توسعه توان هسته ای ایران تداوم خواهد یافت

ترور شهید فخزی زاده دانشمند هسته ای ایران بازتاب های فراوانی در رسانه های جهانی داشته است. اهمیت و جایگاه علمی شهید فخری زاده در صنعت هسته ای ایران و از طرف دیگر معادلات قدرت در خاورمیانه، نظیر روند عادی سازی روابط کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی و سفر مخفیانه نتایناهو به ریاض و دیدار با محمد بن سلمان و مهم تر از همه سفر خاورمیانه ای مایک پمپئو به منطقه و بازدید از جولان اشغالی، احتمال دست داشتن جریان عبری - عبری را در ترور فخری زاده با هدایت آمریکای تحت زمامداری ترامپ بیشتر مطرح ساخته است. در واقع اهداف این مثلث، تنش زا کردن بیشتر فضای منطقه ای و ممانعت از هر گونه مذاکرات احتمالی برجامی میان ایران و دولت آینده آمریکاست. در این مقال نگرش دو روزنامه مهم دنیا؛ "واشنگتن پست" و "نیویورک تایمز " را به ترور پدر تحقیق و توسعه هسته ای ایران و پیامدهای آن را بر امنیت منطقه ای مورد تحلیل قرار داده ایم.

توسعه توان هسته ای ایران تداوم خواهد یافت روزنامه واشنگتن پست به قلم آدام تیلور، با مضمون اینکه شهید فخری زاده چه کسی بود؛ آورده است: برای سالها محسن فخری زاده برنامه هسته ای ایران را در سطح بالا تعادل بخشیده بود. رسانه های ایران کمتر از ایشان اطلاعات و آشنایی داشتند و اغلب فخری زاده به عنوان یک استاد دانشگاه معرفی می شده است. نام وی وقتی بر سر زبان ها افتاد که بعد از آنکه ترامپ رئیس جمهوری آمریکا از توافق هسته ای با ایران خارج شد و در ادامه نتانیاهو نخست وزیری رژیم صهیونیستی در یک برنامه، مستقیم از فخری زاده در برنامه هسته ای ایران اسم برد. در ادامه گزارش این نشریه آمده است که مهندس فخری زاده بیش از هر انسان دیگری نسبت به برنامه هسته ای ایران در ایران تسلط داشت. فخری زاده به خاطر قدرت رهبری، دانش تخصصی و حافظه نهادی و مدیریتی، نیرویی ارزشمند برای ایران بود. خیلی از تحلیلگران اهمیت شهادت فخری زاده را با شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی مقایسه می کنند و در واقع این موضوع نشان از اهمیت فخری زاده برای صنعت هسته ای ایران بود. در ادامه گزارش به تحریم شهید فخری زاده در کنار هشت شخصیت دیگر ایرانی در سال 2007 اشاره شده که طبق تحریم شورای امنیت سازمان ملل، از هر گونه مسافرت و تبادل مالی با دنیای بیرون محروم شده بودند. البته این تحریم مهرماه امسال بعد از پایان رسمی مدت زمان تحریم تسلیحاتی سازمان ملل از بین رفته بود. پایان بخش گزارش روزنامه واشنگتن پست به وضعیت برنامه هسته ای بعد از شهید فخری زاده است که آمده است صنعت هسته ای در ایرانی، صنعتی پایه ای و ریشه دار است و با از دست رفتن فخری زاده توسعه توان هسته ای ایران تداوم خواهد یافت.

شهید فخری زاده پیشران اصلی برنامه های هسته ای ایران دیگر روزنامه مهم آمریکایی که به صورت ویژه خبر ترور شهید فخری زاده را پوشش داد، روزنامه نیویورک تایمز است. گزارش مهم این روزنامه با تیتر "دانشمند ارشد هسته ای ایران طی حمله کمینی به شهادت رسید"؛ آورده است. موسسات اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل فخری زاده را مسئول و پیشران اصلی برنامه های هسته ای ایران می دانستند. فخری زاده برای مدت دو دهه هدایت اصلی برنامه های هسته ای ایران را برعهده داشت. بخش جالب گزارش روزنامه نیویورک تایمز به آنجایی مربوط می شود که از نظر دو مقام اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل پشت ترور شهید فخری زاده بوده و عملیات با راهبری این رژیم در ایران به انجام رسیده است. در ادامه این گزارش به توئیت های محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در باب ضرورت محکومیت جهانی به خصوص اتحادیه اروپا به ترور فخری زاده اشاره شده و آمده است که ایران از اروپا خواسته است به استانداردهای دوگانه حقوق بشری پایان داده و این اقدام را در سطح رسمی و دیپلماتیک محکوم کنند. بخش دیگر گزارش روزنامه به تاثیر شهادت فخری زاده در استراتژی بایدن رئیس جمهوری منتخب مردم آمریکا در خصوص موضوع ایران اختصاص دارد. اینکه ترور فخری زاده و پاسخ های احتمالی ایران باعث افزایش تنش خواهد شد که این امر بر پیچیدگی بیشتر مساله برجام و احیای این توافق بین المللی از سوی بایدن خواهد انجامید. به هر روی باید توجه داشت که بایدن صراحتا اعلام آمادگی برای بازگشت به مذاکرات برجامی سخن گفته است. روزنامه نیویورک تایمز در گزارش اش به ناکامی ترامپ در رویکرد فشار حداکثری اش در مواجهه با ایران پرداخته و آورده است: ترامپ با خروج از برجام و اعمال سختگیرانه ترین تحریم ها به دنبال آوردن ایران پای میز مذاکره بود که در این عرصه ناکام ماند. پایان بخش گزارش روزنامه نیویورک تایمز به نامه مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل به انتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل پرداخته که طی این نامه نماینده ایران از 15 عضو دائم و غیر دائم شورای امنیت خواسته طی بیانیه ای این اقدام غیر انسانی را محکوم کنند.

تحلیل نگاه این دو رسانه به این حادثه تروریستی برآیند تحلیل های منتشر شده در دو روزنامه معتبر آمریکایی گویای چند حقیقت مهم است. نخست اینکه امروز با تلاش هایی که از سوی دولت و مجموعه وزارت خارجه انجام شده، جامعه جهانی و افکار عمومی نسبت به تروریستی بودن حادثه عصر جمعه آبسرد آگاهی یافته و پیام های تسلیت از رهبران کشورهای دنیا گویای این موضوع است. و از سوی دیگر مرور محتوایی بر تحلیل های منتشر شده نشان می دهد که ترور شهید فخری زاده اقدامی برنامه ریزی شده از سوی دشمنان ایران برهم زدن هر گونه زمینه تنش زدایی در منطقه خاورمیانه و احیای مذاکرات برجامی است. این بخش به خصوص در روزنامه نیویورک تایمز بیشتر انعکاس داشت و توجه اصلی این رسانه به تاثیر این ترور بر پیچیده کردن روند مذاکرات احتمالی برجام با توجه به اعلام آمادگی بایدن است که در این خصوص مراتب هوشمندی و تلاش برای روشنگری هر چه بیشتر نقشه های شوم دشمنان امری ضروری از سوی دستگاه دیپلماسی و رسانه ای کشورمان می باشد.

• نیویورک تایمز
• واشنگتن پست
• محسن فخری‌زاده