تکذیب مجوز برای مذاکره مستقیم
وزارت امور خارجه ایران در بیانیه ای اخبار ادعایی منتشر شده درباره فرآیند مذاکرات رفع تحریم ها را فاقد اعتبار دانست. روابط عمومی وزارت امور خارجه با انتشار اطلاعیه ای در واکنش به ادعای منتشر شده از سوی یک رسانه در مورد فرآیند مذاکرات رفع تحریم ها اعلام کرد: «این نوع خبرسازی ها و بازی های رسانه ای که معمولا برای فضاسازی سیاسی صورت می پذیرد، فاقد اعتبار است.»
امواج مدیا به نقل از منابع آگاه خود در تهران روز گذشته ادعا کرد که مذاکره کنندگان هسته ای ایران اجازه ورود به گفت وگوهای مستقیم با ایالات متحده را دریافت کرده اند. این مساله می‌تواند نقطه عطفی برای مناقشه بر سر برنامه هسته ای ایران باشد. امواج مدیا مدعی شده منابع بلندپایه ایرانی که نخواستند نامشان فاش شود، گفته اند که علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد هسته ای آماده است تا طی هفته های آینده با برت مک گورک، هماهنگ کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای امنیت ملی کاخ سفید، در عمان دیدار کند.
منابع مورد ادعا گفته اند، در صورت تحقق نشست دوجانبه در عمان، گام بعدی این است که پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آمریکا) و آلمان با ایران جلسه ای تشکیل دهند. این گزارش در شرایطی منتشر و سپس تکذیب شد که پیش از این هم مقامات در تهران اعلام کرده بودند که قصدی برای مذاکره مستقیم با واشنگتن ندارند. یک منبع آگاه گمانه زنی کرده بود که گردهمایی مورد نظر احتمالا پس از «روز انتقالی» برجام در 18 اکتبر سال‌جاری (26 مهر) برگزار می‌شود.
هر چند برخی کارشناسان تصویری به مراتب کمتر جاه طلبانه از توافق احتمالی ترسیم کردند اما امواج مدیا از «اجازه مذاکره مستقیم» به عنوان چرخش آشکار ایران یاد کرد که می‌تواند نقطه عطفی در زمینه مناقشه بر سر برنامه هسته ای این کشور باشد. امواج مدیا همچنین در ادامه گزارش خود آورده بود: جمهوری اسلامی ایران از زمان خروج یک جانبه دولت دونالد ترامپ از توافق هسته ای در سال 2018 تاکید دارد که توافق اولیه را نمی‌توان تغییر داد. مذاکره‌کننده ارشد ایران در آن زمان، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه بود که در سال 2019 برای مذاکره مستقیم به منظور دستیابی به توافق، به کاخ سفید دعوت شد. با این حال مذاکرات مستقیم توسط ایران رد شد و آن را مشروط به بازگشت دوباره ترامپ به برجام کردند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در اردیبهشت 1397 به صورت یکجانبه از برجام خارج شد. پس از خروج آمریکا از برجام دیگر طرفین به‌ویژه اتحادیه اروپا نیز نسبت به انجام تعهدات خود کوتاهی کردند. در نهایت ایران اسفند سال 98 طبق قانونی که در مجلس تصویب شد اقدام به کاهش تعهدات برجامی خود کرد. این تحولات، تهران و واشنگتن را وارد چرخه تنش های بیشتر کرد. با این حال، زمانی که جو بایدن در ژانویه 2021 به قدرت رسید، این امید شکل گرفت که او به سرعت به وعده انتخاباتی خود برای لغو تصمیم خروج ترامپ از برجام عمل کند. البته همان‌طور که اشاره شد مجلس شورای اسلامی نیز در دسامبر 2020 قانونی را به تصویب رسانده بود که دولت ایران را موظف می کرد تا محدودیت های هسته ای خود را بر اساس برجام کنار بگذارد؛ مگر اینکه رئیس جمهوری جدید آمریکا ظرف 30 روز پس از انتخاب، دوباره وارد توافق شود.
عدم‌احیای کامل توافق هسته ای در دولت بایدن در نهایت به یک چرخه تنش منجر شد؛ در حالی که تعامل مستقیم و آشکار همچنان به عنوان یک «تابو» باقی مانده است. هرچند در چند ماه گذشته ایران و آمریکا گام هایی را با هدف کاهش تنش برداشتند که نتیجه آن تبادل زندانیان دو کشور و آزادسازی 7 میلیارد دلار از پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی بود. از سوی دیگر تهران و بروکسل نیز به تازگی لفاظی هایی داشتند؛ اروپا اعلام کرده که تحریم های تسلیحاتی را که قرار است در روز گذار بر اساس برجام لغو شود، متوقف نمی کند. این مساله نیز باعث شده است که تهران به اروپا در قبال نقض تعهدات برجامی هشدار دهد. منابع آگاه ایرانی همچنین به امواج مدیا اشاره کردند هدف تهران بازگشت به جدولی است که در پاییز 2022 در آن قرار داشت؛ زمانی که مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در سال گذشته به بن بست ختم شد.
امواج مدیا در حالی مدعی چراغ سبز ایران برای مذاکره مستقیم با آمریکا شده بود، که سال 1401 در روابط ایران و غرب تنش های بسیاری را شاهد بودیم؛ از یکسو تنش های داخلی در ایران و از سوی دیگر افزایش همکاری های نظامی ایران و روسیه، آمریکا و اروپا را بیش از پیش از هرگونه مذاکره ای با ایران دور کرده بود. به‌ویژه اروپا مدعی بود که ایران پهپادهایش را در اختیار روسیه در حال جنگ با اوکراین قرار داده است. هرچند مقامات ایران بارها چنین ادعایی را رد کردند. همچنین علاقه تروئیکای اروپا شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان برای تعامل با ایران در محیطی چندجانبه که روسیه نیز در آن حضور داشته باشد، به شدت کاهش یافته است. در مورد خود برجام نیز واشنگتن به صراحت اعلام کرده است احیای خالص این توافق را گزینه ای عملی نمی بیند. دولت بایدن همچنین بر تغییراتی از جمله تمدید محدودیت های ناظر بر فعالیت های هسته ای ایران پافشاری می کند.
در عین حال ناظران آگاه به طور خصوصی به امواج مدیا گفتند حتی اگر تفاهمی در مورد احیای همراه با تغییرات برجام هم وجود داشته باشد، کاخ سفید به احتمال زیاد قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2024 چنین معامله ای را انجام نخواهد داد. امواج مدیا همچنین مدعی شد به اطلاعاتی دست یافته که حاکی از چراغ سبز ایران برای آغاز گفت وگوهای «برجام 2» با مقام های آمریکایی است؛ به طوری که جلسات متعددی در همین زمینه در شمال اروپا برگزار شده و بستری برای تبادل‌نظر بین مقامات سابق، اندیشکده ها و شخصیت های علمی و دانشگاهی دو طرف فراهم کرده است.
منابع آگاه همچنین تاکید کردند مقامات ایران و آمریکا بارها برای گفت وگو درباره موضوعات مختلف دیدار کرده اند. امواج مدیا مدعی دریافت اطلاعاتی از منابع آگاه ایرانی شده مبنی بر اینکه بعد از آزادسازی بخشی از پول های بلوکه شده ایران، این کشور خواهان ادامه مذاکرات شده و حتی گفته شده که به علی باقری اختیارات گسترده ای در زمینه مذاکره مستقیم با واشنگتن داده شده است. این وب‌سایت خبری - تحلیلی در بخشی از گزارش خود با اشاره به موانعی که پیش روی توافق بین ایران و آمریکا وجود دارد یادآور شد که به نظر می‌رسد رویکرد کنونی تهران «کاهش تنش» و رویکرد واشنگتن «نه توافق، نه تنش» دست کم تا انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در ایالات متحده باشد.
--> اخبار مرتبط