تلاش برای بازگشت نخبگان ایرانی / بزرگترین استارت آپ های منطقه در ایران است

به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، حجت عابدی اصل - در سال های اخیر تحول و جهش علم و فناوری درکشور ایران به قدی قابل توجه و چشمگیر بوده است که دستاوردهای دانشمندان و نخبگان دانشگاهی برای بیشتر کشورهای دنیا حیرت آور است از طرفی با صدور بیانیه دوم انقلاب اسلامی از سوی مقام معظم رهبری و تاکید ایشان مبنی بر رشد علم و فناوری که تنها راه رسیدن به پرچم داری علمی جهان است اتفاقات خوبی در سرعت پیشرفت علم در ایران افتاد.

در حال حاضر ایران رتبه های خبی را در حوزه های علمی درمیان سایر کشورها کسب کرده است و اکنون در حال پوست اندازی و ریل گذاری جدید در گام دوم انقلاب است در این میان ایجاد مراکز نوآوری و مراکز رشد در کنار دانشگاه ها و مراکز علمی در راستای فعالیت های شرکت های دانش بنیان که از نخبگان و فارغ التحصیلان تشکیل می شود از اتفاقات بسیار مهم است. در واقع دستاوردهایی در حوزه های نانو تکنولوژی، بیو تکنولوژی، انرژی هسته ای، طراحی و ساخت ماهواره، طراحی و ساخت ربات های صنعتی و سلول های بنیادی نمونه ای از تلاش های نخبگان و دانشمندان و اساتید دانشگاه های ایرانی هستند.

معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از جمله نهادهایی است که در سال های اخیر با تزریق حمایت های مالی و تجهیزات آزمایشگاهی کمک خوبی برای رفع دغدغه های دانشگاه ها بوده است برای گفت وگو با سورنا ستاری سکان دار این معاونت در حاشیه هر برنامه ای که در طول یکسال اخیر برگزار شد سوالاتی را از او پرسیدیم و توانستیم در قالب یک مصاحبه نظر او را درباره موضوعات علمی و فناوری جویا شویم.

سورنا ستاری (زاده 1351 در تهران)، دانشیار دانشگاه صنعتی شریف، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ایران و رئیس بنیاد ملی نخبگان است. وی، فرزند سرلشکر منصور ستاری است.

او در سال 1384، بعد از برکناری مهدی هاشمی رفسنجانی به عنوان مدیرعامل سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت انتخاب شد، اما یک سال بعد از سمتش استعفا داد. ستاری در تاریخ 13 مهر 1392 با حکم حسن روحانی به عنوان معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری منصوب شد. او در تاریخ 2 مهر 1392 با حکم بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت به عنوان رئیس پژوهشگاه صنعت نفت منصوب شده بود که پس از انتصاب به سمت معاونت علمی رئیس‌جمهور در بیست و نهم همان ماه جای خود را به حمیدرضا کاتوزیان داد.

حسن روحانی رئیس‌جمهور دولت یازدهم و دولت دوازدهم جمهوری اسلامی ایران در تاریخ بیست و پنجم مردادماه 1396 در زمان مذاکرات مجلس شورای اسلامی برای رای اعتماد به وزرا، ستاری را دوباره به عنوان معاون علمی و فناوری خود منصوب کرد.

آنچه در گفت وگوی ما با سورنا ستاری می خوانید:

* کمک شتابدهنده‌های بخش خصوصی تولیدات دارویی در حوزه دانش‌بنیان را نیز افزایش دهیم

* بخش عمده نیاز سلول‌های بنیادی کشور توسط شرکت‌های داخلی

* جمهوری اسلامی نیاز جدی به علوم شناختی برای پیشرفت دارد

* حمایت سالانه از 4 هزار نخبه دانشگاهی

* تلاش برای بازگشت نخبگان ایرانی با هدف افزایش کیفیت جمعیت

* بزرگترین استارت آپ ها در سطح منطقه در ایران است

* توسعه کشور تنها توسط نیروی انسانی درونی قابل انجام است

* خانواده ربات‌های سورنا استفاده آموزشی دارد

* ایجاد صنعت بیوتکنولوژی در اکوسیستم استارت آپی کشور

* مراکز نوآوری با سرمایه گذاری خصوصی و تسهیل‌گری دولت راه اندازی می شود

* با کمک شتابدهنده‌های بخش خصوصی تولیدات دارویی در حوزه دانش‌بنیان را نیز افزایش دهیم

فارس: آیا تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان برای مقابله با تحریم‌ها می دهید؟

ستاری: بله، با هدف مقابله با تحریم‌ها، تسهیلات مالی به شرکت‌های دانش بنیان ارائه می‌شود به طوری که حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان تولید کننده اقلام تحریمی از اولویت های ما است در واقع رفع نیازهای جامعه بخصوص در حوزه اقلام تحریمی به صورت فناورانه در دستور کار قرار دارد از طرفی باید بگویم برنامه‌ریزی کرده ایم تا به کمک ایجاد یک زیست بوم مساعد، تولید دانش بنیان رونق گیرد. این در حالی است که سعی داریم به کمک شتابدهنده‌های بخش خصوصی تولیدات دارویی در حوزه دانش‌بنیان را نیز افزایش دهیم تا از واردات دارو نیز بی نیاز شویم چرا که بخش خصوصی شناخت صحیحی از نیازها دارد و از این طریق می‌تواند جامعه را از بسیاری مشکلات بی نیاز کند.

* تامین بخش عمده نیاز سلول‌های بنیادی کشور توسط شرکت‌های داخلی

فارس: بخش عمده نیاز سلول‌های بنیادی کشور چگونه تأمین می‌شود؟

ستاری: در حال حاضر بخش عمده‌ای از نیازهای سلول‌های بنیادی در کشور، توسط شرکت‌های داخلی تامین می‌شود به طوری که تجاری‌سازی دانش سلول‌درمانی در کشوررونق یافته است اکنون خدمات متعددی در حوزه سلول درمانی به شهروندان ارائه می‌شود و در این حوزه پژوهشگاه رویان محور توسعه دانش سلول‌های بنیادی است به طور مثال پژوهشگاه رویان از چند سال پیش رویکرد تجاری‌سازی دانش تولید شده را به طور جدی در دستور کار قرار داده است که در نتیجه این رویکرد پژوهشگاه رویان هم‌اکنون بخش عمده‌ای از نیازهای حوزه سلول‌های بنیادی در کشور را تامین می‌کند و همه این اقدامات توسط شرکت‌های داخلی زیرمجموعه این پژوهشگاه انجام می‌شود. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که با تاسیس مرکز شتاب‌دهی ایده و فناوری رویان هم در آینده نزدیک شرکت‌های جدیدی به این عرصه وارد خواهند شد.

* جمهوری اسلامی نیاز جدی به علوم شناختی برای پیشرفت دارد

فارس: نظرتان درباره رشته میان رشته ای علوم شناختی و ارتباطش با رسانه چیست؟

ستاری: معتقد هستم امروز جمهوری اسلامی نیاز جدی به علوم شناختی برای پیشرفت دارد و رسانه ها نیز اگر از نوآوری این رشته استفاده نکنند آسیب خواهند دید درواقع علوم شناختی از حوزه های مهمی است که ما در چند سال اخیر در معاونت علمی بر روی آن کار می کنیم، از حدود 6 سال پیش به دنبال اکوسیستم یا زیست بوم بوده ایم تا آن را پیاده کنیم چراکه سرمایه های جوانان امروز در مغزهای آنان است نه در جیب هایشان، در تحریم جاهایی مورد هدف قرار می گیرد که ما خام فروشی داریم امروز یک کیلو بذر خیار و گوجه به ارزش طلا است. امروز کشور با نفت دیگر اداره نمی شود چراکه همه چیز در کشور مشکلش پول است شرکت های دانش بنیان زمین عجیب قریبی ندارند بلکه در آنها مغزها حاکم هستند در واقع جامعه را این افراد می سازند از طرفی باید بگویم توسعه علوم شناختی نیاز به یک فرهنگ دارد ما در معاونت علمی بستر علوم شناختی هستیم البته در برخی از حوزه های علوم بی نظیر هستیم مثل بیو تکنولوژی اما علوم شناختی هم جزو علومی است که می تواند یک تحول اساسی در کشور ایجاد کند این در حالی است که اگر رسانه ها بخواهند رویکرد علمی داشته باشند باید روش های فعالیت رسانه ها تغییر کند در توسعه هوش مصنوعی شرکت های خوبی در کشور داریم که در ابعاد مختلف وجود دارند اما رسانه ها هم می توانند در این حوزه ورود پیدا کنند به طوری که معاونت علمی یک پلتفرم و بستر برای توسعه هوش مصنوعی و علوم شناختی است پس باید رسانه ها اگر پتانسیل دریافت تکنولوژی و نوآوری داشته باشند پیروز می شوندزیرا ایده های زیادی در تحول رسانه ها وجود دارد و باید از فضای سنتی رسانه ها فاصله بگیریم.

* حمایت سالانه از 4 هزار نخبه دانشگاهی

فارس: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای رشد و شکوفایی نخبگان چه گام هایی برداشته است؟

ستاری: بله، مجموعه‌های غیر انتفاعی در رشد و شکوفایی نخبگان نقش محوری دارند هر سال بیش از 4 هزارنفر از جوانان نخبه دانشگاهی را در بنیاد نخبگان تحت پوشش قرار می‌دهیم چراکه بزرگترین اتفاق امروز کشور وجود نخبگان و استعداد‌های درخشانی است که در مجموعه‌های غیرانتفاعی رشد کرده و مدال‌های قهرمانی جهان را کسب می‌کنند در واقع مراکز غیر انتفاعی در شناسایی نخبگان و استعداد‌های درخشان نقش بسزایی دارند چراکه آن‌ها به رشد فکری و علمی نوجوانان کمک می‌کنند و کسب قهرمانی دنیا و کشور در المپیاد‌های مختلف نتیجه تلاش، کوشش و همت مضاعف آن‌ها است. همچنین باید بگویم امروز مجموعه‌های غیر انتفاعی بدون آنکه به دولت وابسته باشند توانسته‌اند با فرهنگ‌سازی بین نخبگان عرق به کشور و نظام را رواج دهند که این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است که در این رابطه ما وظیفه داریم از این مراکز در بنیاد نخبگان حمایت کنیم این در حالی است که حرکت در مسیراقتصاد دانش بنیان زمینه ساز توسعه و پیشرفت کشور است، آن چیزی که موجب رونق می‌شود خواستن برای ایجاد زیست بوم و حفظ ارزش کار آفرین است از طرفی استخدام، آینده فرزندان کشور را نابود می‌کند و سقف آرزوی کارکنان دولت مشخص است بنابراین نباید افراد را به سمت استخدام سوق داد البته مسأله مهم این است که قرار نیست خروجی دانشگاه‌ها مشکلی از مردم حل نکند که درحال حاضر همه دانشگاه‌ها به سمت حل مشکلات مردم رفتند این در حالی است که تحریم‌های آمریکا می‌توانست یک کشور را نابود کند، اما ایران روی پای خود ایستاد.

* تلاش برای بازگشت نخبگان ایرانی با هدف افزایش کیفیت جمعیت

فارس: به چه میزان اقتصاد بر مهاجرت و یا حفظ نخبگان کشورتاثیر گذار بوده است؟

ستاری: طبق آمار، کشور ما نه مهاجرپذیر است و نه مهاجرگریز، اما مسئله، کیفیت افرادی است که مهاجرت می‌کنند البته نرخ ماندگاری نخبگان در ایران از کشورهای دیگر بالاتر است، زیرا در 3 سال اخیر 1400 نخبه به کشور بازگشته انداز طرفی باید بگویم وقتی پایه یک اقتصاد نفت است، این اقتصاد نمی‌تواند یک نیروی بااستعداد و باهوش را در خود حفظ کند و ایران اگر بخواهد جوانان خود را حفظ کند باید نوع اقتصاد خود را تغییر دهد و به سمت اقتصاد خلاق پیش رود البته نخبگان به صورت سالانه در بنیاد نخبگان پایش می شوند زیرا مسئله، کیفیت افرادی است که از کشور مهاجرت می‌کنند که روی این مسئله کار می‌کنیم و در سال‌های اخیر مهاجرت نخبگان کاهش داشته است از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که مهاجرت، به عنوان یکی از موثرترین شاخص‌های جمعیتی، بسیاری از کشورهای دچار بحران جمعیتی را از خطر قریب الوقوع کاهش تعداد جمعیت و یا افزایش میانگین سنی آن نجات می دهد یا وقوع بحران جمعیتی را به تاخیر می اندازد. به عنوان مثال بسیاری از اعضای اتحادیه اروپا با وجود نرخ باروری کمتر از حد جانشینی، توانسته اند با استفاده از فرصت مهاجرت، نرخ رشد جمعیت خود را همواره مثبت نگه دارند. البته علاوه بر تعداد مهاجران ساکن یک کشور، کیفیت آن ها نیز مهم است؛ چنان که کشوری مانند ایالات متحده آمریکا، با روش های مختلف سعی در جذب نخبگان و شخصیت های تاثیرگذار علمی داشته است اما همواره از ورود مهاجران بی خانمان و فقیر جلوگیری می کند.

* بزرگترین استارت آپ ها در سطح منطقه در ایران است

فارس: آیا در حوزه برگزاری استارت آپ معاونت علمی و فناوری اقداماتی انجام داده است؟

ستاری: بله، باید اشاره کنم که پایه توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، انسان‌های خلاق و با اعتماد به نفس هستند و ایران بزرگترین استارت‌آپ‌ها را در سطح منطقه به خود اختصاص داده است در واقع مهمترین هدف شرکت‌های دانش بنیان تغییر درآمدهای اقتصادی از منابع زیرزمینی و نفتی به سمت تخصص و دانش نیروی انسانی است اکنون ما شاخص‌های نیروی انسانی بسیار خوبی در دنیا داریم که می‌تواند محور توسعه کشور قرار گیرد زیرا نسل جدیدی از کارآفرینان در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول به کار شده‌اند که به‌زودی به شرکت‌های بسیار بزرگی تبدیل می‌شوند این موضوع در حالی است که ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان جهت‌گیری جدیدی در مقابل جهت‌گیری اقتصاد نفتی است و ثمرات آن در حوزه‌های مختلف قابل مشاهده است که از موارد مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز به شمار می‌روند از طرفی این نکته که درآمد حاصل از شرکت‌های دانش‌بنیان کشور در سال گذشته بین 80 تا 90 هزار میلیارد تومان و در سال 96 بالغ بر 60 هزار میلیارد تومان بوده است نشان از رشد فناوری دارد.

* توسعه کشور تنها توسط نیروی انسانی درونی قابل انجام است

فارس: توسعه کشور چگونه باید انجام شود؟

ستاری: توسعه کشور یک فعالیت درون زا بوده و تنها توسط نیروی انسانی درونی قابل انجام است اینکه تصور کنیم کشورهای خارجی یا بیگانگان میتوانند باعث توسعه ایران شوند یک فکر اشتباه است و باید توسعه کشور و حتی ارائه ایدههای آن توسط نیروهای بومی و داخلی انجام شود زیرا خامفروشی هنر نیست و نیاز به دانش و علمآموزی ندارد، تکنولوژی خامفروشی درونزا نیست و موجب توسعه کشور نمیشود. از طرفی توسعه درون زا و مبتنی بر نیروی انسانیباید اتفاق بیافتد که برای تحقق این مهم ما باید زیرساختها را در کشور فراهم کنیم و این اکوسیستم بایددر همه بخش های کشور فراهم شود تا بخش خصوصی بر روی نیروی انسانی سرمایهگذاری کند و اگر این مهم تحقق یابد اقتصاد دانشبنیان ایجاد میشود. در حال حاضر کشور در حوزه کشاورزی، گیاهان دارویی، معادن و... زیست بوم خوبی دارد و از ظرفیتهای فرهنگی فوقالعادهای برخوردار است و اهمیت و ارزش این ظرفیتها زمانی تجلی پیدا میکند که مراکز نوآوری در همه استان های کشور شکل بگیرد و سرمایهگذاری روی نیروی انسانی انجام شود و استارتاپها در حوزههای گردشگری و... توسط جوانان اتفاق بیافتد اکنون بیش از 140 نوع خدمت به شرکتهای دانشبنیان ارائه می شود.

* خانواده ربات‌های سورنا استفاده آموزشی دارد

فارس: درباره طراحی و ساخت ربات های ایرانی (سورنا) توضیح دهید؟

ستاری: بیشتر ربات‌های مشابه خانواده ربات‌های سورنا استفاده آموزشی دارد و در مدارس، دانشگاه‌ها و پژوهش‌سراها استفاده می‌شود در پروژه‌های این چنینی بعد از پایان مراحل تحقیقاتی و رسیدن به نمونه عملیاتی، رایزنی‌ها برای سفارش‌گیری و تجاری‌سازی طرح انجام می‌شود در کنار هدف در دسترس قرار دادن فناوری های ربات از طریق تجاری‌سازی، دیگر هدف مهم در این پروژه‌ها عملیاتی شدن دانش موجود در کشور است.

* ایجاد صنعت بیوتکنولوژی در اکوسیستم استارت آپی کشور

فارس: بستر اصلی حمایت از استارتاپ‌ها باید چگونه باشد؟

ستاری:  بستر اصلی حمایت از استارتاپ‌ها، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به معنی توسعه سرمایه‌گذاری‌های خطر پذیر است و در این بین، دولت نقش مهمی در شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی کشور برعهده دارد در واقع حوزه اقتصاد دانش بنیان با وجود جدید بودن در کشور به سرعت رشد کرده است در حال حاضر بیش از 11 هزار استارتاپ و شرکت در حوزه اقتصاد دانش بنیان وجود دارد و هر روز شاهد بزرگ‌تر شدن این بازار هستیم.

* مراکز نوآوری با سرمایه گذاری خصوصی و تسهیل‌گری دولت راه اندازی می شود

فارس: نقش مراکز نوآوری در پیشرفت علم و فناوری چقدر است؟

ستاری: مراکز نوآوری با سرمایه گذاری خصوصی و تسهیل‌گری دولت برای حضور تیم‌های استارتاپی و دانش‌بنیان راه‌اندازی می‌شوند به طوری که یک میلیون متر مربع مرکز نوآوری در فضای دانشگاهی ایجاد شده است در واقع زمانی که فضاهای مناسب برای ایجاد مراکز نوآوری در دانشگاه‌ها وجود دارد معمولا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سرمایه‌گذاری لازم را انجام و این فضاها را برای حضور تیم‌های کارآفرین جوان توسعه می‌دهد. از طرفی باید بگویم ایجاد سایر مراکز نوآوری، با سرمایه گذاری بخش خصوصی انجام می‌شود و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این باره فقط وظیفه تسهیل‌گری را انجام می‌دهد.

انتهای پیام /