رقابت داغ فیلم‌اولی‌ها با چاشنی یک چالش قدیمی

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، در هفته گذشته با معرفی فیلم‌های بخش نگاه نو، جشنواره سی‌وهشتم وارد فاز جدیدی شد. کارگردان‌هایی که قرار است اولین فیلم‌هایشان را به مخاطبان جشنواره فجر، اهالی رسانه و منتقدان بگذارند. بخشی که تقریبا هر سال اعلام نام فیلم‌ها و کارگردان‌های حاضر در آن با حاشیه همراه می‌شود اما ماجرا چیست؟

فیلم‌اولی‌هایی که فیلم‌اولی نیستند!

این اتفاقی است که هر سال رخ می‌دهد و البته ناشی از یک مشکل در آیین‌نامه‌های سینمایی است. اینکه کارگردان‌هایی با تجربه ساخت هر تعداد فیلم اگر تابه‌حال از شورای صدور پروانه ساخت، برای کارهایشان پروانه ساخت سینمایی دریافت نکرده باشند، با اولین فیلمی که با پروانه ساخت سینمایی بسازند، می‌توانند به عنوان فیلم‌اولی در جشنواره فیلم فجر حاضر شوند. این مشکل سال قبل برای دو فیلم «حمال طلا» و «یلدا» گفته شد و سال قبل‌ترش برای یک فیلم دیگر و امسال برای سه فیلم رخ داده و ماجرا در گروههای تلگرامی منتقدان سینماگران آنقدر داغ شد که یک منتقد درباره‌اش نوشت: «حتی اگر اسکورسیزی هم بخواهد در جشنواره فیلم فجر فیلمی ارائه کند چون برای اولین بار از شورای پروانه ساخت سینمای ایران پروانه دریافت خواهد کرد، به عنوان فیلم‌اولی حاضر خواهد شد!»

سال قبل ابراهیم داروغه‌زاده در گفت‌وگویی درباره آن گفته بود: «یکی از تغییراتی که ما باید در آیین‌نامه بدهیم، ملاک پروانه ساخت سینمایی برای فیلم‌های اول است، اگر کسی فیلم ساخته و حتی در گروه هنروتجربه نمایش داده شده باشد یا در جشنواره‌های خارجی شرکت کرده باشد، ماهیتا دیگر فیلم‌ساز اول حساب نمی‌شود و این نقصی است که در آیین‌نامه بود و ما هم امسال خیلی نتوانستیم تغییری در آن ایجاد کنیم». او البته در ادامه تاکید کرده بود که سال بعد این موضوع تغییر خواهد کرد. حالا اما امسال فیلم‌های سه کارگردان بار دیگر شامل این اتفاق شده‌اند. سالم صلواتی، عباس امینی و محمدرضا لطفی این سه کارگردان هستند که هر کدام پیش از این فیلم ساخته و اکران کرده‌اند اما با پروانه ساخت ویدئویی.

ابراهیم داروغه‌زاده دبیر سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر امسال هم بلافاصله پس از شکل‌گیری این بحث‌ها در فضای مجازی در یک برنامه تلویزیون به این اتفاق واکنش نشان داد و گفت: «چند مورد در فهرست اعلام شده در بخش نگاه نو، پیش‌تر فیلم ویدئویی با پروانه ساخت غیرسینمایی ساخته بودند و جالب آن که برخی از فیلم‌های پیشین این عزیزان به دلیل نداشتن پروانه ساخت سینمایی در جشنواره پذیرفته نشده بود. ما نمی‌توانیم فیلمی که پروانه ساخت ویدئویی دارد را انتخاب کنیم و استاندارد دوگانه در این زمینه وجود ندارد.» گفته‌هایی که ثابت می‌کند این ایراد آیین‌نامه‌ای هنوز هم وجود دارد و باید دید آیا در سال‌های بعد تمهیدی برای حل این مشکل اندیشیده می‌شود یا خیر.

فیلم‌اولی‌های جشنواره سی‌وهشتم ترکیب متنوعی از کارگردان‌ها هستند که البته ترکیب متنوعی از ژانرها را برای ساخت فیلم‌هایشان در نظر گرفته‌اند. از ژانر دفاع مقدس تا تریلر سیاسی؛ و از ژانر وحشت تا فیلمی روانکاوانه ترکیب ژانر فیلم‌های کارگردان‌های فیلم‌اولی سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر را تشکیل می‌دهند. با هم نگاهی بیندازیم به ده فیلم بخش نگاه نوی جشنواره سی‌وهشتم.

«روز صفر» سعید ملکان

درباره «روز صفر» پیش از این هم در گزارش‌های «در راه جشنواره سی‌وهشتم» نوشته بودیم. فیلمی که اولین تجربه کارگردانی سعید ملکان است. طراح گریم و تهیه‌کننده مطرح سینمای کشور که در پرونده کاری‌اش تهیه‌کنندگی «تنگه ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی به چشم می‌خورد. سعید ملکان اما برای اولین تجربه‌اش در کارگردانی به سراغ یک سوژه حساس و سخت رفته است. گفته می‌شود او ماجراهایی درباره عبدالمالک ریگی رئیس گروهک تروریستی جندالشیطان را به تصویر کشیده است.

ساعد سهیلی و امیر جدیدی دو بازیگر اصلی این فیلم معرفی شدند. طبق شنیده‌ها، ساعد سهیلی در نقش عبدالمالک ریگی و امیر جدیدی در نقش مامور امنیتی خواهند بود. گریم و لباس‌های محلی امیر جدیدی - که منتشر نشده است - نشان می‌دهد او سکانس‌های دشواری را تجربه کرده است.

بخش عمده سکانس‌های «روز صفر» در شهرک سینمایی دفاع مقدس فیلمبرداری شده و همانطور که پیش‌بینی می‌شد، این فیلم به لحاظ تولیدی و جلوه‌های ویژه احتمالا یکی از آثار مهم جشنواره خواهد بود. دیگر نکته قابل توجه فیلم سعید ملکان، حضور تعداد زیادی هنرور پاکستانی است که باتوجه به موضوع فیلم قابل درک است

«پدران» سالم صلواتی

سالم صلواتی درباره فیلمش که به تهیه‌کنندگی شهرام مسلخی و حمایت بنیاد فارابی در همدان ساخته شده، اینطور توضیح می‌دهد: «در فیلم‌های کوتاه و داستانی دیگرم، مثل «اگر بروم»، «رویاهای برفی» و یا «زمستان آخر» به روابط انسانی و فاصله بین افراد، پرداخته‌ام. اینجا هم از منظری دیگر که قرار است تاثیر دیگری بر مخاطب خود داشته باشد، به این رابطه‌ها می‌پردازم با این تفاوت که این بار قصه فیلم با توجه به همان دغدغه‌ها، در فضایی غیر از کردستان و با زبانی غیر از زبان کردی تعریف می‌شود.»

علیرضا ثانی فر، هدایت هاشمی، گلاره عباسی، مهشید ناصری و... بازیگران این فیلم هستند که قرار است حادثه‌ای را به تصویر بکشد که دو نسل را رودرروی یکدیگر قرار می‌دهد.

صلواتی پیش از این فیلم «زمستان آخر» را با پروانه ساخت ویدئویی ساخته بود.

«بی‌صدا حلزون» بهرنگ دزفولی‌زاده

بهرنگ دزفولی‌زاده را مخاطبان سینما با عنوان عکاس می‌شناسند. او تجربه عکاسی بیش از 90 فیلم سینمایی را به عهده داشته است. حالا اما این عکاس قدیمی با اولین تجربه ساخت فیلم بلند به سراغ یک موضوع حساس اجتماعی رفته است. او درباره فیلمش که ماجرایی درباره ناشنوایان را دستمایه ساخت آن کرده در گفت‌وگو با یک رسانه اینطور توضیح می‌دهد: «همیشه دلم می‌خواهد موضوعات اجتماعی را که کمتر به آن‌ها توجه یا دیده شده است به تصویر بکشم و درباره آن‌ها فکر کنم. چرایی وجود این مشکلات در جامعه و این که چرا ما از آن‌ها غافل هستیم، همواره دغدغه ذهنی من بوده است. اعتقاد دارم هرچقدر هم که بخواهیم به موضوعات جدید بپردازیم، اصل موضوع باز هم تکراری است. موضوعی که من انتخاب کردم هم شاید در نگاه اول تکراری باشد، اما تلاش شد از زاویه‌ای دیگر باشد و این تکرار کمتر به چشم بیاید.»

هانیه توسلی، مهران احمدی، پدرام شریفی، محسن کیایی، علیرضا جلالی‌تبار، بهنوش بختیاری و... بازیگران «بی‌صدا حلزون» هستند.

«پوست» برادران ارک

بهمن و بهرام ارک که با فیلم کوتاه «حیوان» نام خود را در محافل سینمایی بر سر زبان‌ها انداختند در اولین تجربه ساخت فیلم بلند به سراغ یک ژانر کمیاب در سینمای ایران رفتند. ژانر وحشت. «پوست» که به تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح ساخته شده است، درباره عشق، جادو و خرافه‌پرستی است.

برادران ارک که خودشان ترک‌زبان هستند «پوست» را به زبان ترکی و در جایی در اطراف تبریز ساخته‌اند و مخاطبان جشنواره فیلم فجر احتمالا باید فیلم را با زیرنویس فارسی به تماشا بنشینند. محمدرضا مصباح تهیه‌کننده این فیلم درباره‌اش می‌گوید: ««پوست» یک داستان عاشقانه را با الهام از افسانه‌های محلی در فضایی آمیخته با سحر و جادو تعریف می‌کند تلاش کرده تا عجایب‌نگاری داشته باشد. این فیلم بدون استفاده از اسامی و چهره‌های شناخته شده، جذابیت‌های زیادی برای مخاطبان دارد و پیشنهادهای جدیدی برای مسیر آتی سینمای ایران ارایه می‌دهد. من معتقدم فیلم «پوست» شروعی برای دوری از انحصار سینمای بدنه و ورود به فضای هنری است.»

«ریست» محمدرضا لطفی

محمدرضا لطفی در اولین تجربه فیلمسازی‌اش «روایت ناپدیدشدن مریم» را ساخته بود. فیلمی که به سبب فضای روانشناختی آن مورد توجه قرار گرفت. او البته فیلم اولش را با پروانه ساخت ویدئویی ساخته بود و حالا با پروانه ساخت سینمایی سراغ ساختن «ریست» رفته است. لطفی در این تجربه از حمایت تهیه‌کننده‌ای بهره برده است که پیش از این هم با فیلم‌اولی‌های زیادی همکاری داشته است. سیدامیر سیدزاده که البته این روزها نامش به سبب بازی رد سریال «پایتخت» بر سر زبان‌ها افتاده است.

«ریست» فیلمی از دریچه نگاه دوربین‌های مداربسته است و به نظر می‌رسد لطفی بار دیگر دغدغه‌های روانشناختی‌اش را در ساخت فیلم جدیدش دخیل کرده است. او پیش از این درباره این فیلم به خبرآنلاین گفته بود: «من در فیلم قبلی هم از یک فرم و ساختاری استفاده کردم که برای اولین بار در ایران پیاده شد اصطلاحا Found footage movies می‌گویند. این فیلم هم فرم و ساختارش برای اولین بار در ایران تجربه می‌شود ولی ژانرش وحشت نیست، در واقع درباره جهان‌های موازی صحبت می‌کند و یک سری مباحث فلسفی که باز کردنش خیلی طولانی می‌شود و فکر می‌کنم با توجه به اینکه فیلم آماده نشده درست نیست درباره آن صحبت کنیم. بیشتر یک سایکودرام است اما یک سیال ذهنی خیلی زیادی دارد.»

رضا بهبودی و سودابه بیضایی بازیگران اصلی فیلم محمدرضا لطفی هستند.

«شنای پروانه» محمد کارت

محمد کارت هم نام خود را با ساخت فیلم کوتاه «بچه‌خور» به اهالی جدی سینما شناساند. فیلمی که در جشنواره‌های متعدد جوایز زیادی کسب کرد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. این کارگردان جوان حالا با تهیه‌کنندگی یک کارگردان کهنه‌کار و باسابقه یعنی رسول صدرعاملی به سراغ ساخت یک سوژه اجتماعی رفته است تا با اولین فیلم بلندش به جشنواره سی‌وهشتم بیاید. در خلاصه داستان فیلم محمد کارت آمده است: «در جنوب شهر، شنای پروانه طوفان به پا می‌کند.»

کارت در این اولین تجربه با بازیگران مطرحی چون جواد عزتی، طناز طباطبایی، امیر آقایی، پانته آ بهرام، علی شادمان همکاری داشته است.

«کشتارگاه» عباس امینی

عباس امینی یکی از کارگردان‌های بحث‌برانگیز این دوره از «نگاه نو» جشنواره است. او که پیش از این سابقه ساخت سه فیلم را در کارنامه دارد حالا با چهارمین فیلمش فرم حضور در جشنواره سی‌وهشتم را پر کرده است. او که پیش از این «هندی و هرمز» و «والدراما» و «ابراهیم» را با پروانه ساخت ویدئویی ساخته و در جشنواره‌های مختلفی موفق به کسب جایزه شده بود حالا با «کشتارگاه» به جشنواره سی‌وهشتم آمده است.

در خلاصه داستان این فیلم آمده است: «رفیق: اینجا صلیب سرخی ها بهت میگن چیتا / امیر: چی؟؟ / رفیق: چیتا... یوزپلنگ...»

مانی حقیقی، امیرحسین فتحی، باران کوثری، حسن پورشیرازی، حامد علیپور بازیگران این فیلم هستند.

«لباس شخصی» امیرعباس ربیعی

«لباس شخصی» تنها نماینده اوج در بخش نگاه نوی جشنواره سی‌وهشتم و یکی از نماینده‌های پرتعداد این سازمان فرهنگی هنری در این دوره از جشنواره است که به تهیه‌کنندگی حبیب والی‌نژاد ساخته شده است.

فیلمی با خلاصه داستانی به این شرح: «بهترین حربه برای ضربه، دوستی است. چون پیچیدگی در سادگی اوست. به لباس شخصی‌ها بیشتر شک کن!» که درباره‌اش گفته شده اثری تاریخی سیاسی است، به اتفاقات دهه شصت و فعالیت پیچیده حزب توده در ایران می پردازد.

مهدی نصرتی، توماج دانش بهزادی، مجید پتکی، میلاد افواج، عماد درویشی، نجلا نظریان، مهیار شاپوری، احمد لشینی، کیوان محمود نژاد، شهاب بهرامی، روزبه رئوفی، علی فرهاد زاده و ماه‌منیر بیطاری بازیگران این فیلم هستند.

«آن شب» کوروش آهاری

نخستین فیلم بلند کوروش آهاری که فیلمنامه آن توسط کوروش آهاری و میلاد جرموز نوشته شده است، درباره یک زوج ایرانی در آمریکاست که در یک هتل محبوس شده‌اند در حالی که نیروهای بیگانه‌ای آنها را وادار می‌کند که با رازهایی که از هم پنهان کرده‌اند روبه‌رو شوند. محمد درمنش، الکس بروتو و جفری الارد به صورت مشترک تهیه کنندگی این فیلم سینمایی را برعهده داشته اند. همچنین تری جرج سازنده «هتل ریواندا» و برنده جایزه اسکار و گلدن گلوب به عنوان مشاور تهیه کننده در این فیلم حضور داشته است.

شهاب حسینی، امیرعلی حسینی، آرمین مهر، گلبرگ خاوری، علی کوششی و هنرمند خردسال لیلا گرگانیان بازیگران اصلی این فیلم هستند که در کنار بازیگران خارجی: لی لی ویکی، جرج مگوایر، الستر لیتم، مایکل گرم و جیا مورا مقابل دوربین رفته‌اند.

«دشمنان» علی درخشنده

«دشمنان»، اولین فیلم سینمایی علی درخشنده به تهیه‌کنندگی مجید برزگر و نویسندگی بردیا یادگاری است که پاییز امسال ساخته شده است.

علی درخشنده پیش از این به عنوان دستیار کارگردان و برنامه‌ریز فعالیت داشته و فیلم‌های کوتاهی همچون «آماس»، «محاق»، «به‌همین سادگی» «صبور باش» و... را در کارنامه خود دارد.

رویا افشار، ندا جبرئیلی، مسعود دلخواه، قربان نجفی، علی بی‌غم، سینوهه دانشمند، توران یاقوتی و سعید آرمند بازیگران این فیلم هستند که در خلاصه داستان آن آمده است: آدم فکر می‌کنه هر چی سن و سالش بالاتر میره قویتر میشه، اما نه، ما هر روز حساس‌تر می‌شیم؛ حتی بیشتر از وقتی که جوان بودیم تنهایی و غم و شادمانی رو حس می‌کنیم با یه فرق کوچیک، می‌دونی که منظورم چیه؟ و هر دو سکوت کردند.»

258258