دفاع از حقانیت ایران؛ فصل مشترک حافظان منافع ملی
تهران - ایرنا - از ملی شدن صنعت نفت تا به اکنون مناقشه‌های بین‌المللی باعث شده تا سیاستمدارانی همچون محمد مصدق و محمدجواد ظریف در شورای امنیت سازمان ملل حضور یابند؛ افرادی که با روحیه وطن‌دوستی خود و با نطق‌هایی آتشین در دفاع از حقانیت این مرز و بوم کهن از هیچ کوششی دریغ نکردند.
هنگامی که 2 جنگ جهانی و خانمان سوز در فاصله تنها 21 سال به وقوع پیوست، دنیا به این فکر افتاد تا برای پیشگیری از این گونه رویدادهای خونین چاره‌ای بیاندیشد. این چاره‌اندیشی در قالب منشوری متبلور شد که اساس آن بر محفوظ داشتن نسل‌های آینده از بلای جنگ، ایمان به حقوق اساسی بشر، حیثیت و ارزش شخصیت انسانی و تساوی حقوق مرد و زن و ایجاد شرایط لازم برای حفظ عدالت و حرمت انسانی بنا شده بود و اهداف این منشور نیز مداراجویی و زیستن در حال صلح با یکدیگر و متحد ساختن قوای خود برای نگهداری صلح و امنیت بین‌المللی عنوان شد. با چنین اندیشه ای و مقدماتی دیگر که اتفاق افتاد در 24 اکتبر 1945 میلادی منشور ملل متحد به امضای50 کشور رسید و سازمان ملل متحد به طور رسمی تشکیل شد که یکی از زیرمجموعه های آن یعنی شورای امنیت وظیفه پاسداری از امنیت بین‌المللی را برعهده دارد که در این میان مسایل بین المللی باعث شده تا نمایندگان همچون محمد مصدق و محمد جواد ظریف در این نهاد حضور یابند.
مصدق و نفت
این بار نفت پای ایران را به سازمان ملل کشاند و ماجرا از این قرار بود که ملی شدن صنعت نفت ایران طرحی بود که خشم انگلیسی ها را برانگیخت و فرانسیس شپرد سفیر انگلیس در تهران اعتراض خود را نشان داد اما در 22 اردیبهشت 1330خورشیدی نیز مجلس شورای ملی و سنا، بنا بر ماده نخست قانون اجرایی ملی‌شدن صنعت نفت، نمایندگان خود را برای تشکیل هیات مختلط در خلع ید از شرکت نفت سابق انتخاب کردند تا همین اتفاق باعث شود، انگلیسی ها در پنجم مهر شکایتی علیه ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری بفرستند. لاهه هم بدون از دست دادن وقت و درست در همان روز دادخواست انگلیس را به وزارت خارجه ایران تسلیم کرد و از طرفین خواست تا صدور رأی نهایی از هرگونه اقدامی که به حقوق طرف دیگر لطمه می زند، پرهیز کنند.
از آنجا که مصدق به منافع خارجی انگلیس تاخته، باید شکست بخورد و نابود شود؛ این عقیده ای بود که انگلیسی ها در مساله نفت نسبت به محمد مصدق پیدا کرده بودند و همین عقیده هم در شورای امنیت سازمان ملل از خود بروز دادند اما مصدق هرگز تسلیم اینگونه عقاید نشد. هنگامی که انگلیسی ها شکایت کردند، علیقلی اردلان نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرد که محمد مصدق نخست‌وزیر شخصا برای شرکت در جلسه شورا به نیویورک می آید و از شورای امنیت تقاضای چند روز مهلت کرد.
مصدق در 15 مهر وارد نیویورک شد و در 23 مهر نخستین جلسه شورای امنیت شروع شد. در این جلسه نماینده انگلیس در نطق خود گفت که مساله نفت تنها مربوط به ایران نیست و نفت به دلیل نیاز عمومی به آن، یک مساله جهانی است زیرا که تنها در چند کشور وجود دارد و برهم خوردن نظم استخراج و توزیع آن، صلح جهان را به مخاطره می افکند و به همین لحاظ است که دولت انگلیس موضوع ملی شدن نفت ایران را که تحت تاثیر تعصبات ملی و احساسات ناسیونالیستی ایرانیان صورت گرفته به این مرجع حافظ صلح (شورای امنیت) ارجاع داده است و برای آسان شدن حل مساله در پیشنهاد قبلی خود به شورا تجدید نظر کرده است اما مصدق در جواب نماینده انگلیس در نطقی به زبان فرانسه نفت را یک کالا و امری داخلی دانست که به شورای امنیت ارتباط ندارد.
مصدق در نطق خود گفت: در مورد نفت، ایران مطالبه حقوق خود را کرده و نفتش را که یک ثروت و میراث ملی است از چنگ استثمارگر خارج ساخته تا از درآمد آن صنایع و کشاورزی خود را توسعه دهد، ترقی کند و در رفاه به سر برد که مستحق آن است. 50 سال بود که انگلستان این نفت را می برد. برای مثال در سال 1948 (1327 و 2 سال پیش از ملی شدن) تنها یک شصت و یکم از درآمد نفت نصیب ایران شده بود که یک ظلم است. انگلیسی ها حتی اجازه ندادند که ایرانیان در رشته نفت کارشناس شوند و نفت خود را اداره کنند و اینک ما از این بابت دچار مشکل هستیم.
مصدق اظهار داشت که در خوزستان، مردم ما با شکم گرسنه روی ذخایر نفت می خوابند و این یک بی انصافی تاریخی است که ما به آن پایان دادیم. این اتفاق نقض حقوق ملل کوچکتر و استثمار توسط دول بزرگ است که باعث برهم خوردن صلح و امنیت جهان و انواع عصیان می شود و اگر شورای امنیت همچنان در دست این دول فاتح جنگ جهانی دوم قرار داشته باشد، معلوم نیست که بتواند صلح را که همانا احقاق حقوق ملل ضعیف است، برقرار و حفظ کند.
نخست وزیر ایران توضیح داد: این دولت ها این سازمان را بوجود آوردند تا از طریق بازوی اجرایی اش شورای امنیت منافع شان را حفظ کند. اگر یک دولت بزرگ عضو شورای امنیت که از امتیاز (حق وتو) برخوردار است، بخواهد موضوعی را که در صلاحیت این شورا نیست، برای رسیدگی به آن قبولاند نظیر مورد مساله جاری نفت ایران، در این صورت شورا چیزی جز یک آلت دست و یک ابزار برای مداخله در کشوری ضعیف و بپاخاسته و بی حق ساختن آن نخواهد بود و نخواهد توانست ماموریت حفظ صلح و امنیت در جهان را به انجام برساند.
مصدق نطقی مستدل و مفصل انجام داد که بازتاب جهانی داشت تا اینکه سرانجام پس از چهار جلسه در 27 مهر نماینده فرانسه در شورای امنیت پیشنهاد داد: درخواست دولت بریتانیا از شورای امنیت، تا اخذ تصمیم قطعی دیوان دادگستری بین المللی مسکوت بماند. این پیشنهاد با 8 رای موافق، یک رای مخالف شوروی و 2 رای ممتنع یوگسلاوی و انگلیس به تصویب رسید و پرونده از دستور کار شورای امنیت خارج شد.
ظریف و پرونده هسته‌ای ایران
پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر پای سیاستمداران ایرانی به خصوص محمد جواد ظریف به شورای امنیت باز کرد تا به دفاع از حقانیت کشورش بپردازد. ظریف در دولت های یازدهم و دوازدهم به عنوان وزیر امور خارجه بارها مسوولیت دفاع از ایران در سازمان ملل داشته است تا اینکه توانست با تائید «برنامه جامع اقدام مشترک» یا متن توافق هسته‌ای وین با قطعنامه 2231 شورای امنیت چنانکه خود وی در مجلس توضیح داد پس از 10 سال نظارت این شورا بر موضوع هسته‌ای ایران خاتمه پیدا می‌کند.
پس از تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت، جواد ظریف نیز در توئیترش نوشت: ایران طی 35 سال گذشته هرگز رفتار منصفانه‌ای از شورای امنیت ندیده است. منتظریم تا شواهدی دال بر تغییری اساسی که در قطعنامه امروز وعده داده شده مشاهده کنیم.
تلاش ها سرانجام به برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام منجر شد اما در 18 اردیبهشت 1397 خورشیدی، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا رسما از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام کرد تا وزیر امور خارجه ایران بار دیگر در تیرماه 1399 خورشیدی در شورای امنیت حاضر شود و بار دیگر نطق دکتر مصدق را به آنها تذکر دهد.
ظریف در جلسه شورای امنیت برای بررسی نهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد اجرای قطعنامه 2231 تاکید کرد که در صورت تعلل شورای امنیت در قبال مسوولیت‌هایش شاهد یک عقبگرد نسلی در چندجانبه‌گرایی و حاکمیت قانون خواهیم بود.
وزیر امور خارجه ایران، آمریکا را بزرگ‌ترین حامی تروریسم در منطقه و پشتیبان جنایات جنگی در یمن معرفی و تاکید کرد که اقدام هر کشوری به تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، نقض کامل تمامیت قطعنامه 2231 شورای امنیت خواهد بود.
وی که بعد از سخنرانی 15 عضو شورای امنیت و 2 گزارش اتحادیه اروپا و دبیرکل سازمان ملل متحد، سخنرانی می‌کرد که همگی به جز وزیر امور خارجه آمریکا نسبت به عملکرد آمریکا در قبال ایران و نقض تعهدات آمریکا در برجام و قطعنامه 2231 اظهار تاسف و نگرانی کردند.
ظریف در سخنرانی خود با اشاره به سخنان 6 دهه پیش نخست‌وزیر ایران دکتر محمد مصدق به اعضای شورای امنیت هشدار داد که ایران زیر بار زور نخواهد رفت و گفت: در واقع، خودکامگی دلیل ریشه‌ای نشست امروز است. از 8 مه 2018 به بعد، ایران و سایر اعضای جامعه بین‌المللی، شاهد بوده‌اند که دولت ایالات متحده - که از جمله بانیان قطعنامه 2231 شورای امنیت بود - به‌طور مداوم قطعنامه را نقض کرده و در عین حال سایر کشورها را برای پیوستن به خودش در نقض متنی که خود ارایه داده بود، تشویق می‌کند. از این خطرناک‌تر و برای اولین‌بار در تاریخ سازمان ملل متحد، یک عضو دایم شورای امنیت به مجازات دولت‌های قانون‌مدار و اشخاص خصوصی به اتهام عدم نقض قطعنامه شورا می‌پردازد... هرتلاشی برای تغییر یا تعدیل زمانبندی پذیرفته شده به معنای لطمه تمامیت قطعنامه 2231 است. شورا نباید اجازه دهد که تنها یک دولت این فرایند را مورد سوءاستفاده قرار دهد.
وزیر امور خارجه ایران در پایان سخنان خود بیان داشت: بگذارید دوباره از سخنان نخست‌وزیر مصدق در شورای امنیت در سال 1951 استفاده کنم که گفت: این شورا نخواهد توانست، در توجه به استدلال‌های مستحکم ما به قانون، قصور ورزد. بااین حال، این شورا یک نهاد حقوقی نیست، بلکه در درجه اول یک نهاد سیاسی است که بالاترین مسوولیت‌های سیاسی را بر عهده دارد. بنابراین بی‌تردید درک خواهد کرد که ما به فشار چه از جانب دولت‌های خارجی و چه از جانب نهادهای بین‌المللی تن در نمی‌دهیم.
*س_برچسب‌ها_س*
