جشنواره موسیقی فجر دورهمی است یا مسابقه؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، نشست خبری سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر صبح یکشنبه، 17 بهمن در تالار رودکی برگزار شد.

حسن ریاحی، دبیر جشنواره، محمد اله‌یاری، سرپرست دفتر موسیقی و رئیس جشنواره، اردوان جعفریان، مدیر کمیته بین‌الملل و امیرعباس ستایشگر، مشاور اجرایی دبیر حاضران در این نشست بودند.

محمد اله‌یاری در ابتدای این نشست چنین گفت: «برای برپایی سی‌وهفتمین دوره جشنواره موسیقی فجر چند ماهی هست که دبیر محترم جشنواره، جناب دکتر ریاحی و دیگر دست‌اندرکاران این رویداد در حال برنامه‌ریزی‌اند. سال گذشته با توجه به پاندمی کرونا از پیش مشخص بود که امکان حضور مردم وجود ندارد و از این رو مجازی برگزار شد. در سال جاری اما با توجه به روند واکسیناسیون این امیدواری وجود داشت که جشنواره بتواند حضوری برگزار شود و بلیت فروشی با ظرفیت 50 درصد در دستور کار بود اما با توجه به گسترش سویه اومیکرون، مشابه اتفاقی که برای جشنواره تئاتر فجر رخ داد، در جشنواره موسیقی نیز با ظرفیت 30 درصد پذیرای عزیزان خواهیم بود و تلاش همه ما بر این است که جشنواره به لحاظ رعایت اصول بهداشتی به گونه‌ای برگزار شود که آسیبی به حاضران در این رویداد نرسد.»

حسن ریاحی، سخنران بعدی این مراسم بود که چنین گفت: «برنامه‌ریزی از چند ماه قبل آغاز شد و البته در این میان وقفه‌ای هم به علت تغییرات در وزارتخانه رخ داد. من فکر می‌کنم این جشنواره، جشنواره‌ای قابل دفاع است و آن‌چه برای من اهمیت دارد حرکت هنرمندانی است که ماه‌هاست در خانه نشسته‌اند و کاری نمی‌کنند به خصوص نسل جوان که می‌بینم با ذوق و شوق می‌گویند در جشنواره حضور داریم. امیدوارم مردم هنردوست‌مان از این حضور استفاده و هنرمندان را تشویق کنند.»

امیرعباس ستایشگر چنین گفت: «در ابتدا گزارشی در رابطه با نوع نگاه، سیاست‌گذاری و آن‌چه هیات‌انتخاب آثار و گروه‌ها به آن فکر می‌کردند عرض می‌کنم. طبق آیین‌نامه جشنواره، 9 عضو هیات‌انتخاب در تابستان امسال پس از رایزنی، رصد و انتخاب شدند و به تایید دبیر و رئیس جشنواره رسیدند. آن‌ها در چند جلسه چیدمان بنای ذهنی خود را تعریف کردند و جایگاه ویژه موسیقی ردیف‌دستگاهی ایران در ذهنشان منجر به شکل‌گیری «شب اساتید موسیقی ایران» شد که در جدول جشنواره قابل مشاهده است. تنوع فرم‌های گوناگون از نظر سازبندی در حوزه موسیقی کلاسیک نکته دیگری بود که مدنظر هیات انتخاب قرار داشت و حاصلش تنوع موجود در جدول از لحاظ حضور ارکسترها، دوئت‌ها، تریوها، کوارتت‌ها و... است. سومین مکته جایزه ویژه آهنگسازی بود که با تاکید دکتر ریاحی، جدا از جایزه باربد اجرا شد. جایزه ویژه آهنگسازی در دو بخش آهنگسازی موسیقی دستگاهی بر روی اشعار حکیم نظامی گنجوی و راپسودی ایرانی برای ساز سولو و ارکستر سمفونیک پذیرای آثار شد و داوری‌ها با توجه به آثار رسیده در هر دو بخش انجام شده است و ان‌شاالله برگزیدگان در اختتامیه معرفی خواهند شد.»

او با ارائه آمار و ارقامی از تعداد آثار رسیده به جشنواره، افزود: «146 اثر در بخش غیررقابتی و برای اجرای جشنواره از طریق فراخوان، متقاضی حضور بودند و تعداد اجراهایی که به جشنواره راه یافتند عبارتند از: 18 گروه از طریق فراخوان، 35 گروه دعوت‌شده از سمت هیات انتخاب آثار و 16 اجرا در بخش پاپ و مردمی. در کل جدول اصلی جشنواره شامل 63 گروه با 69 اجرا طی 5 روز در 6 سالن است. 815 هنرمند در سی و هفتمین جشنواره بین المللی موسیقی فجر حضور دارند که در این میان 517 نفر مرد و 245 نفر زن هستند.»

ستایشگر با اشاره به تقسیم‌بندی گونه‌ها و ژانرهای حاضر در جشنواره سی‌وهفتم افزود: «6 اجرای ارکسترال، 17 اجرای دستگاهی، 14 اجرای نواحی، 3 اجرای بانوان، 4 اجرای حوزه بین‌الملل، 7 اجرای موسیقی کلاسیک غربی، 16 اجرای موسیقی پاپ و مردمی و دو اجرای تلفیقی جدول اصلی جشنواره در استان تهران را شامل می‌شود. هم‌زمان با جدول منتشرشده در استان تهران، تا امروز که خدمت شما هستیم، 11 استان دیگر برگزارکننده جشنواره موسیقی فجر به صورت هم‌زمان با تهران هستند.»

او ادامه داد: «بر این اساس به تفکیک کردستان با 16 اجرا، جنوب کرمان با 13 اجرا، منطقه آزاد اروند با 10 اجرا، ایلام با 10 اجرا، کهگیلویه و بویراحمد با 10 اجرا، بوشهر با 6 اجرا، چهارمحال و بختیاری با 3 اجرا، آذربایجان شرقی با 11 اجرا، سیستان و بلوچستان با 3 اجرا، زنجان با 4 اجرا و سمنان با 9 اجرا و در کل، استان‌های کشور با 95 اجرا و با حضور 705 هنرمند؛ 564 مرد و 141 زن جدول استان‌های جشنواره سی‌وهفتم را تشکیل می‌دهند.»

ستایشگر در پایان این بخش از صحبت‌هایش گفت: «در مجموع آمار سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر حضور 1690 هنرمند با 170 اجرا در روزهای برگزاری است.»

اردوان جعفریان، دیگر سخنران این مراسم بود و چنین گفت: «ما کارمان را در بخش بین‌الملل از تابستان شروع کردیم و به دلیل شیوع مجدد سویه‌های جدید ویروس کرونا از ابتدا به سراغ گروه‌های بزرگ و با جمعیت بالا نرفتیم.»

او افزود: «در نهایت 7 گروه نهایی شدند اما 3 گروه به دلیل توسعه سویه جدید بیماری کوید انصراف دادند و نهایتا 4 گروه در جشنواره باقی ماندند. به واسطه اتفاقاتی که در حوزه بین‌المللی در خصوص افغانستان رخ داد و برای پاسداشت هنرمند این کشور شاهد حضور گروه قوالی نجم‌الدین خواهیم بود که در فرهنگسرای ارسباران روی صحنه می‌روند. هم چنین نیکولاس فن‌پوکه، پیاتیست هلندی و گروه دونوازی عود و سازهای کوبه‌ای از مصر در نیاوران روی صحنه خواهند رفت. گروه «ایتالیای کوچک» نیز در تالار وحدت اجرا خواهد داشت و در مجموع شاهد حضور 9 هنرمند از 4 کشورِ دیگر در کشورمان خواهیم بود منهای گروه قوالی نجم‌الدین که فعلا مقیم ایرانند.»

امیرعباس ستایشگر بعد از ارائه گزارشی در مورد هیات‌انتخاب آثار، در مورد بخش جنبی سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر چنین گفت: «بخش سرود با 6 اجرا برای دومین سال پیایی آغازگر هر روزه اجراهای ما در جشنوار سی‌وهفتم است که با حضور 170 هنرمند برگزار می‌شود. دو اجرای ارکستر سمفونیک صداوسیما و نوای سیمره در ویژه‌برنامه سردار شهید، سپهبد حاج قاسم سلیمانی برگزار می‌شوند و شاهد بزرگداشت استادان برجسته موسیقی؛ مرتضی اعیان نوازنده و مدرس تنبک، آذرنوش صدرسالک نوازنده و مدرس هارپ و فرج علیپور نوازنده و مدرس کمانچه در اختتامیه خواهیم بود. بخش پژوهشی نیز هم‌زمان با خود جشنواره طی 4 روز در خانه هنرمندان به دبیری بابک خضرایی برگزار می‌شود.»

او در پایان صحبت‌هایش گفت: «جدا از استان‌های ذکرشده، 10 استان با 13 اجرا نیز در جدول تهران مهمان ما هستند.»

ستایشگر در بخش پرسش و پاسخ با خبرنگاران در مورد حذف بخش «نسلی دیگر» چنین گفت: «این موضوع به دو آیتم برمی‌گردد؛ یک، تداوم یک ذهنیت و دو؛ بودجه‌ای که برای آن تداوم در نظر می‌گیرند. اگر جدول را ببنید مشاهده می‌کنید که سعی کردیم با کمک هیات‌انتخاب برنامه «شب‌های اساتید» را جایگزین «نسلی دیگر» کنیم و امیدوارم این بخش پررنگ شود و جای خود را باز کند.»

اله‌یاری نیز در ارتباط با نگاهی که به صورت کلی به جشنواره موسیقی فجر وجود دارد، گفت: «باید نگاهی سیستمی حاکم باشد نه نگاهی متاثر از آمد و شد افراد و لازمه آن این است که نخست بدنه هنرمندان و پیشکسوتان در شورای تصمیم‌گیری حضور داشته باشند، دوم این که جشنواره را کلی پیوسته ببینیم و همدلی و اعتماد را افزایش دهیم و سوم این که هویت جشنواره موسیقی فجر را مستحکم کنیم. برای همین تلاش کردیم گامی برداریم که جشنواره بخش رقابتی داشته باشد و جایزه‌ای که چند دوره بود متوقف شده بود احیا شود تا هویتی ایجاد کند و هنرمندان علاقه داشته باشند به‌واسطه این جایزه معتبر حضور یابند. ما چرا جایزه ترانه و رسانه برگزار می‌کنیم؟ چرا بخش بین‌الملل برگزار می‌کنیم؟ چون فکر می‌کنیم این‌ها قطعات این جورچینند و تلاش می‌کنیم این نگاه در ارتباط با جشنواره موسیقی فجر ادامه پیدا کند.»

او ادامه داد: «در مورد جشنواره موسیقی فجر این دوگانگی وجود دارد که آیا یک دورهمی برای تعدادی از هنرمندان است که قرار است دور هم جمع شوند یا یک برند رقابتی و مسابقه؟ در جشنواره فیلم فجر، سودای سیمرغ وجود دارد و اقتصاد سینما به جشنواره و سیمرغ وابسته است ولی ما این رقابت را در جشنواره موسیقی فجر نداشته‌ایم. آن‌چه عرض کردم همین است که نگاه سیستمی داشته باشیم، تسجیل هویت کنیم و جشنواره را چتر پهنی بدانیم که یکی از ستون‌هایش جایزه باربد باشد و مانیفستی طراحی کنیم که صرفا به آلبوم‌ها اختصاص پیدا نکند و اتفاقات دیگر را هم تحت لوای خود درآورد.»

او در پاسخ به سوالی در مورد بخش بین‌الملل نیز چنین گفت: «فهرست اولیه با گروه‌های متنوع‌تر و تعداد بیشتری بسته شده بود اما برخی از گروه‌ها به جهت ملاحظات بهداشتی و حفظ سلامتی‌شان اعلام تردید کردند و برخی گروه‌ها تابع ملاحظات دیپلماسی بین کشورها تصمیم گرفتند که حضور پیدا کنند یا خیر و آن‌چه اعلام شد ماحصل این دو اتفاق است و این‌ها گروه‌هایی هستند که پارامترهای دیپلماتیک منعی برایشان ایجاد نمی‌کرد.»

اله‌یاری در پاسخ به سوالی با این مضمون که چرا وقتی حسن ریاحی خود تمایل چندانی به حضور در جشنواره موسیقی فجر در مقام دبیر ندارد، این مسئولیت برای دومین سال پیاپی به او واگذار می‌شود، گفت: «این حق همه صاحب نظران است که این پرسش را مطرح کنند. امسال دومین سال است که ایشان به درخواست معاونت هنری و دفتر موسیقی قبول مسئولیت کرده‌اند. جشنواره مجموعه‌ای از افراد پیشکسوت و جوان‌ترهاست و اگر به هیات انتخاب نگاه کنید می‌بینید که غیر از جناب آقای دکتر ریاحی، 8 نفر دیگر از نسل میانی‌اند و می‌دانید که پخت‌وپز جشنواره را هیات انتخاب انجام می‌دهند. در جایزه ترانه و رسانه هم داوران، میان‌سال و جوانند و امسال را هم من از دکتر ریاحی خواهش کردم که حضور داشته باشند و ایشان در تمام جلسات حاضر بودند و دیدگاه‌هایشان را مطرح می‌کردند و برای سال دیگر این فرصت هست که با نظر ایشان شخص دیگری این مسئولین را بر عهده بگیرد.»

او همچنین در مورد بودجه سی‌وهفتمین جشنواره موسیقی فجر گفت: «ما هزینه جشنواره موسیقی فجر را، همان‌طور که هزینه جشنواره موسیقی نواحی و جوان را اعلام کردیم، اعلام می‌کنیم. در قراردادهای فجر دو سالی هست که این بند را گنجانده‌ایم که انجمن موسیقی مجاز به افشای ارقام است و در دوره سی‌وهفتم نیز این اتفاق رخ خواهد داد و زمانی که جشنواره تمام شود طبیعتا باید اعلام کنیم که چه میزان از بودجه عمومی را برای آن هزینه کرده‌ایم.»

او در پایان در پاسخ به این سوال که آیا به عنوان سرپرست دفتر موسیقی ماندگار خواهد بود یا نه، گفت: «ما مستاجر این اتاق‌ها و مهمان این میز و صندلی‌ها هستیم. مهرماه که به تشخیص وزارتخانه به حوزه کتاب رفتم، از من درخواست شد که این‌سو هم باشم. هرچند من کم‌ترین سهم را در برگزاری جشنواره موسیقی فجر داشته‌ام اما تابع تصمیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستم و می‌دانم که به کمک حوزه رسانه بسامد این تغییرات می‌تواند کم‌ترین تاثیر را بر حوزه موسیقی داشته باشد.»

58259