دیدار اردوغان و پوتین در سوچی

توبیخ اخیر طرف ترک از سوی شورای امنیت به‌دلیل درگیری بین پلیس ترک قبرس و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جزیره، نیاز اردوغان به فضای مثبت را تشدید کرده است. اردوغان در ماه ژوئیه و در جریان سفر ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین به ترکیه اعلام کرد که پوتین در ماه اوت به آنکارا سفر خواهد کرد تا درباره توافق غلات گفت‌وگو کند. اما این دیدار انجام نشد و اکنون (دیروز دوشنبه) اردوغان برای دیدار با رهبر روسیه به سوچی سفر کرد. پیش از این اجلاس، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه برای مذاکره با همتای روسی خود، سرگئی لاوروف، به مسکو سفر کرد تا جزئیات این سفر را بررسی و یک توافق جدید غلات را به بحث بگذارد.

این پرسش باقی است که چرا اردوغان اصرار به سفر پوتین به ترکیه داشت؛ درحالی‌که آشکار بود که پوتین نمی‌تواند روسیه را در پی تحولات اخیر ترک کند. «ایلتر توران» استاد روابط بین‌الملل از دانشگاه بیلگی استانبول به المانیتور گفت: «اردوغان می‌داند که پوتین در حال حاضر نمی‌تواند به جایی سفر کند. با این حال، ازآنجاکه او کنترل کاملی بر رسانه‌های جمعی ترکیه دارد، می‌تواند داستان را به هر نحوی که می‌خواهد برای مخاطبان داخلی خود بچرخاند.» توران تاکید کرد که این پوتین بود که این دیدار را تنظیم کرد. او نه تنها نارضایتی خود از ترکیه را به این شکل از تحولات اخیر منعکس کرد، بلکه نشان داد که در رابطه با روابط با ترکیه یک پله بالاتر ایستاده است. «هاکان آکسای»، کارشناس برجسته ترکیه درباره روسیه گفت که در مسکو دیگر به سختی به اردوغان اعتماد می‌شود. اردوغان و پوتین که به‌دلیل بیزاری مشترک از غرب برانگیخته شده بودند، قبلا مایل به ایجاد روابط کاری بودند.

اما آکسای به المانیتور گفت که مسکو معتقد است اردوغان «پس از انتخاب مجدد با روی آوردن به غرب تغییر کرده است.» آکسای گفت که این اتهام زمانی دوباره مطرح شد که آنکارا فرماندهان اوکراینی اسیرشده توسط روسیه را که بر اساس قرارداد مبادله اسیران به ترکیه فرستاده شده بودند، آزاد کرد؛ مشروط بر اینکه در آنجا بمانند. آکسای گفت: این واقعیت که این فرماندهان در جریان سفر زلنسکی به ترکیه در 7ژوئیه آزاد شدند و به او تحویل داده شدند، خشم روسیه را تشدید کرد. از دیگر تحولاتی که بی‌اعتمادی به اردوغان در مسکو را تشدید کرد، حمایت آنکارا از درخواست کی‌یف برای عضویت در ناتو طی سفر زلنسکی است.

خروج پوتین از قرارداد غلات، واداشتن اردوغان از سوی پوتین به حدس و گمان در رابطه با احتمال دیدار رو در رو، و یورش به کشتی باری ترکیه به مقصد اوکراین توسط نیروهای روسی در ماه اوت، همگی نشانه‌هایی از نارضایتی روسیه تلقی شدند. اردوغان در گذشته تمایل خود را برای مشارکت استراتژیک با روسیه برای متعادل کردن روابط رو به وخامت خود با غرب پنهان نکرده بود. با این حال، اختلافات جدی بین آنکارا و مسکو، همیشه این را به یک چشم‌انداز دشوار و نه غیرممکن تبدیل می‌کرد.

به نظر می‌رسد رهبر ترکیه اکنون تغییر مسیر داده و پس از انتخاب مجدد به‌عنوان رئیس جمهور در ماه مارس، دوباره در سطوح مختلف به غرب نزدیک شده است. آنکارا و مسکو روابط اقتصادی به ارزش میلیاردها دلار دارند؛ اما این به رفع اختلافات درباره مسائل مختلف از سوریه تا لیبی و از قفقاز تا قبرس کمکی نکرده است. تحلیلگران استدلال می‌کنند که پوتین به‌رغم اختلافاتش با اردوغان، نمی‌تواند به‌طور کامل روابط با ترکیه را تضعیف کند. با این حال، این یک پرسش باز باقی می ماند که آیا او آماده است تا قبل از مجمع عمومی سازمان ملل، یک قرارداد غله جدید را به اردوغان هدیه دهد یا خیر؟ لاوروف پس از دیدار با فیدان در روز پنج‌شنبه در مسکو تاکید کرد که کشورش به توافق برنمی‌گردد مگر اینکه پایتخت‌های غربی ضمانت‌های خاصی برای صادرات کود و غلات روسیه ارائه کنند.

• پوتین: تلفات اوکراین 10 برابر روسیه است
• واکنش زلنسکی به ادعای روسیه درباره استفاده کی‌یف از «بمب کثیف»
• جزئیات گفتگوی اردوغان و پوتین
• گفت‌وگوی تلفنی پوتین با اسد درباره توافق ادلب
• اردوغان: در ادلب، صدها نفر را از دست دادیم