دورانی که وزارت نفت از متخصصین خالی شد / سیاسی‌ترین انتصابات نفتی در در زمان زنگنه بود
تهران - ایرنا - بررسی‌ها نشان می‌دهد انتصابات جواد اوجی در وزارت نفت همگی از بدنه این صنعت بوده و این در شرایطی است که بیژن زنگنه، وزیر نفت دولت روحانی رکوردار انتصابات غیرتخصصی از معاون وزیر گرفته تا مشاوران ارشد خود به شمار می‌رود.
به گزارش روز سه‌شنبه ایرنا، روز گذشته انتصاب عبدالعلی علی عسگری به عنوان مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس، انتقاداتی را در فضای مجازی به دنبال داشت.
انتقاداتی که بیش از هر چیز بر غیرتخصصی بودن این انتصاب متمرکز شده بود و نقش رابطه را بیش از ضابطه می‌دانست.
این موضوع در شرایطی مطرح شد که تا اینجای کار، جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، تمام معاونان خود را از بدنه وزارت نفت انتخاب کرده و موردی پیدا نمی‌شود که از خارج از صنعت نفت آمده باشد.
در مقابل اما نگاهی به کارنامه انتصابات بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت حکایت از آن دارد که وی از مشاورهای خود گرفته تا مدیرعامل شرکت ملی نفت را از حوزه‌های غیرتخصصی به وزارت نفت آورد.
کرباسیان بازنشسته و بی‌سابقه نفتی عهده‌دار مهم‌ترین جایگاه نفتی ایران
شاید یکی از مهم‌ترین انتصابات غیر تخصصی زنگنه در وزارت نفت مربوط به مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران باشد. کرباسیان که با استیضاح از وزارت اقتصاد برکنار شده بود، با حکم زنگنه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران شد در حالی که یک روز هم سابقه کار در صنعت نفت نداشت و بازنشسته هم بود.
شرکت ملی نفت که در شرایط تحریم، وظیفه حفظ ظرفیت تولید و همچنین فروش نفت را بر عهده داشت با آمدن کرباسیان در عمل نه تنها تولید نفت ایران به زیر 2 میلیون بشکه در آخرین سال دولت روحانی رسید، بلکه دست ایران نیز از بازارهای صادراتی خود به بهانه تحریم کوتاه شد. موضوعی که البته حالا با دیپلماسی فعال وزارت نفت دولت سیزدهم، بهبود پیدا کرده و آن‌گونه آیت‌الله ابراهیم رئیسی گفته، اکنون نه تنها تولید و صادرات نفت افزایش داشته بلکه دسترسی به پول آن نیز محقق شده است.
مزایای شاگرد زنگنه بودن
انتصاب دیگر که سر و صداهای زیادی را به دنبال داشت، انتصاب علیرضا صادق‌آبادی به عنوان مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بود.
صادق‌آبادی که از شاگردان نزدیک زنگنه به شمار می‌رود، بدون سابقه حضور در وزارت نفت، ناگهان به معاونی وزیر رسید.
شرکت نیکو نیز از انتصابات غیر تخصصی زنگنه در امان نماند و آنجا نیز به یکی از شاگردان زنگنه رسید. بی‌تجربه و ناشناخته شده‌ترین مدیر در میان مدیران شرکت نیکو از ابتدای تأسیس تاکنون، علی پور ابراهیم است که هیچ تجربه مدیریتی و حتی کارشناسی ندارد و تنها ویژگی‌اش آن است که شاگرد زنگنه بوده است.
این انتصاب غیرتخصصی در حالی انجام شد که شرکت خدمات نفتی ایرانی (نیکو)، مستقر در کشور سوئیس است که یکی از شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران به شمار می‌آید. دفتر مرکزی این شرکت در شهر لوزان قرار دارد و نقش اصلی را در معاملات نفتی ایران بر عهده دارد.
این شرکت نفتی، واردکننده اصلی بنزین و گازوئیل به ایران می‌باشد نیز وظیفه فروش بخش عمده‌ای از نفت خام ایران را بر عهده دارد که در عمل نقشی مهمی در بخش انرژی ایران ایفا می‌کند. این شرکت، همچنین وظیفه سوآپ نفت را در ایران به عهده دارد؛ بنابراین کاملا مشخص است که چرا صادرات نفت ایران تا این حد با بحران رو به رو شد و علاوه بر ناکارآمدی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در دوران زنگنه، این انتصاب نیز در این زمینه نقش داشته است.
جوان تونل‌کاری که مشاور اعظم زنگنه شد
یکی دیگر از انتصابات زنگنه که انتقادات گسترده‌ای را حتی در دولت دوازدهم نیز به دنبال داشت، حکم مشاور ارشد برای آیدین ختلان است.
آیدین ختلان متولد شهریورماه 1359، بخش 6 تهران و دانش‌آموخته دانشکده فنی دانشگاه تهران است که بیشتر یک جوان فعال در حوزه معدن و حفاری تونل بوده است.
ختلان در سال‌های میانی دهه 80 شمسی و زمانی که حدودا 28 سال داشته است با همکاری دو نفر از دوستان فارغ‌التحصیل خود در رشته معدن، یک شرکت انتشاراتی به نام نشر فن آریا راه‌اندازی می‌کند که مدتی بعد هم مدیرعامل این شرکت انتشاراتی می‌شود، این انتشاراتی البته حضور جدی در بازار نشر نداشت و کتاب سد و تونل سازی در ایران که ویراستاری آن را خود ختلان بر عهده داشته جزو اصلی‌ترین محصولات این شرکت محسوب می‌شود.
وی که در دولت روحانی به عنوان رئیس دفتر یا منشی مخصوص وزیر و یا مشاور به مرد همیشه حاضر در کنار دست زنگنه در ملاقات‌های محرمانه نفتی با مقامات بین‌المللی تبدیل شد، حتی یک روز سابقه حضور در صنعت نفت ایران ندارد اما در بسیاری از تصمیم‌سازی‌های ویژه زنگنه نقش موثری ایفا کرد.
به نظر رسد سابقه آشنایی ختلان و زنگنه به دوره ریاست هیات مدیره شرکت هپکو توسط آقای زنگنه از ابتدای سال 86 به بعد بازمی‌گردد که در همان ایام آیدین ختلان نیز به عضویت در هیات بررسی کارگروه بخش معدن درآمده بود و هپکو هم از جدی‌ترین اعضای این تشکل غیردولتی بوده است، گفته می‌شود در طی این مدت، ختلان برخی کارهای دفتر آقای زنگنه را پیگیری می‌کرده است و اعتماد آقای زنگنه به وی از همان ایام شکل گرفته است.
معاون پژوهشی نفت به یک متخصص راه‌آهن رسید
یکی دیگر از انتصابات بی‌ربط زنگنه، انتخاب سعید محمد زاده، به عنوان معاون پژوهش و فناوری وزارت نفت بود. وی نیز بدون حتی یک روز سابقه در صنعت نفت و با حکم زنگنه، معاون وزیر شد.
سعید محمدزاده، متولد سال 1346 و دارای رتبه علمی دانشیاری دانشگاه علم و صنعت ایران است. آخرین سمت اجرایی وی، معاون وزیر راه و شهرسازی، رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بوده است.
از جمله سوابق شغلی و اجرایی وی می‌توان به عضویت در هیئت علمی دانشکده مهندسی راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت ایران از سال 1387 تاکنون، عضوهیئت علمی گروه عمران دانشگاه فنی - مهندسی دانشگاه بوعلی سینا از سال 1373 تا 1378، معاون آموزشی دانشکده مهندسی راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت از سال 1380 تا 1382، رئیس دانشکده مهندسی راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت از سال 1382 تا 1384، مدیرکل اداره خط و سازه‌های فنی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران از سال 1384 تا 1386، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت مهندسین مشاور مترا از سال 1386 تا 1388 و معاون فنی و زیربنایی از مهرماه 92 تا مهرماه 95 اشاره کرد و همانگونه که مشخص است سابقه‌ای در صنعت نفت ندارد.
معاون وزیر نیرو مسئول برنامه‌ریزی نفتی ایران شد
زنگنه معاون برنامه‌ریزی خود را نیز از بدنه نفت انتخاب نکرد. انتخاب زنگنه هوشنگ فلاحتیان بود که استخدام وزارت نیرو بوده و پیش‌تر در دولت یازدهم، به عنوان معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی مشغول به فعالیت بوده است. وی نیز مانند بسیاری از انتصابات زنگنه غیر تخصصی و خارج از صنعت نفت بوده است.
مدیری که از مترو آمد
همچنین جعفر ربیعی، مدیرعامل قبلی هلدینگ خلیج فارس نیز از مترو به نفت کوچ کرده و از نیروهای نزدیک به محسن هاشمی رفسنجانی بود.
منتقد قرارداد رنو چطور رئیس پژوهشگاه صنعت نفت شد
حمیدرضا کاتوزیان، نماینده سابق مجلس که با حکم زنگنه رئیس پژوهشگاه صنعت نفت شد نیز سابقه نفتی ندارد و بعد از ریاست پژوهشگاه مشاور زنگنه شد. وی در دوران نمایندگی مجلس از منتقدان قرارداد خودروسازی رنو بود و تخصصی هم در حوزه نفت ندارد.
پس از کاتوزیان نیز جعفر توفیقی که تا پیش از این سابقه وزارت علوم را در کارنامه داشت، ناگهان با حکم زنگنه راهی پژوهشگاه صنعت نفت شد.
از شستا تا نفت
انتصاب پر سر و صدا و البته غیرتخصصی دیگر زنگنه رضا نوروززاده بود.
نوروز زاده هم مانند بسیاری دیگر از انتصابات بی‌ربط زنگنه سابقه نمایندگی مجلس را در کارنامه دارد. همچنین در فاصله سال‌های 1393 تا 1394 به‌عنوان رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت فعالیت می‌کرد و از 1394 تا 1395 نیز برای مدت یک سال، مدیرعامل شستا بود.
با این حال از 1396 تا 1397 به‌عنوان معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران فعالیت کرد.
دستمزد حمایت از زنگنه در مجلس
علی مروی دیگر نماینده مجلسی بود که با حکم‌های گاه و بی گاه زنگنه راهی وزارت نفت شد. وی که نماینده خراسان رضوی در نهمین دوره مجلس شورای اسلامی بود و سابقه معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت کار و امور اجتماعی را در کارنامه داشت، با حکم زنگنه به معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت نفت رسید. وی زمانی که در مجلس بود به شدت از زنگنه حمایت می‌کرد و پس از ناکامی در ورود مجدد به مجلس، زنگنه دستمزد حمایت‌های او را داد.
اما شاید یکی از بدترین انتصابات زنگنه، انتصاب مؤید حسینی صدر به عنوان مشاور وزیر نفت باشد.
وی نیز مانند بسیار دیگری از افرادی که زنگنه به وزارت نفت آورده بود، سابقه نمایندگی مجلس را در کارنامه دارد، در زمستان 1397 از سوی خداداد غریب پور (رئیس سازمان ایمیدرو) به‌عنوان مدیرعامل هلدینگ بین‌المللی آسکوتک منصوب شد.
اما پس از انتصاب وی با ورود دستگاه‌های نظارتی، او متهم به دستکاری و جعل قرارداد کاری خود برای دریافت اقامت کشور آلمان شد و از سمت مدیریت عاملی آسکوتک عزل شد.
پس از آن حسینی صدر برای نامزدی انتخابات مجلس یازدهم از حوزه انتخابیه تهران در ستاد انتخابات کشور ثبت‌نام کرد، اما به دلیل داشتن پرونده قضایی در مرحله اول رد صلاحیت شد.
رانتی‌ترین انتصاب زنگنه
بهروز نعمتی دیگر نماینده مجلسی است که به لطف زنگنه در وزارت نفت منصوب شد. بهروز نعمتی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، در سال 95 و دوران نمایندگی خود در مجلس نهم در وزارت نفت استخدام شد و طی هفت روز متوالی از 21 تا 27 آذر سال 95 به ازای هر روز یک گرید سازمانی ترفیع رتبه اخذ کرده بود.
آخرین ترفیع بهروز نعمتی مربوط به دی‌ماه سال گذشته بود که به رتبه سازمانی D در وزارت نفت رسید. در چارت سازمانی وزارت نفت تنها یک رتبه دیگر بالاتر از D وجود دارد. بعد از ورود سازمان بازرسی کل کشور رتبه سازمانی بهروز نعمتی از D به رتبه 16 کاهش پیدا کرد.
بهروز نعمتی نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره نهم و دهم بوده است و همواره یکی از مدافعین جدی بیژن زنگنه وزیر نفت در مجلس به شمار می‌رفت.
نکته دیگر در این انتصاب این است که اگرچه اعلام شده بود، نعمتی از وزارت دفاع و نیروهای مسلح به وزارت نفت رفته است اما سال گذشته نامه‌ای منتشر شد که معاونت منابع انسانی وزارت دفاع اعلام کرده بود بهروز نعمتی هیچ رابطه استخدامی با وزارت دفاع ندارد و از همین رو ارسال سوابق وی از وزارت دفاع به وزارت نفت موضوعیت نخواهد داشت.
به گزارش ایرنا، این موارد تنها گوشه‌ای انتصابات غیر تخصصی زنگنه در صنعت نفت بوده و آن‌گونه که مشخص است، زنگنه سهم قابل توجهی را به نمایندگان سابق مجلس اختصاص داده است.
با نگاهی به این موارد مشخص می‌شود که چرا هیچ‌گاه استیضاح زنگنه در مجلس به نتیجه نرسید و با وجود برخی مستندات، زنگنه همچنان وزیر ماند. مستنداتی که حالا زمینه را برای تحقیق و تفحص از وزارت نفت در دولت روحانی فراهم کرده و شاید بتواند پرده از برخی اتفاقات بردارد.
*س_برچسب‌ها_س*- مجلس شورای اسلامی
- وزارت علوم تحقیقات و فناوری
- جعفر توفیقی
- شستا
- بیژن نامدار زنگنه
- هلدینگ خلیج فارس
- مسعود کرباسیان
- وزارت اقتصاد و امور دارایی
- علیرضا صادق آبادی
- مجلس یازدهم
- صنعت نفت ایران
- سعید محمدزاده
- ستاد انتخابات کشور
- نفت
- وزارت نیرو
- دولت دوازدهم
- شرکت ملی نفت ایران
- جواد اوجی
- سازمان بازرسی کل کشور
- علی عسگری
- وزارت نفت
- بهروز نعمتی
- شرکت ملی پالایش
- وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح