و خواهر گرامی امام رضا (ع) مدفون شده است که به دلیل قرار گیری در روستای کاهین شهرستان سربیشه در میان مردم استان خراسان جنوبی به مزار کاهی شناخته می‌شود.

بی بی زینب خاتون (س) دختر امام موسی کاظم (ع) و خواهر امام رضا (ع) است که بعد از گذر روستای کاهین، دارفانی را وداع گفتند و بر سر تپه‌ای مدفون شدند، امروز نیز آستانه مقدسه امامزاده بی بی زینب خاتون (س) در روستای کاه‌ی (کاهین) بخش مود شهرستان سربیشه واقع شده است. مزار کاهی بر فراز کوهی بلند در جوار روستای کاه‌ی و در 52 کیلومتری شهر سربیشه و 17 کیلومتری شهر مود از طریق جاده آسفالته ارتباط دارد، مزار در منطقه‌ای ییلاقی و سرسبز و خوش آب‌وهوا قرار دارد.

شهرستان سربیشه از منظر صنایع دستی

این شهرستان با نزدیک به 200 کارگاه کاربافی (حوله بافی) یکی از قطب های نساجی سنتی استان و شرق کشور می باشد. از منحصر به فردترین تولیدات نساجی سنتی کشور در شهر مود این شهرستان در حال تولید می باشد، این بافته که برک و یا کورکی نام دارد هم اکنون تنها در این شهر تولید می شود. پارچه برک یا کورکی بافته شده از کرک بز است و یکی از مرغوبترین و گرانبها ترین پارچه های سنتی می باشد. خوشبختانه مهارت این بافت در فهرست ملی آثار ناملموس ثبت گردیده است. از دیگر تولیدات صنایع دستی این شهرستان گلیم و جاجیم بافی هست که به علت وجود جامعه عشایری مستقر در شهرستان سربیشه این تولیدات از رونق خاصی برخوردار بوده و خانوارهای زیادی به ارتزاق از کنار این تولیدات می باشند. خانه تخصصی نساجی سنتی شهر مود نیز بعنوان یکی از معدود مراکز تخصصی نساجی سنتی استان در این شهرستان واقع شده است.

آثار تاریخی دیار سربیشه

این شهرستان دارای 240 اثر تاریخی ثبتی و شناسایی شده بوده که از منحصر به فرد ترین آثار تاریخی این شهرستان می شود به خانه تاریخی یاوری واقع در شهر سربیشه اشاره نمود، شاخصه اصلی معماری خانه یاوری وجود طاق بدون ستون در یکی از ایوان ها و نقاشی های منحصر اتاق های این بنا می باشد. نقاشی های خانه تاریخی یاوری از معدود آثار نقاشی بجا مانده از استاد وزیری یکی از شاگردان کمال الملک است.

از دیگر آثار تاریخی شاخص شهرستان قلعه باغ تاریخی شهر مود می باشد. این قلعه از اندک قلعه های سالم بجای مانده از اواخر قاجار است که بعنوان یکی از مقرهای حکومتی از آن استفاده می شده است. از مجموعه آسبادهای که مختص به خراسان بزرگ است تعدادی در این شهرستان و در شهر درح قرار دارد. آسبادها بعنوان یکی از شاخصه های تمدنی بوده و وجود آن در هر منطقه ای از لحاظ تاریخی دارای جایگاه علمی بالایی است.

آمادگی برای میزبانی از مسافران نوروزی

هادی حق پناه، سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سربیشه در گفتگو با خبرنگار خاورستان در خصوص برنامه های نوروزی برای استقبال از مسافران گفت: ایجاد ایستگاه استقبال از مسافرین نوروزی شامل برپایی چادر عشایری و به تصویر کشیدن زندگی عشایر، بازارچه صنایع دستی و ارائه محصولات تولیدی در پنج غرفه در رشته های سفال و سرامیک، گلیم، جاجیم، برک و حوله، برپایی چادرهای موقت برای اسکان اضطراری مسافرین و استقرار خودروهای امدادی از جمله این برنامه ها است.

وی افزود: برپایی نوروزگاه ها از دیگر برنامه های فرهنگی در ایام نوروز است که هر روزه با همکاری شهرداری ها و میراث فرهنگی برگزار می شود و شامل برنامه هایی چون اجرای موسیقی محلی، ورزش های بومی محلی و مراسمات مربوط به نوروز است. همچنین معرفی جاذبه های گردشگری از رسانه ها در دستور کار قرار گرفته که چند برنامه برای سیمای استان و چند مورد هم از طریق خبرگزاری ها برنامه ریزی شده است.

حق پناه در پایان خاطر نشان کرد: تمام برنامه های نوروزی ستاد خدمات سفر با توجه به رعایت کامل پروتکل های بهداشتی مربوط به پیشگیری از بیماری کرونا برگزار خواهد شد.

انتهای پیام /