خروج نظامی آمریکا از عراق؛ پر ابهام و مشکوک
بغداد - ایرنا - در یکی دو هفته گذشته مساله خروج نظامیان آمریکا از چند کشور آسیای غربی مورد تحلیل و توجه ناظران، کارشناسان و رسانه ها قرار گرفت؛ عراق یکی از این کشورهاست که به نظر می‌رسد با وجود وعده‌های آمریکا برای خروج، واشنگتن همچنان به دنبال بهانه تراشی برای حضور بلند مدت در این کشور است.
به گزارش ایرنا، حضور آمریکا در منطقه مساله ای نیست که برکسی پوشیده باشد و از اقدامات نظامی این کشور نیز امروزه خاص و عام مطلع هستند هرچند ناقص و بریده.
حضور واشنگتن در آسیای غربی همواره با دلایل گوناگونی همچون مقابله با کمونیستم و بلوک شرق، منافع بی شمار مدفون در منطقه و البته موقعیت بسیار مهم و راهبردی این منطقه از کره زمین همراه بوده که همواره با برخی حربه های سیاسی به دنبال محکم کردن جای پای خود بوده است.
اکنون پس از حدود بیست سال حضور آمریکا در منطقه، دولت بایدن تصمیم دارد نیروهای نظامی کشورش را از افغانستان خارج کند و از طرف دیگر نیز زمزمه خروج آمریکا از عراق شنیده می شود ولی اظهاراتی برخلاف این رویه به گوش می‌رسد که می توان آن را بعنوان موضع رسمی واشنگتن تلقی کرد.
آمریکا و عراق فروردین ماه سال جاری گفتگویی در سطح وزیران خارجه موسوم به "راهبردی" ترتیب دادند که اخیرا دور سوم خود را پشت سر گذاشت و در بیانیه مشترک صادره پس از آن تقریبا مساله ای نبود که بدان اشاره نشده باشد؛ از حفظ و بازگرداندن آثار باستانی سرقت شده از عراق و کمک های پزشکی گرفته تا همکاری متعدد از جمله در زمینه اقتصاد در زیرشاخه های انرژی های فسیلی و پاک همه مواردی بودند که در این گفتگوی چندساعته مورد بررسی و تفاهم دوطرف قرار گرفت.
اما آنچه که بیش از همه مورد توجه قرار گرفت و جنبه های امنیتی و سیاسی بیشتری هم داشت، مساله خروج نظامی آمریکا از عراق بود؛ دقیقا همان مساله ای که اساسا گفتگوی فیمابین بغداد و واشنگتن در این چارچوب را کلید زد و حالا به مرحله سوم خود رسیده است.
در بیانیه مزبور ذکر شده با افزایش توانمندی نیروهای عراقی؛ نقش نیروهای آمریکایی به سطح آموزش و حضور مستشاری کاهش می‌یابد تا نهایتا امکان انتقال باقی‌مانده نیروهای نظامی به خارج از عراق فراهم شود که البته طرفین در این باره زمانبندی خروج نیروهای مزبور را پس از مذاکرات تعیین می‌کنند.
همین بند، در روزهای اخیر به کانون تنش های لفظی فیمابین تبدیل شده است.
ژنرال مک کنزی فرمانده نیروهای آمریکایی در آسیای غربی طی روزهای اخیر چندین بار در گفتگوهای مختلف بر حضور کشورش در عراق تاکید داشته و عباراتی را بکار برده که هرچند کلماتشان یکی نیست اما محتوا و اهدافشان دقیقا در یک راستا حرکت می کنند.
وی در این چند روز بر مطالبی همچون "حضور بلند مدت نظامی آمریکا در عراق" و "قصد نداشتن کشورش برای خروج از عراق" تاکید چندباره داشت.
این اظهارات او در کنار بیانیه مشترک واشنگتن و بغداد که بر خروج زمانبندی شده که البته خودش جای بحث دارد؛ صداقت نداشتن طرف آمریکایی را به ذهن متبادر می کند.
گفتگوی راهبردی یکماه پیش؛ از همان ابتدا با بدبینی جبهه مقاومت عراق همراه بود بطوریکه قیس الخزعلی فرمانده عصائب اهل الحق از زیرشاخه های الحشدالشعبی، هدف آمریکا را "پیدا کردن یک توجیه برای حضور خود در عراق" عنوان کرد. او بر خروج کامل نظامی واشنگتن از خاک کشورش تاکید جدی داشت.
گروه های ضداشغالگری نوظهور نیز با انتشار بیانیه های گوناگون آن گفتگو را به مذاکره قاتل با مقتول، گرگ با میش و سارق و مسروق تشبیه کردند.
همین مسایل باعث شده تا حتی برخی رسانه های نزدیک به دولت عراق نیز به "سکوت بغداد" برابر اظهارات چندین باره کنت مک کنزی اعتراض کنند و این سکوت را عامل اصلی استمرار سخنان ناقض تعهدات آمریکا از سوی یک فرمانده بلندپایه نظامی بدانند.
از دیگر بندهای بیانیه مشترک دوکشور "تاکید بر مالکیت عراق نسبت به پایگاه های محل استقرار نیروهای ائتلاف آمریکایی" بود که آنهم در روزهای گذشته با اقدامات نظامیان آمریکایی بارها نقض شد.
پایگاه ویکتوریا بغداد که در نزدیکی فرودگاه این شهر و تحت اشغال آمریکا قرار دارد در دو هفته گذشته حداقل دو مرتبه شاهد انتقال، استقرار، نصب، راه اندازی و حتی آزمایش سیستم های پدافندی این کشور بوده است؛ امری که جدای از نارضایتی و خشم ساکنان مناطق اطراف، بدون هماهنگی اولیه با دولت عراق صورت گرفت.
بعضی مقامات سیاسی و نظامی ایالات متحده، دریک ماه گذشته حضور این کشور در عراق را بنا به "خواسته دولت عراق" عنوان کرده و با استفاده تبلیغاتی از این موضوع وجاهت قانونی به حضور خود می دهند اما هرگز روی دیگر سکه که تصویب قانون "خروج نیروهای بیگانه از خاک عراق" از سوی مجلس این کشور می باشد را بیان نمی کنند، گویی اساسا چنین قانونی وجود ندارد.
علاوه بر این میتوان ابراز نیاز دولت این کشور را هم اضافه کرد. مطلبی که این اواخر چندین مرتبه از زبان نخست وزیر و وزیر خارجه بیان شد و "نیاز نظامی به آمریکا در زمینه پشتیبانی تجهیزاتی و اطلاعاتی" خود سایه ابهام بر حضور نظامی خارجی در عراق را سنگین تر کرد.
با گذر از بغداد، اربیل پایتخت محلی اقلیم کردستان نیز یکی از نقاطی است که حضور آمریکا در کفه معادلاتش سنگینی میکند؛ پایگاه الحریر که به کریدور عراق - سوریه نظامیان آمریکا تبدیل شده و همچنین تاثیرگذاری عمیق آمریکا بر سیاستگذاری های اقلیم کردستان از نمونه های بارز حضور آمریکا در "عراق فدرال" است که بایستی طبق قانون تخلیه شود.
مراودات اقلیم کردستان با آمریکا که اخیرا پررنگ تر هم شده از نگرانی های حقوق بشری به پشتیبانی های نظامی کشیده شده است.
اواخر هفته گذشته یک هیات آمریکایی متشکل از مشاور وزیر امور خارجه، هماهنگ‌کننده و فرستاده کاخ سفید در امور آسیای غربی و شمال آفریقا، مشاور وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک و معاون وزیر دفاع آمریکا در آسیای غربی با مسرور بارزانی نخست وزیر محلی اقلیم کردستان دیدار و گفت و گو داشتند که تقویت مناسبات دوجانبه، حمایت از نیروهای پیشمرگه در مقابله با تهدیدات و گفتگوی راهبردی بغداد و واشنگتن از محورهای این دیدار بود.
اخیرا مسرور بارزانی با آنتونی بلینکن نیز گفتگوی تلفنی داشت و از وزیر خارجه آمریکا برای حل اختلاف بین بغداد و اربیل و تقسیم بودجه "درخواست کمک" کرد؛ او همچنین از بلینکن خواست که "شخصا وارد عمل شود تا اطمینان حاصل گردد که اقلیم کردستان بطور عادلانه سهم وام های بین المللی به عراق را دریافت می کند".
وی همچنین وزیر خارجه آمریکا را از برخی اصلاحاتی که واشنگتن برای اجرایی کردن آن قبلا به اقلیم کردستان فشار آورده بود "مطلع ساخت".
این گفتگو مورد اعتراض شخصیت های عراقی قرار گرفت که مسرور بارزانی با وزیر امور خارجه آمریکا درباره مسائلی گفت وگو کرده که در حوزه صلاحیت او نیست بلکه خاص دولت مرکزی عراق است.
در دیدار اواخر هفته گذشته گذشته؛ هیات آمریکایی اربیل را متحدی مهم برای آمریکا "در خاورمیانه" عنوان کرد.
چندین موضع حمایتی کشورهای اروپایی از این اقلیم و نیروهای پیشمرگه و همچنین سفر اخیر نچیروان بارزانی به پاریس و گفتگو با مکرون درباره حضور نیروهای ائتلاف آمریکایی در اقلیم کردستان، بارزترین موارد یکی دوماه اخیر است که حول محور سیاست و نظامی‌گری می چرخیدند.
در همین ارتباط قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق، از سایر مقامات عراقی فعالیت بیشتری داشته و دیدارهای متعددی را میزبان شخصیت های سیاسی خارجی بود.
الاعرجی از یک ماه پیش تاکنون با سفیران کانادا و اتحادیه اروپا در بغداد، رییس ناتو و دو مرتبه با سفیر آمریکا دیدار و گفتگو داشت که در اکثر این جلسات بر خروج نیروهای خارجی طبق مصوبه مجلس و گفتگوی راهبردی با آمریکا تاکید داشت.
همچنین دو هفته قبل نیز وی در بیانیه ای که پس از برخی حرف و حدیث ها درباره حضور نظامیان خارجی ایجاد شده بود بر پایبندی به گفتگو با آمریکا تاکید کرد و بندهای بیانیه مشترک صادره را درباره چگونگی حضور آمریکا در عراق و نهایتا خروج از این کشور یادآور شد.
وی در دیدار با سفیر کانادا بر لزوم خروج نیروهای جنگی ائتلاف آمریکایی از عراق بر اساس زمانبندی مورد توافق تاکید کرد و با توجه به عضویت کانادا در این ائتلاف، خروج این کشور را مرتبط با نیروهای ائتلاف آمریکایی دانست.
الاعرجی دو شب قبل نیز با رییس ستاد ناتو در بغداد دیدار داشت و در خلال جلسه خود "خروج نیروهای رزمی خارجی از عراق" را کمک کننده به ثبات و تقویت امنیت این کشور برشمرد و تاکید کرد که شمار نیروهای خارجی در عراق افزایش نخواهد یافت.
پیش از این دبیرکل ناتو از افزایش ماموریت های این پیمان در عراق برای تضمین عدم بازگشت گروه تروریستی داعش خبر داده بود.
الاعرجی بار دیگر اظهار داشت که کشورش نیازی به حضور نیروهای رزمی بیگانه ندارد؛ موضوعی که گروه های مقاومت عراقی نیز آنرا بارها گوشزد کرده بودند و اظهار نیاز به بیگانگان را "توهین به نیروهای مسلح عراقی" عنوان کردند.
از سوی دیگر، رییس ستاد ناتو تصریح کرد که هیات ناتو در عراق هیاتی غیررزمی بوده و به ارتقای توان نظامی نیروهای عراقی از طریق آموزش و کمک‌های استشاری می‌پردازد.
حضور آمریکا در عراق کار را به ریاست جمهوری هم کشاند.
برهم صالح روز چهارشنبه اظهار داشت که "بغداد و واشنگتن خواهان حضور دائمی نظامی آمریکا در عراق نیستند". این جمله برهم صالح نقطه مقابل اظهارات فرمانده نیروهای آمریکا در آسیای غربی بود چراکه وی مدعی شده بود که آمریکا بطور همیشگی از عراق خارج نمی شود.
به هر روی، آنچه که از مجموع اقدامات آمریکا به دست می آید این است که حضور نظامی این کشور در خاک عراق مساله ای پیچیده تر از آنست که با یک بیانیه بتوان بر آن فائق شد.
اقدامات آمریکا همسایگان عراق را هم تحت الشعاع قرار میدهد، مانند سرقت نفت و گندم سوریه و انتقال آنها به پایگاه الحریر اربیل و یا جابجایی و پناه دادن و تجهیز تروریست های "قسد" و داعش در مرز سوریه و عراق که نه تنها امنیت این دو کشور را بلکه منطقه را تهدید می کند.
همچنین نقض مفاد گفتگوی دوطرفه مانند احترام به حاکمیت عراق و حضور استشاری با اقداماتی همچون انتقال تجهیزات به داخل خاک عراق سازگار نبوده و صداقت کمرنگ واشنگتن را به کلی زیر سایه تردید می برد. از دیگر سو، مراودات سیاسی و بعضا نظامی با اقلیم کردستان عراق و ائتلاف موسوم به بین المللی دو ضلع دیگر مثلث حضور نظامی آمریکا در عراق هستند که براساس آنچه ذکر شد، هریک سرهای دیگر این ماجرا به شمار می روند که راه حل سیاسی برای آغاز کردن پایان حضور نظامی در عراق را با علامت سوال های بزرگی مواجه می سازد.
بر اساس مولفه های سیاسی - نظامی دولت آمریکا نمی توان اظهارات مک کنزی را سرخود و موضع شخصی او تلقی کرد، مخفی کاری آمریکا در عراق هم مساله ای پنهان و تازه نیست؛ سیاست این کشور نیز همواره این بوده که نه تنها برای ابتدای حضور خود در سایر کشورها بهانه ای دست و پا کند بلکه برای استمرار این امر نیز بستر مورد نیاز را فراهم ساخته و با کاشتن نطفه اهداف خود در موقعیت مناسب، بهره برداری لازم را از آن ببرد.
اوضاع امنیتی عراق طی یکماه گذشته آشفته تر از قبل است بطوریکه در برخی مناطق، اعضای مخفی گروهک داعش دست به عملیات هایی می‌زنند که بعضا به جان باختن نیروهای عراقی منجر می شود؛ همچنین یکی از حملات اخیر به فرودگاه بغداد و پایگاه ویکتوریا را یک گروه تازه تاسیس کرد برعهده گرفت.
ناامنی های دیگری که بعضا واقعیت دارند و البته برخی ناامنی هایی که صرفا "جو رسانه ای کاذب" هستند تا فضای روانی عمومی را متشنج کنند، از دیگر فرکانس هایی است که امواجش را می توان با کمی دقت رصد کرد که هدفی جز توجیه و بهانه تراشی برای استمرار حضور آمریکا در عراق ندارد.
فالح الفیاض رییس سازمان الحشدالشعبی چند روز پیش "ادامه حضور آمریکایی ها در عراق" را آبستن آن دانست که "به چالشی در سطح چالش داعش تبدیل شود" و بار دیگر همچون شخصیت های مقاومت عراق بر بی نیازی کشورش به نیروهای خارجی تاکید کرد.
وی همچنین حضور آمریکا را مانع ثبات در عراق برشمرد و لزوم مطالبه دولت عراق از آمریکا برای خروج از این کشور را یادآور شد.
در نهایت با مرور مواضع شخصیت های عراقی و بررسی اوضاع کنونی کشور میتوان دریافت که آمریکا در عراق نه دنبال امنیت است و نه حضورش امنیت می بخشد؛ حالا باید منتظر ماند و دید که پس از افغانستان، آمریکا پای خود را از عراق هم بیرون می کشد؟ آیا ائتلاف زیر نظر واشنگتن و ناتو پس از اتمام برنامه های "آموزشی" که عنوان می کنند؛ خاک عراق را ترک می کنند؟ و آیا دولت کنونی و بعدی عراق به حضور 7 ساله بیگانگان در کشورشان مهر اتمام ماموریت می کوبند؟
*س_برچسب‌ها_س*