خط مشی ائمه اطهار (علیه السلام) برادری و اخوت با اهل سنت بوده است

به نقل از روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، استاد دکتر حمید شهریاری، دبیرکل مجمع، در سفر به استان سیستان و بلوچستان، امروز چهارشنبه 12 آبان ماه ضمن بازدید از حوزه علمیه امام جعفر صادق (ع) زاهدان، طی سخنانی با استناد به آیه 25 سوره مبارکه حدید «لقد أرسلنا رسلنا بالبینات وأنزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط» گفت: خداوند متعال بر روی زمین یک پروژه کلیدی داشته که مهمترین پروژه خداوند بر روی زمین بوده است و در این آیه، خداوند این پروژه را توصیف کرده است.

وی با توضیح این پروژه عنوان کرد: این پروژه آن است که خداوند متعال انبیا و رسلی را فرو فرستاده و برای اطمینان مردم به اینکه آنها از جانب خدا آمده اند، این انبیا و رسل را با «بینات» تجهیز کرده است. «بینه» هم به معنای امر روشن و واضح و امری است که ثابت می کند این رسول فرستاده حقیقی خداوند است. گرچه چیزی که آورده بسیط است اما امری اعجازی است. دکتر شهریاری با اشاره به اینکه هر پیامبری معجزه متناسب با زمان خود آورده است، خاطرنشان کرد: این پیامبران برای اینکه دستور العمل و قانونی داشته باشند، خداوند کتابی نیز با آنها فرستاده که تدوین احکام الهی است. برخی خودشان کتاب داشته اند و برخی نیز کتاب پیامبران قبلی را تأیید کرده اند. سپس میزان را فرستاده یعنی معیارهایی که بتوان مصادیق عینی این احکام را تشخیص داد. وی به هدف خداوند از این پروژه پرداخت و توضیح داد: هدف غایی خداوند عبادت و شناخت خدا بوده اما خداوند هدف دنیایی نیز داشته است که در آیه فوق آمده است: «لیقوم الناس بالقسط» پس هدف زمینی آن برقراری قسط و هدف آسمانی آن خداشناسی است. دبیرکل مجمع تقریب ادامه داد: کلمه «ناس» در لسان قرآنی به همه مردمی گفته می شود که حتی دین هم ندارند؛ یعنی تمام انسان ها را دربر می گیرد. لذا این پروژه عظیم الهی برای اقامه عدالت بوده است. حجت الاسلام و المسلمین شهریاری به بیان معنای عدالت پرداخت و گفت: عدالت برخلاف قول مشهور دارای یک معنای سلبی است. اما ظلم معنای ایجابی دارد. ظلم یعنی «اخذ حق دیگری». اما اکثر لغت شناسان درباره عدالت گفته اند: «عدالت ضد جور است» یعنی هرچیزی که جور نباشد عدل است. جور هم یعنی «انحراف از مسیر حق». حال اگر عدالت ضد جور و ظلم باشد و ظلم به معنای ایجابی یعنی اخذ حق غیر، پس عدالت در لغت یعنی اینکه حق دیگری را نستانیم. این نظریه ای است که بنده از تحقیقات بسیار به دست آورده ام. دبیرکل مجمع ادامه داد: بعضی از فقها گفته اند امام جماعت باید عادل باشد و عدل را به ملکه ای نفسانی معنا کرده اند که موجب می شود انسان هرچیز را سرجای خود بگذارد. اگر عدالت به معنای ضد جور باشد پس عادل کسی است که حق دیگری را نستاند، بنابراین اگر بگوییم امام جماعت باید عادل باشد، لازم نیست اثبات شود که برای شرط عدالت باید امام جماعت را شناخت تا بتوان به او اقتدا کرد. بلکه همین کافی است که عده ای به او اقتدا می کنند و پیشینه عدم اخذ حق غیر را نیز داراست. پس واجد شرایط برای امام جماعت بودن است. دکتر شهریاری در خصوص فتوای برخی فقها که گفته اند امام جماعت باید امامی و شیعه باشد، نیز گفت: طبق بررسی ادله ای که بر این مطلب اقامه شده، نتیجه گرفتیم که فقط یک روایت در این خصوص از امام رضا (ع) در مکتوبی که به مأمون نوشته اند وارد شده است. مأمون از امام رضا (ع) خواسته که کل دین را برایش به صورت خلاصه بنویسند، امام رضا (ع) هم این مکتوب را نوشته اند و در آن جمله ای آمده که فرموده است: «لا یقتدی الا بأهل الولای». این جمله را می توان اینگونه معنا کرد: در صورتی می توان به امام جماعت اقتدا کرد که اهل ولایت و شیعه باشد. اما معنای دیگری نیز از این روایت می توان داشت که قابل بررسی است. وی افزود: باید توجه داشت که امام رضا (ع) با تعریض با مأمون صحبت می کند. در این جمله «اقتدا» به معنای نماز جماعت نیست. بلکه به معنای الگو و پیشگام قرار دادن کسی است تا بتوانیم پشت سر او حرکت کنیم. «اهل الولای» هم یعنی کسی که اهلیت برای ولایت دارد. ولایت هم به معنای کسانی است که متصف به ولی بودن هستند یعنی ائمه اطهار (ع). پس معنای این جمله می تواند اینگونه باشد که جز ائمه اطهار (ع) نباید از کسی دیگر تبعیت کرد.

استاد شهریاری تأکید کرد: در دین ما نیز برادری تعریف شده و رویه و خط مشی ائمه اطهار نیز این بوده که با ناس (مردم) به برادری رفتار شود و توصیه اکید ائمه (ع) در روایات صحیحه آن است که در نماز اهل سنت شرکت کنید، در تشییع جنازه آنها شرکت کنید، از بیمارانشان عیادت کنید و با آنها مثل برادر معاشرت کنید. وی با بیان فرموده مقام معظم رهبری درباره وحدت گفت: مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیرشان فرمودند: «وحدت برای ما تاکتیک نیست، بلکه یک اصل و راهبرد است.» لذا ما واقعا معتقدیم که پروژه انقلاب اسلامی پروژه وحدت شیعه و سنی است و در هفته وحدت که گذشت حضرت آقا فرمودند «ما اگر می خواهیم به تمدن نوین اسلامی دسترسی پیدا کنیم تنها راه آن وحدت شیعه و سنی است.» پس ما جز با همکاری شیعه و سنی به تمدن نوین اسلامی نخواهیم رسید. ایشان در پاسخ به این سوال که جمع بین تولی و تبری با سخنانی که درباره وحدت گفته می شود چگونه است؟» خاطرنشان کرد: در زمان حیات پیامبر (ص) شیعه و سنی زیر چتر آن حضرت (ص) و با هم رفیق بودند. این مسئله دارای دو ویژگی بود: «اشداء علی الکفار» و «رحماء بینهم». اما در تاریخ پس از رحلت پیامبر (ص) اتفاقاتی افتاده که تفسیرهای متعددی درباره آن عرضه شده است. شیعه می گوید: ولایت بعد از پیامبر، جعل الهی است؛ اما اهل سنت می گوید: ولایت جعل مردمی است. اما از این مسئله نمی توان برداشت کرد که ما امروز با اهل سنت دشمنی کنیم. بلکه دشمن خدا آمریکا است پس باید گریبان او را بگیریم تا تبری مصداق پیدا کند. دکتر شهریاری افزود: به اجماع شیعه، مسلمانی شهادتینی است که بر زبان جاری شود. از امام صادق (ع) نیز روایت صحیحه نقل شده که «هرکس شهادتین بر زبانش جاری شود و اعمالی مثل نماز و... را انجام دهد مسلمان است و همین برای مسلمان بودنش کافی است، پس خون و آبرو و ناموسش حرمت دارد.» پس ما نیز باید همچون امام صادق (ع) رفتار کنیم. دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی تأکید کرد: ما قائل به «تعایش» هستیم و تعایش یعنی همزیستی مسالمت آمیز. به این معنا که باید با یکدیگر دعوا نکنیم و اخوت و برادری داشته باشیم. «اخوت» نیز دستور قرآنی است که برای مسلمانان بیان شده است. وی با اشاره به کلمه «المومنون» که در قرآن آمده اظهار کرد: المومنون به معنای شیعه نیست بلکه ایمان در قرآن به معنای رسوخ عقیده است. عقیده هم به چهار چیز است: خدا، پیامبران، کتب آسمانی و معاد. پس ما معتقدیم که ایمان به معنای ایمان به خدا، ایمان به پیامبران، ایمان به کتب آسمانی و ایمان به معاد است. هرکس این چهار ایمان در دلش جا گرفته باشد مومن است و هر کس اینگونه نباشد و فقط شهادتین گفته و نماز بخواند، مسلمان است. لذا ما از ناحیه ائمه اطهار (ع) امر به تعایش شده ایم؛ یعنی امر به همزیستی مسالمت آمیز و محبت با برادران اهل سنت. در پایان این مراسم، استاد دکتر شهریاری در پاسخ به این سوال که «آیا شیعه و سنی بعد از رسول خدا (ص) به وجود آمده یا در زمان رسول خدا (ص) هم این عقیده بوده است؟» گفت: عقیده نمی تواند قبل از تحقق موضوع وجود داشته باشد. موضوع این بوده که ولایت امیر المومنین (ع) نصب الهی است، یا اینکه خلافت ابوبکر نصب مردمی است. این موضوع بعد از پیامبر (ص) اتفاق افتاده است. پس حتما شیعه و سنی بعد از پیامبر به وجود آمده است.