خاطره دکتر مرندی از تبلیغ واکسن توسط رهبر انقلاب

به گزارش مشرق، خیلی سرراست می گوید از زمانی که زمزمه های ساخت واکسن کووید در کشورهای غربی مطرح شد شروع به تحقیق و پژوهش کردم. تمام دغدغه مان این بود که با دسترسی به نخستین واکسن بتوانیم سلامت رهبر انقلاب را در برابر این ویروس حفظ کنیم. حال سه دهه‌ای می شود که دکتر مرندی به عنوان پزشک رهبر انقلاب انجام خدمت می‌کند.

مرندی منهای تجارب دانشیاری در دانشگاه رایت استیت آمریکا، دو دوره وزارت بهداشت، نمایندگی مردم تهران در دو دوره مجلس شورای اسلامی، استاد ممتازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، کارنامه پر و پیمانی در تحقیق و پژوهش در باب بیماری‌ها و پیشگیری از آن ها دارد. پزشک ویژه رهبر انقلاب معتقد است آن طور که باید هنوز عمق این شخصیت وارسته را نشناخته‌ایم و برایمان تعریف می‌کند که ایشان با چه ملاحظات و تدابیری واکسن ایرانی را دریافت کردند.

***آقای دکتر از چه زمانی تاکید بر دریافت واکسن برای رهبر انقلاب قوت گرفت و واکنش ایشان چگونه بود؟

چند ماهی که از شروع پاندمی این بیماری گذشته بود، شرکت‌های بزرگ واکسن سازی در دنیا کار پژوهش در این زمینه را آغاز کردند، ما نیز این دغدغه را داشتیم که ایشان از نخستین کسانی باشند که واکسن برایشان تزریق شود. این موضوع نیز از شدت علاقه و نگرانی ما نسبت به وضع سلامت ایشان بود. البته ایشان همواره توکل لازم در همه زمینه ها را دارند. و از طرف دیگر در این حدود سی سالی که پزشک ایشان بوده ام بارها شاهد بوده‌ام که ایشان تا چه اندازه مورد عنایت پروردگار بوده و هستند.

***همواره از تیم پزشکی ایشان این را شنیده‌ایم که توصیه های پزشکی را به طور دقیق به کار می بندند و اعتماد خوبی بین ایشان و پزشکان شان وجود دارد. در مورد بیماری کرونا نیز ایشان همین رفتار را داشتند؟

بله. من باور دارم اگر پیشرو بودن حضرت آقا در بعضی امور نبود، همین حال در زمینه برخی شیوه‌نامه ها با مشکلات جدی رو به رو می شدیم. ایشان از ابتدای شیوع این ویروس به طور دقیق مطالعه می‌کردند. با پزشکان و محققان متعددی گفتگو می‌کردند. توصیه‌های ایشان و از همه بالاتر جدیت ایشان در اجرا و رعایت شیوه نامه های بهداشتی کم نظیر بوده است. همه ما می‌دانیم که پیش از شیوع این بیماری بیت ایشان محل آمد و شد بسیاری از مردم و شخصیت ها بوده است. تصاویر ایشان زمانی که مراسم سوگواری حضرت سید الشهدا علیه الاسلام را به تنهایی برگزار کردند بسیار تاثیر گذار بود.

***یعنی باور شما این است که رعایت شیوه نامه ها از جانب ایشان باعث شد تا اجرای این شیوه نامه ها در اماکن و ایام ویژه سال بیش از پیش رعایت شود؟

بله، ایشان الگوی همه علما نیز شدند. الان که مدتی از شیوع این بیماری می گذرد صحبت کردن از این موارد آسان است اما به خاطر بیاورید که ابتدای پاندمی این بیماری چه مباحثی در زمینه تعطیلی مساجد، حرم های مطهر و همچنین برنامه های مناسبتی مذهبی و نماز جمعه و اجتماعات در جامعه مان مطرح بود. اگر درایت و تدبیر ایشان نبود و اگر قرار بود ایشان به تیم پزشکی خود و سایر متخصصین اعتماد نداشته باشند شاید اوضاع این همه گیری با وخامت بیشتری پیش می رفت. توصیه های ایشان و عمل کردن به آن ها باعث شد دیگران هم این بیماری را جدی بگیرند و درصد بیشتری از مردم شیوه نامه های مصوب ستاد مقابله با کرونا را رعایت کنند.

***پیش از بحث واکسن، رعایت شیوه نامه ها در بیت ایشان به چه صورتی بود؟

از همان روزهای نخست همه گیری، با آقازاده های بزرگوار ایشان و مسئولین محترم دفترشان جلساتی داشتیم. در مورد این ویروس و نحوه سرایت آن توضیحاتی دادیم. من از محضرشان خواستم که بین ایشان و هر کسی از اعضای خانواده که به دیدارشان می آید پرده ای از پلاستیک شفاف نصب شود. ایشان تنها جایی که مخالفت کردند در مورد کشیدن همین پرده بود. گفتند این برای من شدنی نیست. فرمودند من ماسک می زنم و حتما تاکید می کنم که فاصله اصولی و درست رعایت شود. اما با این که پرده ای بین ایشان و دیگران باشد راحت نبودند. به هر حال ملاقات های ایشان به حداقل رسید و به لطف و عنایت خداوند ایشان در این مدت درگیر این بیماری نشدند.

***زمانی که واکسن های چینی و روسیه ای وارد ایران شد تصور بسیاری این بود که ایشان هم جزو نخستین دریافت کنندگان این نوع واکسن ها باشند. شما که جزو کادر درمان بودید احتمالا طبق شیوه نامه پیش تر از دیگر قشرها این واکسن ها را دریافت کردید. در آن زمان در این زمینه توصیه ای شد که ایشان نیز این واکسن ها را دریافت کنند.

بله، این حساسیت وجود داشت و همان طور که گفتم خواسته خود کادر درمان هم این بود که با نخستین واکسن های موجود، ما سلامتی ایشان را بتوانیم حفظ کنیم. به همین دلیل من و همکاران در مورد واکسنهای مختلف از هر گوشه دنیا در حال تحقیق بودیم و در مورد تهیه، نگهداشت و شرایط انتقال این واکسن ها مطالعه می کردیم. اما کمی بعد، سیاست ایشان در باب واکسن برای ما روشن شد. وقتی با در دسترس قرار گرفتن واکسن سینوفارم و اسپوتنیک از رهبر انقلاب خواستیم اجازه دهند برای ایشان نیز از این نوع واکسن ها تزریق شود، با شرایط ایشان رو به رو شدیم. نخستین شرط ایشان این بود که مانند دیگر مردم در نوبتی که تعیین شده بود واکسن را دریافت کنند و نکته مهم دیگر این که ایشان تاکید داشتند از واکسن ایرانی استفاده کنند.

***از همان موقع بود که استرس و نگرانی کار شما را به بیماری قلبی کشاند؟

من 41 سال است که علی رغم بیماری قلبی مشغول فعالیت هستم. خود ایشان هم همواره دغدغه سلامتی من را دارند. دلیل نگرانی من این نبود که ایشان تاکید داشتند که واکسن ایرانی دریافت کنند. ما به دانشمندان داخلی خود ایمان داریم. واکسن سازی در ایران از پیشینه بسیار خوب و موثری برخوردار است. اما یک نکته بسیار مهم وجود داشت. اینکه حضرت آقا زمانی این خواسته را مطرح کردند که واکسن برکت هنوز در فاز مطالعاتی اولیه خود بود. در دور اول، این داوطلب ها بودند که از این واکسن استفاده می کردند. بنابراین چاره ای نداشتیم غیر از اینکه از حضرت آقا بخواهیم کمی بیشتر صبر کنند.

***به عنوان پزشک ویژه ایشان مخالفتی با صبرکردن در این موضوع نداشتید؟

ایشان همیشه به بهترین شکل ممکن دستورات پزشکی و دارویی را رعایت کرده و می‌کنند و همان طور که گفتم در رعایت شیوه نامه ها پیشگام بودند اما در زمینه دریافت واکسن داخلی بسیار جدی بودند. حرفشان را هم قبول داشتم. منتها در دوره اول کارآزمایی این واکسن بودیم. نگرانی من در آن روزها به اوج خود رسید. شاید همین اضطراب ها در شدت پیدا کردن ناراحتی قلبی من موثر بود. نگرانی اول من در مورد خدای نخواسته ابتلاء ایشان به بیماری و دوم راجع به ایمن بودن واکسن و نداشتن عوارض بود. چون در آن زمان بدون عارضه بودن این واکسن هنوز برای ما مسجل نشده بود. الحمدلله ایشان پذیرفتند که صبر کنند تا اطمینان ما بیشتر شود و ابهامات مان در زمینه درست عمل کردن این واکسن برطرف شوند. خوشبختانه به تدریج مشخص شد که واکسن ایرانی از استانداردهای بالایی برخوردار است.

***ولی در نهایت ایشان دز نخست خود را در دوره کارآزمایی سوم دریافت کردند، درست است؟

در حال حاضر، در شرایطی هستیم که هیچ واکسنی در جهان اجازه مصرف دائم را ندارد. یعنی تمام مجوزهای صادر شده برای همه انواع واکسن های موجود بیماری کووید در سطح جهان از نوع اضطراری هستند. در واقع به دلیل مرگ و میر بالای ناشی از این ویروس است که فازهای مطالعاتی با سرعت بیشتری طی شده اند و این روش برای واکسن سایر بیماریها قابل قبول نیست. بنابراین نمی توانیم بگوییم که واکسنی بر علیه این بیماری موجود هست که هیچ عارضه ای ندارد یا مطالعه در باره آن کاملا دقیق و همه جانبه است. دلیل این موضوع هم در این است که خود این ویروس همچنان برای جامعه محققان و دانشمندان کاملا شناخته شده نیست. از پایان فاز دوم مطالعات بر روی واکسن برکت اطمینان نسبت به عملکرد این واکسن بیشتر شد. به جایی رسید که مسئوالن وزارت بهداشت نیز با صدور تاییدیه برای آن موافقت کردند. خوشحالی رهبر انقلاب از این موضوع به وضوح برای ما روشن بود. بعد از شروع فاز کارآزمایی سوم، ایشان دیگر صبر کردن بیشتر را غیر ضروری می دانستند. به من فرمودند که قصد دارند با حضور مسئولان وزارت بهداشت و موسسه برکت، واکسن خود را دریافت کنند.

***بعد از تزریق فاز اول برای ایشان عارضه های ابتدایی ناشی از دریافت واکسن پیش نیامد؟

خوشبختانه هیچ نوع عوارض و علائمی در ایشان بوجود نیامد و به سلامت این دوره را نیز طی کردند. توصیه من این بود که چون همه کارها را با دست چپ انجام می دهند، واکسن را به دست راست بزنند اما ایشان مایل بودند مانند دیگران این واکسن را به دست چپ ایشان تزریق کنیم.

***جناب دکتر مدتی است در فضای مجازی این ادعا مطرح شده که شما با واردات واکسن مخالفید. همچنین می گویند در زمانی که حضرت اقا نوبت اول واکسن را تزریق می کردند شما در حضور ایشان داروی رمدسیویر را بعنوان یک داروی ضد کرونا تبلیغ کردید؟

از آغاز شیوع همه گیری کرونا، فعالیت های کشورهای مختلف در برخورد با بیماری کرونا را در فرهنگستان علوم پزشکی با حضور اساتید و کارشناسان این حوزه رصد و پیگیری میکردیم. اولین راه حل مدیریت و کنترل همه گیری کرونا را واکسیناسیون عمومی می دانستیم. سال گذشته واکسن های مختلفی در برخی از کشورهای غربی و شرقی تولید و مورد کارآزمایی بالینی قرار گرفت. حدود یکسال پیش در شهریور ماه گذشته چین آمادگی داشت فاز سوم تست بالینی را علاوه بر کشور خودش در ایران هم انجام دهد) نظیر کاری که با کوبا انجام دادیم (و برای این کار حتی واکسن رایگان در مقیاس وسیع هم ارائه دهد و سپس ایران را در دسته ویژه برای خرید قرار دهد. همانطوری که در امارات و ترکیه اینکار را انجام داد و حتی در امارات تولید ان را نیز انجام داد. امارات برای سینوفارم و ترکیه برای سینوواک یکسال پیش این شرایط را پذیرفتند.

در همان زمان در کشور ما انستیتو پاستور یا رازی از این پیشنهاد استقبال کردند و گفتند این کار باعث میشود ما در حوزه تست بالینی هم پیشرفت کنیم و روشهای پیشرفته تر را بیاموزیم. جناب اقای دکتر ظریف وزیر محترم امور خارجه هم شدیدا پیگیر قضیه شدند، اما متاسفانه عده ای در داخل کشور و در کنار رسانه های فارسی زبان متعلق به غربی ها و سعودی ها که دائما چین هراسی و روسیه هراسی را ترویج می کردند، این اقدام را که می توانست در همان زمان تامین واکسن را در سطح گسترده ای فراهم کند، با تعصبات مغرضانه زیر سوال بردند. آنها با تبلیغات گسترده علیه واکسن های چینی و روسی و با بهانه های غیر منطقی مانع استفاده از آنها شدند. در کنار محروم کردن مردم کشور از واکسن، آنها بر واردات و خرید نوعی واکسن خاص، که در مورد امکان تامین گسترده و همچنین سلامتی زنجیره انتقال آن نیز ابهامات بسیار زیادی وجود داشت، اصرار می ورزیدند. جدا از آنکه در واردات آن نیز ذینفع بودند. متاسفانه دولت منفعلانه برخورد کرد، ولی بعدا که دولت اشتباه خود را متوجه شد دیگه دیر شده بود.

جناب آقای دکتر ظریف وقتی در ملاقات دیگری با وزیر خارجه چین از او درخواست واکسن بیشتر نمود، وزیر خارجه چین این واقعیت را به وی یادآوری کرده بود. متاسفانه از یکی از مدیران ستاد مقابله با کرونا شنیدم که در مصاحبه ای ضمن انتقاد به دیپلمات های ما در بی توجهی به تامین واکسن خارجی با کنایه گفته است چرا چین که دوست صمیمی ما است به ما واکسن کافی نمی دهد؟ باید به ایشان گفت دیپلمات های ما یکسال قبل این شرایط را فراهم کردند، ولی متاسفانه تبلیغات بی اساس و مغرضانه برخی در داخل کشور و انفعال آقایان این فرصت را سوزاند و بخاطر آن چقدر تلفات دادیم. در مورد روسیه، همچنین آقای دکتر ظریف زمانی که برای جلب نظر دولت روسیه جهت کمک به واکسیناسیون در ایران، در مصاحبه مشترک با لاوروف تایید اسپوتنیک توسط مراجع پزشکی کشور را اعلام کرد، عده‌ای از سیاسیون جامعه پزشکی به ایشان و واکسن اسپوتنیک بدون ارائه مدرک حمله کردند. اینها با اینگونه مواضع و با ایجاد ترس در سطح جامعه و فضای مجازی باعث تاخیر یکساله واکسیناسیون شدند. امیدوارم روزی بتوانند پاسخگوی وجدانشان باشند.

در خصوص بخش دوم سوال شما باید عرض کنم متاسفانه مطالب خلاف واقع توسط عده ای به من نسبت داده می شود. اصل قضیه دروغ است، چون زمانیکه حضرت آقا نوبت اول واکسن را تزریق کردند بنده از شب قبل بدلیل مشکل قلبی در بیمارستان قلب بستری شدم و توفیق حضور خدمت ایشان را نداشتم. علاوه بر اینکه اگر هم حضور داشتم هیچ موقع و در هیچ مکانی تبلیغ و توصیه دارویی را که اثر پذیری آن تا کنون در مورد کرونا ثابت نشده است را نمی کنم. متاسفانه امروزه تجویز داروهایی که اثر پذیری ان هیچگونه مبنای علمی نداشته و مراکز معتبر علمی دنیا نیز تایید نکرده اند هزینه های زیادی را به بیماران تحمیل کرده است که امیدوارم این مسئله هم ساماندهی شود.

***در ابتدای شیوع بیماری کرونا عده ای از عالمان دینی بر این باور بودند که با تکیه بر دستورات طب سنتی می توان به درمان این بیماری رسید و نیازی به دارو و واکسن نیست. نظر رهبر انقلاب در این زمینه چه بود؟

ما با یک ویروس ناشناخته سرو کار داریم. برای این ویروس داروی خاصی که مراحل علمی را طی کرده باشد کشف نشده است. ولی این ویروس واکسن دارد. ایشان از همان ابتدا به ساخت واکسن ایمان داشتند و باورشان این بود که کشور ما با وجود مشکلات متعدد می‌تواند یکی از کشورهای تولید کننده واکسن کرونا باشد. من خاطره ای از ایشان دارم که مربوط به دهه 60 است و نشان می دهد که ایشان از همان دوره، اعتقاد راسخی به استفاده از واکسن داشتند. در ابتدای انقلاب و سال های نخست جنگ تحمیلی، بسیاری از مردم اعتقادی به واکسن نداشتند. حتی عده ای از پزشکان به دلیل نگرانی از عوارض، از تزریق واکسن ها و یا دادن واکسن فلج اطفال به فرزندان خود امتناع می کردند. در آن دوره مرحوم دکتر میرشمسی در موسسه واکسن سازی رازی فعالیت های ارزشمندی داشت. وقتی در آن دوره به عنوان وزیر بهداشت انتخاب شدم تصمیم گرفتم از نخستین برنامه های جدی ما تبلیغ برای واکسیناسیون باشد. وقتی این موضوع را با حضرت آقا در میان گذاشتم بسیار استقبال کردند. ایشان در آن زمان رئیس جمهور بودند. اولین قطره از واکسن خوراکی فلج اطفال را خودشان در دهان یکی از کودکان چکاندند و پس از آن، در سخنرانی خود خطاب به والدین، زدن واکسن فرزندان را امری واجب اعلام فرمودند. من واقعا انتظار چنین عبارتی را از سوی ایشان نداشتم. اما ایشان فرمودند که اگر پدر و مادری بدانند که این واکسن باعث نجات جان فرزندشان از بیماری می شود بر آنان واجب است که نسبت به انجام این کار تعلل نکنند و آن را وظیفه خود بدانند. بعد از این سخنرانی اقبال مردم به واکسن ها بیشتر شد و در بین کشورهای منطقه از نخستین کشورهای پیشرو در زمینه ساخت و مصرف واکسن ها شدیم. رهبر انقلاب از همان روزها که کشور در بحبوحه جنگ بود توجه ویژه ای به مسئله سلامت عمومی و واکسیناسیون داشتند. امیدوارم بتوانیم با گسترش واکسیناسیون عمومی در کشور و به ویژه در حال حاضر و بر علیه ویروس کرونا هر چه زودتر نگرانی ایشان در این زمینه را برطرف کنیم.