جاده‌هایی که به انقراض دامن می‌زنند
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: مهم‌ترین عامل تهدید یوزپلنگ آسیایی در کشور جاده‌هایی هستند که از زیستگاه یوزپلنگ آسیایی عبور می‌کنند.
اسدالله حاتمی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در خراسان جنوبی پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس تنها زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است؛ با توجه به وسعت بسیار زیاد پناهگاه حیات وحش نایبندان (بیش از 5.1 میلیون هکتار)، پایش کل منطقه و برآورد دقیق جمعیت یوزپلنگ آسیایی مستلزم انجام دوربین گذاری در سطح وسیع است.
وی افزود: از طرفی یوزپلنگ‌های پناهگاه حیات وحش نایبندان بین زیستگاه‌های این منطقه و مناطق استان کرمان و یزد مهاجرت می‌کنند. در سال 95 که 50 دستگاه دوربین تله‌ای در سطح پناهگاه حیات وحش نایبندان نصب شد چندین تصویر از یوزپلنگ آسیایی به ثبت رسید و پس از بررسی تصاویر و خال شناسی آن ها مشخص شد تمامی تصاویر مربوط به دو یوزپلنگ با جنسیت نر است.
حاتمی ادامه داد: متأسفانه در دهه اخیر زادآوری از یوزپلنگ بصورت مستند در منطقه ثبت نشده است و تمامی یوزپلنگ‌های مشاهده شده بالغ بوده‌اند و توله یوزپلنگ دیده نشده است؛ پناهگاه حیات وحش نایبندان بکرترین و کم تعارض‌ترین منطقه حفاظت شده کشور است و دام‌های اهلی در این منطقه وجود ندارد. در زمان‌های قدیم که سطح آگاهی مردم کمتر بوده است در برخی از مناطق کشور شکار یوزپلنگ توسط برخی از دامداران صورت می‌گرفته است.
باوری اشتباه که رفع شد
وی بیان کرد: آنها تصور می‌کردند که یوزپلنگ به دام‌هایشان حمله می‌کند در صورتی که یوزپلنگ از دام‌های اهلی تغذیه نمی‌کند و این یک تصور اشتباه بود؛ شکار یوزپلنگ در پناهگاه حیات وحش نایبندان انجام نمی‌شود و با توجه به آموزش‌ها و آگاهی رسانی‌های داده شده اهالی ساکن روستاهای داخل منطقه و یا رانندگان به محض مشاهده یوزپلنگ با اشتیاق و خوشحالی خبر مشاهده آن را به این اداره منعکس می‌کنند.
حاتمی ادامه داد: یوزپلنگ در طبیعت حدود 12 تا 14 سال عمر می‌کند و در شرایط اسارت عمر آن به 18 سال ممکن است برسد؛ جنگال نام یوزپلنگی بود که با حدود 12 سال سن، بعنوان پیرترین یوزپلنگ جهان شناخته شده است و در این منطقه نایبندان زندگی می‌کرده است.
وی تصریح کرد: لاشه این یوزپلنگ در سال 1390 در نزدیکی پاسگاه محیط‌بانی علی آباد کشف شد که به دلیل سن زیاد و احتمالا ناتوانی در شکار تلف شده بود؛ در حال حاضر زیستگاه‌های اصلی یوزپلنگ که زادآوری یوزپلنگ در آن به ثبت رسیده است منطقه توران در استان سمنان و منطقه میاندشت در استان خراسان شمالی است.
حاتمی ادامه داد: برآورد دقیقی در این خصوص وجود ندارد، اما تخمین زده می‌شود حدود 40 یوزپلنگ آسیایی در کل کشور و حدود دو تا سه یوزپلنگ آسیایی در پناهگاه حیات وحش نایبندان وجود داشته باشد.
وی بیان کرد: جاده میامی عباس آباد (حدفاصل سبزوار و شاهرود) یکی از پرخطرترین جاده‌های کشور است و در ماه گذشته یک توله یوز ماده توسط یکی از خودروهای گذری در این جاده کشته شده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اظهار کرد: سگ‌های گله و حضور دام در زیستگاه‌ها، شکار غیر مجاز، احداث معادن، تخریب زیستگاه‌های یوزپلنگ و کاهش طعمه‌های یوزپلنگ از دیگر تهدیدات نسل یوزپلنگ آسیایی در کشور هستند.
وی ادامه داد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی ویژه جوامع محلی در خصوص اهمیت یوزپلنگ آسیایی، گشت و کنترل مدام مأمورین اجرایی و جلوگیری از شکار غیرمجاز و تجاوز و تخریب منطقه، نصب دوربین‌های پایش تصویری مناطق، حفاظت از طعمه‌های یوزپلنگ در منطقه، احداث آب‌انبارها و آبشخور برای حیات وحش، توزیع علوفه و پیشگیری از وقوع بیماری‌ها در حیات‌وحش از جمله اقدامات انجام شده برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است.
حاتمی با بیان اینکه در اطراف روستاهای نایبند و زردگاه که داخل پناهگاه حیات وحش نایبندان هستند تا کنون چند مرحله یوزپلنگ توسط اهالی این روستاها مشاهده شده است، افزود: متأسفانه در اغلب زیستگاه‌های کشور جمعیت یوزپلنگ در سال‌های گذشته کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه در سال 1400 یوزپلنگ چهار مرتبه در شهرستان طبس مشاهده شده است که آخرین بار آن در تاریخ 10 دی ماه 1400 بوده است، تصریح کرد: تخلفات شکار غیرمجاز در شهرستان طبس بیشتر در مناطق آزاد انجام می‌شود و در پناهگاه حیات وحش نایبندان آمار تخلفات کمتر است.
مجازاتی متناسب با نوع گونه شکار شده
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی بیان کرد: در سال گذشته 30 پرونده در رابطه با شکار غیر مجاز تشکیل شده و 46 نفر متخلف شکار غیر مجاز به مقامات قضایی معرفی شده‌اند و از آنها 6 قبضه سلاح ساچمه‌زنی و سه قبضه سلاح گلوله زنی مجاز، چهار قبضه سلاح pcp و سه قبضه سلاح ساچمه زنی غیر مجاز و یک قبضه سلاح خفیف غیرمجاز کشف و ضبط شده است.
حاتمی ادامه داد: در صورتی که متهمی به شکار غیرمجاز محکوم شود بسته به نوع گونه‌ای که شکار کرده، منطقه‌ای که در آن شکار غیرمجاز انجام شده و روشی که شکار کرده به استناد قانون شکار و صید مشمول مجازات‌های حبس و یا جریمه نقدی می‌شوند؛ علاوه بر این شکارچی غیرمجاز باید ضرر و زیان و بهای حیوان وحشی که شکار کرده است را به محیط زیست پرداخت کند.
وی ادامه داد: اگر گونه شکار شده ماده باشد میزان جریمه آن به سه برابر افزایش می‌یابد؛ در سال گذشته مبلغ 50 میلیون و 650 هزار تومان ضرر و زیان وارده به محیط زیست از متخلفین شکار غیر مجاز در شهرستان طبس وصول شده است.
حاتمی ادامه داد: قاچاق حیات وحش متأسفانه توسط برخی سودجویان انجام می‌شود و در کشور ما نیز برخی گونه‌های جانوری مثل پرنده با ارزش هوبره و پرندگان شکاری به کشورهای حوزه خلیج فارس قاچاق می‌شوند؛ در استان خراسان جنوبی یوزپلنگ فقط در شهرستان طبس زندگی می‌کند و در سایر مناطق استان مشاهده نشده است.
وی یادآور شد: یوزپلنگ احتمالا در تمامی فصول سال قادر به زادآوری بوده ولی اوج جفت‌گیری آن اواسط زمستان است؛ پس از 90 تا 98 روز بارداری، یک تا چهار توله به دنیا می‌آورد؛ توله‌ها تا سن حدودا 17 تا 18 ماهگی از مادر مستقل شده و در سن دو تا سه سالگی قادر به زادآوری هستند.
