جزئیات رزمایش ایران و روسیه در دریای خزر

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ همزمان با گذشت کمتر از یک سال از امضای توافق‌نامه راهبردی ایران و روسیه، دو کشور از امروز رزمایش مشترک سه‌روزه‌ای را تحت عنوان «کاسارکس 2025» در دریای خزر آغاز کردند؛ رزمایشی که هرچند مسبوق به سابقه است، اما در سایه انتقادها از سکوت روسیه در جنگ 12 روزه، معنای تازه‌ای به خود گرفته است.

بر اساس بیانیه ارتش جمهوری اسلامی، این رزمایش با مشارکت ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش، نیروی دریایی سپاه، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی و نیروی دریایی فدراسیون روسیه برگزار می‌شود. همچنین ناظرانی از کشورهای حاشیه دریای خزر در این مانور حضور خواهند داشت. هدف از این رزمایش، «افزایش تعاملات نظامی و ارتقای امنیت دریایی» اعلام شده است.

چرا روسیه در جنگ 12 روزه وارد عمل نشد؟

رزمایش «کاسارکس» در حالی برگزار می‌شود که هنوز خاطره انتقادهای برخی چهره‌ها از انفعال مسکو در جریان جنگ 12 روزه، تازه است. از جمله روزنامه جمهوری اسلامی که پیش‌تر از عدم حمایت عملی روسیه با وجود توافق 25 ساله گلایه کرده بود.

اما کارشناسان بر نکته‌ای حقوقی تأکید دارند؛ مطابق بند سوم ماده سوم توافق‌نامه نظامی ایران و روسیه، هیچ‌یک از طرفین متعهد به کمک نظامی به یکدیگر نیستند، بلکه تنها تعهد داده‌اند به متجاوز کمک نکنند. همین بند کلیدی است که به باور تحلیل‌گران، بسیاری از انتظارات عمومی را از واقعیت فاصله می‌دهد.

مانور قدرت یا سیگنال همکاری؟

محمود شوری، معاون اندیشکده ایراس، در گفت‌وگویی با دنیای اقتصاد این رزمایش را نه یک تحول بزرگ، بلکه رویدادی نمادین می‌داند. به گفته او، عدم حمایت نظامی روسیه در جنگ 12 روزه خلاف توافق‌نامه نبوده است و انتقادها بیشتر از «بار روانی» ناشی از وابستگی محدود ایران به شرکای سیاسی خاص مانند روسیه و چین نشأت می‌گیرد.

شوری تأکید می‌کند که در سیاست خارجی، هرچند هم‌سویی‌هایی بین تهران و مسکو وجود دارد، اما نباید اختلاف‌نظرها را نادیده گرفت: از جمله در موضوعاتی مانند جنگ اوکراین یا روابط روسیه با اسرائیل که با دیدگاه‌های ایران در تضاد است.

رزمایش‌ها ادامه دارند، اما اعتماد چطور؟

از سال 1392 تاکنون، ایران و روسیه بارها در شمال و جنوب کشور رزمایش‌های مشترک برگزار کرده‌اند؛ چه در آب‌های خزر و چه در قالب مانورهایی با مشارکت چین. اما رزمایش امسال، علاوه بر جنبه نظامی، حامل پیام سیاسی مهمی هم هست: بازتعریف مناسبات راهبردی در سایه سوء‌تفاهم‌ها، انتظارات برآورده‌نشده و تلاش برای حفظ ظواهر اتحاد.