تعارض منافع در نظام بهداشت و درمان

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، بحث تعارض منافع در نظام‌های سیاسی از مباحث بسیار مهم است و این بحث در نظام بهداشت و درمان اهمیت دوچندان پیدا می‌کند، در همین رابطه گفتگویی در برنامه رادیویی دادرسانه صورت گرفت که با حضور میثم کریمی، کارشناس و مطالبه‌گر حوزه سلامت، دباغ معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی و ملک فاضلی نماینده مردم سراوان و عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در شبکه رادیویی جوان پخش شد.

در ابتدای این برنامه میثم کریمی، کارشناس حوزه سلامت بیان داشت: مبحث تعارض منافع بسیار مهم است مخصوصا در حوزه سلامت، زیرا که اصولا در نظام‌های جهانی حکمرانی سلامت، یک نظام عدالت محور است و وقتی بحث عدالت مطرح می‌شود همه افراد جامعه حق دارند از خدمات سلامت بر اساس نیاز فرد استفاده کنند.

وی افزود: تعارض منافع متاسفانه در کشور ما وجود دارد و زمانی این اتفاق رخ می‌دهد که افراد نفع شخصی و گروهی خودشان را به نفع کشور و نفع عمومی و ملی ترجیح می‌دهند. در نظام سلامت کشور ما تعارض منافع نمونه‌های بارزی دارد و باید به آن پرداخته شود و سال‌هایی که این موضوع مطرح شده نشان می‌دهد که مطالبه عمومی برای این موضوع وجود دارد.

کریمی بیان داشت: مرحوم دکتر طریقت همیشه می‌گفتند شش هفت کشور در دنیا وزیر بهداشت‌شان پزشک است، ولی ما از سالی که وزارت بهداری یا وزارت بهداشت را داشتیم همیشه وزیر پزشک بوده و فقط یک دوره یک داروساز وزیر بهداشت بوده و هیچگاه کسی را نداشتیم که به عنوان یک مدیر یا سیاستگذار خارج از فعالیت شخصی خودش وارد وزارتخانه شود و همین مورد تعارض منافع است. در ادامه گفتگو، علی دباغ معاون فنی و نظارت نظام پزشکی اظهار داشت: تعارض منافع در هر حیطه‌ای امری مذموم است، اما در بسیاری از حوزه‌ها وجود دارد و ممکن است در نظام سلامت نیز وجود داشته باشد، ولی باید در هر حیطه‌ای رفع شود یا کاهش پیدا کند.

وی در رابطه با موضوع پزشک بودن وزیر بهدشت گفت: آمار و ارقام مستندی که بنده دارم این را نشان می‌دهد بیش از شش هفت کشور وزیر بهداشت پزشک دارند و اکثریت قریب به اتفاق کشور‌ها وزیر بهداشت پزشک دارند. اولین موضوع نظام سلامت وزیر بهداشت پزشک و غیر پزشک نیست؛ ما باید از نگاه فرد محور به سمت نگاه ساختار محور برویم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم.

دباغ گفت: ساختار نظام سلامت سه ضلع بسیار مهم دارد، اولی مردم هستند که اکثریت گیرندگان خدمات را تشکیل می‌دهند و صاحب حق در نظام سلامت هستند، ضلع دوم حاکمیت است و سومین ضلع ارائه دهندگان خدمات هستند مانند پزشک، داروساز، دندانپزشک، پرستار و... که حدود 15 رشته از نظام سلامت در این عرصه فعالیت دارند و اگر فقط پزشک را نام ببریم خطای راهبردی مرتکب شدیم. تعارض منافع جایی ایجاد می‌شود که منفعت ارائه دهندگان خدمات با حاکمیت یکی شود. میثم کریمی، مطالبه گر و کارشناس حوزه سلامت در پاسخ به علی دباغ گفت: بحث من این نبود که پزشک بودن وزیر بهداشت خطاست و صرفا اتفاق بدی نیست؛ ما در بعد از انقلاب اتفاق خوبی در نظام پزشکی کشور افتاده، زمانی بوده که ما 5هزار پزشک هندی در کشور داشتیم، ولی امروز ما در پزشکی خودکفا شدیم. ولی بنده مطمئنا عرض می‌کنم که امروز به ده کشور نمی‌رسد که وزیر بهداشت پزشک است و قطعا کشور‌های دیگر با مطالعاتی که داشتند به این نتیجه رسیدند که یک پزشک وقتی خودش آموزش‌دهنده باشد و خودش به شکایت‌های پزشکی رسیدگی کند تعارض منافع رقم می‌خورد؛ اگر کارایی و اثربخشی خوب نباشد می‌شود فهمید در نظام سلامت عدالت وجود نداشته‌است. در ادامه نیز علی دباغ با اشاره به توزیع ارائه کنندگان خدمات سلامت در سراسر کشور گفت: وضعیت توزیع ارائه دهندگان نظام سلامت در کشورما علی‌رغم همه پیشرفت‌هایی که بعد از انقلاب کردیم در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد. وی افزود: در استان سیستان و بلوچستان به ازای هر ده هزار نفر هموطن، 6/5 نفر پزشک وجود دارند، در کشور آمریکا به ازای هر ده هزار نفر 32 نفر پزشک وجود دارند و در شمال شهر تهران به ازای هر ده هزار نفر نزدیک به 70نفر پزشک وجود دارند یعنی حدود ده برابر استان سیستان و بلوچستان و استان تهران عدد 38 در ده هزار نفر را نشان می‌دهد یعنی از میانگین کشور آمریکا ما در استان تهران بیشتر پزشک داریم و این عدد 7 برابر استان سیستان و بلوچستان است.

دباغ اظهار داشت: مهمترین دلیلی که نشان می‌دهد نظام سلامت ما بعد از انقلاب پیشرفت کرده است افزایش امید به زندگی است، رشد ما نسبت به میانگین جهانی در شاخص امید به زندگی خیلی بیشتر بوده و نشان می‌دهد در نظام سلامت بعد از انقلاب خوب کار کردیم، اما از نظر عدالت در نظام سلامت به چند دلیل خیلی خوب کار نکردیم؛ اولین دلیل این است که ما ساختار شبکه‌ای را در نظام سلامت خوب پیاده نکردیم عدم توزیع صحیح منابع مالی نیز به خاطر نداشتن همین ساختار است.

تمرکز ارائه دهندگان حوزه سلامت در استان‌های برخوردار از استان‌های کمتر برخوردار بیشتر است و این باعث کاهش ضریب عدالت می‌شود که با به این رویه انتقاد داریم.

ساختار نظام سلامت اگر ساختارمند بود هم هزینه‌های مردم و کشور کاهش پیدا می‌کرد هم کارآمدی و عدالت بیشتر می‌شد. علی دباغ گفت: سازمان نظام پزشکی پر از پرونده‌هایی است که به نتیجه رسیده، اما اینکه مردم از نظام بهداشت شاکی هستند یک بخشی مربوط به وزارت بهداشت است. در ادامه این گفتگو ملک فاضلی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی بیان داشت: تعارض منافع زمانی است که تصمیم گیرنده خودش ذینفع باشد و بخواهد ارجحیت سلامت جامعه را فدای خواست و منافع شخصی مالی و اقتصادی خودش کند. نماینده مردم سراوان در مجلس شورای اسلامی گفت: ما باید همه چیز را کلی ببینیم، در دهه60 وزارت بهداشت وزارت بهداری بود، تعدادی از پزشکان شما هندی و بنگالی بودند، آن زمان وزارت بهداشت بر آموزش پزشکی تاکید کرد که خداروشکر این مسئله حل شد و ما در تمام قسمت‌ها از نظر نیروی انسانی در سطح بالایی قرار داریم.

او گفت: در زمینه تولید دارو در دهه 60 قسمت اندکی داریم در کشور تولید می‌شد، اما الان بیشتر دارو‌ها در کشور خودمان تولید می‌شود. فاصله ما تا رسیدن به نقطه مطلوب در خدمات درمانی و بحث دارو بسیار زیاد است، اما سال‌های اخیر در کنار کوتاهی‌ها خدمات بسیاری صورت گرفته‌است.

هر وقت بحث تعارض منافع در درمان و دارو به وجود آمده در کمیسیون بهداشت به آن رسیدگی شده.