رمزگشایی رسانه از هزارتوی روابط راهبردی ایران و چین

سفیر چین در تهران در قالب مصاحبه‌ای جدید گفت: هم چین و هم ایران جهت تعمیق هر چه بیشتر روابط و برداشتِ محصول و ثمره این رابطه باید صبورتر باشند.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ محمدعلی تخت‌رونده: در پی تصمیمات اتخاذ شده در بیستمین کنگره حزب کمونیست چین، پکن پیامی روشن را به جهان دال بر این‌مساله می‌رساند که قصد دارد راهی را که در طی یک دهه گذشته آغاز کرده، همچنان با قدرت ادامه دهد. راهی که مبتنی بر توسعه همکاری های اقتصادی در ابعاد جهانی است. راهی که در قالب آن چین عملا جایِ آمریکا به عنوان شریک اصلی تجاری اغلب کشورهای جهان را خواهد گرفت.

چین همچنین این پیام را نیز مخابره کرده که به دنبال مدرنیزه کردنِ توانمندی ها و قدرت نظامی خود در پاسخ به رویه ها و اقدامات غیرسازنده آمریکا (در قبال خود) است. در این رابطه، به طور خاص آمریکایی ها اقدامات تحریک آمیز زیادی را علیه چین در قالب مساله تایوان انجام می دهند و البته که تشکیلات ناتو نیز جوسازی های تبلیغاتی فراوانی را علیه چین انجام داده و می دهد و مدام تاکید دارد که چین بزرگترین تهدید علیه امنیت جهانِ غرب است.

خلاف آنچه که برخی در چین امید داشتند، این‌طور به نظر می رسد که آمریکا، غرب و ناتو، اجازه ظهور و اوج‌گیری مسالمت آمیز قدرت چین در جهان را نمی دهند. در واقع آن ها به چین اجازه نمی دهند که به مهمترین قدرت اقتصادی جهان بدون جنگ و درگیری هایی که توسط غرب تحریک می شود، تبدیل گردد. در این راستا، به طور خاص آمریکایی ها از نیروهای نظامی خود در کشورهای شرق آسیا نظیر کره جنوبی و ژاپن استفاده می‌کنند و عملا این کشورها را فدای منافع و جاه طلبی های خود علیه چین می کنند. دقیقا مشابه این رویکرد آمریکایی ها را در مورد جنگ اوکراین نیز شاهد هستیم. جایی که آمریکا به هزینه اوکراین و نابودی این کشور، در حال تقابل با روسیه است.

از این رو، برنامه «اینسایت» شبکه پرس تی وی که چندی است توسط اتحادیه اروپا تحریم شده، در گفتگو با چانگ هوآ، سفیر جمهوری خلق چین در ایران، به بررسی و ارزیابی روابط راهبردی ایران و چین در جهان آشفته و مملو از تغییراتِ کنونی پرداخت. جهانی که در قالب آن رقابت ها و منازعات بیش از هر زمان دیگری در حال برجسته شدن هستند.

مرور مطالبی که سفیر چین در این‌برنامه مطرح کرد، می‌تواند برای افرادی که طی روزهای گذشته به سم‌پراکنی در فضای مجازی و رسانه‌ها مشغول‌اند و کسانی که مخاطب این‌سم‌پراکنی بوده‌اند، مفید به فایده باشد.

چانگ هوآ در ابتدای برنامه مورد اشاره، با اشاره به بیستمین کنگره حزب کمونیست چین به طور خاص به این نکته اشاره کرد که این نشست توجهات زیادی را از اقصی نقاط جهان به خود جلب کرد. رویدادی که مهمترین اتفاقِ عرصه سیاسی چین در سال جاری میلادی قلمداد می شود. رئیس جمهور چین در جریان این کنگره سخنرانی مهمی را انجام داد و در عین حال شاهد اِعمال برخی بازنگری ها در منشور حزب کمونیست چین نیز بودیم. البته که اعضای کمیته مرکزی حزب کمونیست چین نیز انتخاب شدند.

انتخابت شی جین پینگ به عنوان دبیر کل حزب کمونیست چین برای دوره سوم را می توان یکی از مهمترین اتفاقاتی دانست که در قالب بیستمین کنگره حزب کمونیست چین شاهد آن بودیم. چین در سال های اخیر موفقیت ها و دستاوردهای قابل توجهی را کسب کرده که همگی آن ها تحت رهبری شی جین پینگ رئیس جمهور و دبیر کل کل حزب کمونیست چین به دست آمده است. در جریان نشست اخیر کنگره حزب کمونیست چین اجماعی جدی در این رابطه که "ایدئولوژی سوسیالیستی با ویژگی های چینی" باید چراغ راهنمای چین و رویکردهای کلان آن در عصر جدید باشد ایجاد شد. در عین حال، مفهوم مدرنیزاسیونِ چینی نیز از جمله مفاهیمی بود که در جریان بیستمین نشست کنگره حزب کمونیست چین بر آن تاکید شد.

باید توجه داشت که مدرنیزاسیون گزینه مطلوب بسیاری از کشورها و ملت هاست با این حال راه های رسیدن به آن از یک ملت به ملت دیگر متفاوت است. در جهان، یک مدل واحد از مدرنیزاسیون وجود ندارد که این بدان معنا باشد که همه کشورها باید خود را با آن هماهنگ کنند. از این رو، چین بر گزاره مدرنیزاسیون چینی تاکید دارد که 5 مشخصه محوری دارد. اول، مدرنیزاسیون چینی، مدرنیزه شدن را برای طیف عظیمی از انسان ها به ارمغان می آورد. چین جمعیتی بیش از 1.4 میلیارد نفر دارد و اینکه دولت چین بتواند مدرنیزاسیون را برای آن ها به ارمغان بیاورد یک رویداد بی سابقه در تاریخ است. دوم اینکه مدرنیزاسیون چینی به معنای رونق و رفاه اقتصادی برای تمامی مردم چین است.

در واقع چین می خواهد که همه مردم در این کشور زندگی خوبی داشته باشند و شکاف میان ثروتمندان و فقرا را بر نمی تابد. سوم اینکه مدرنیزاسیون چینی متضمن نوعی "هارمونی" میان زندگی مادی و فرهنگی انسان ها است. در واقع چین نمی خواهد که همچون کشورهای حوزه سرمایه داری، صرفا معطوف به رشد و رفاه مادی انسان ها باشد و زندگی روحانی و معنوی آن ها را نیز مورد توجه دارد. چهارم اینکه مدرنیزاسیون چینی به معنای هارمونی میان انسان و طبیعت است.

در واقع چین در این رابطه به این مساله تاکید می کند که بشر باید ملاحظات زیست محیطی را نیز محترم بشمارد و محیط زیست را به مثابه سرمایه ای ذیقیمت برای بشریت در نظر گیرد. و در پایان اینکه مدرنیزاسیون چینی به معنای در پیش گرفتن سیاست توسعه مسالمت آمیز از سوی پکن است. چین هیچگاه به توسعه‌طلبی و برهم زدن صلح و ثبات در جهان فکر نمی کند.

چانگ هوآ سفیر چین در ایران همچنین مساله تایوان را یک موضع مهم و حیاتی برای چین برشمرد و گفت: اخیرا رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نانسی پلوسی از تایوان بازدید کرد. پس از این رویداد، شماری از نمایندگان زن و مرد کنگره آمریکا نیز از تایوان بازدید کردند. این اقدام نمودی عینی از اراده آن ها جهت دخالت در امور داخلی چین است و در عین حال نقض سیاست "چین واحد" است که آمریکا خود سال هاست آن را پذیرفته و مدعی است که به آن پایبند است.

شی جین پینگ رئیس جمهور چین در جریان بیستمین کنگره حزب کمونیست چین به صراحت اعلام کرد که چین الحاق دوباره تایوان به سرزمین مادری یعنی چین را با استفاده از راهبردِ "یک کشور - دو سیستم" دنبال می‌کند. چین به هیچ عنوان اجازه نمی دهد که تایوان از خاک آن جدا شود و به کشوری مستقل تبدیل گردد. چین مایل نیست که از ابزارهای نظامی جهت الحاق مجدد تایوان به خاک خود استفاده کند و بیش از همه بر راه‌های مسالمت آمیز در این رابطه تاکید دارد.

چانگ هوآ در ادامه در مورد تحریکات ناتو علیه چین گفت: ناتو سازمانی است که برای مقابله با شوروی تاسیس شد و اکنون بیش از 30 سال است که از فلسفه ابتدایی تشکیل خود تهی شده است. اکنون ناتو به موجودیتی تبدیل شده که به طرح تهدید علیه دیگر کشورها می پردازد. مثلا شاهدیم که ناتو در حوزه آسیای جنوب شرقی تحرکات گسترده ای را علیه چین انجام می دهد. چین قویا این رویه ها را محکوم می کند و خواستار احترام همه کنشگران بیت المللی به صلح و ثبات است.

چین به کشوری حمله نکرده و در برابر جاه طلبی های تشکیلاتی نظیر ناتو کاملا می ایستد و در رابطه با امنیت خود با هیچ طرفِ بین المللی تعارف ندارد. در مورد جنگ اوکراین نیز چین معتقد است که هم حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها باید مورد احترام قرار گیرد و هم دغدغه های مشروع و درستِ امنیتی آن ها. چین همواره طرفدار گزینه های مسالمت آمیز در مواجهه با بحران های بین المللی بوده است. در مورد جنگ اوکراین نیز چین به رایزنی های خود هم با اوکراین و هم روسیه ادامه می دهد و خواستار دستیابی به یک راهکار مسالمت آمیز برای بحران مذکور است.

در ادامه چانگ هوآ تاکید کرد که راهبرد کلان چین مبتنی بر توسعه همکاریهای اقتصادی و غیره با دیگر کشورها در حوزه های مختلف است. دراین چهارچوب چین هم منافع خود و هم کشورهای دیگر را به صورت همزمان مورد نظر قرار می دهد. در عین حال، در جریان بیستمین کنگره حزب کمونیست چین یکی از نکاتی که به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت، "مدرنیزاسیون و توسعه ارتش چین" بوده است.

چین کشوری بزرگ است و به ارتشی مدرن نیاز دارد. وسعت چین و در عین حال تهدیداتی که علیه آن مطرح می شوند، گزاره ایجاد یک ارتش بزرگ و مدرن برای این کشور را به یک الزام تبدیل کرده اند و اگر چنین نشود اساسا چین قادر نخواهد بود که از مردم خود و یکپارچگی اش به بهترین نحو دفاع کند.

چانگ هوآ سفیر چین در تهران همچنین در مورد تحرکات امنیتی قدرت های غربی و ناتو در حوزه آسیای شرقی گفت: چین همواره متعهد به این بوده که یک همسایه خوب برای کشورهای حوزه آسیای جنوب شرقی باشد. چین برخی مناقشات مرزی را با همسایگانش دارد اما همواره آماده بوده تا از طریق مذاکره و راه های مسالمت‌آمیز این مناقشات را حل و فصل کند. اکنون چین با اغلب همسایگان خود روابط خوب و رو به رشدی را از حیث مراودات اقتصادی دارد. با این حال، قدتر های غربی و به ویژه آمریکا مایل به استقرار صلح و ثبات در منطقه شرق آسیا نیستند.

آن‌ها دست به همه نوع تنش‌زایی علیه چین می‌زنند و سپس ادعا می‌کنند که این چین است که تهدیدی علیه منافع و امنیت آن ها است. آن ها در کشورهای مختلفی در شرق آسیا پایگاه های نظامی دارند و اقدام به تنش‌زایی می کنند اما همچنان با تبلیغات رسانه ای گسترده خود انگشت اتهام را به سمت چین می گیرند و آن را متهم ردیف اول تنش زایی در شرق آسیا و به طور کلی در جهان معرفی می کنند. در این شرایط هیچ تردیدی وجود ندارد که ملت چین نیز حق دفاع از خود را برای خودشان محفوظ می دارند. چین با همسایگان خود نظیر هند که البته اختلافات تاریخی نیز با این کشور دارد، در سال های اخیر روابط نزدیک و خوبی را به ویژه در حوزه اقتصادی تعریف کرده است. با این حال، کشورهای غربی حتی این موضوع را نیز تحمل نمی کنند و به دنبال بحران‌زایی علیه چین هستند.

در ادامه چانگ هوآ تصریح کرد که چین در مورد معادلات امنیتی شرق آسیا نظیر مسائل مطرح میان کره جنوبی و کره شمالی نیز همواره سعی داشته تا فضایی از صلح و دوستی را میان دو طرف ترویج کند. توجه داشته باشیم که هم کره شمالی و هم کره جنوبی کاملا به چین نزدیک هستند و چین روابط نزدیک و خوبی با هر دو کشور دارد. با این حال حضور نظامی نیروهای آمریکایی به ویژه در کره جنوبی عملا به دنبال برهم زدن فضای آرامش در منطقه است و اساسا آمریکایی ها با حضور نظامی خود در کره جنوبی، نه فقط معطوف به کره شمالی بلکه عمدتا متمرکز بر چین هستند.

پکن بارها تاکید کرده که راه حل اساسی و محوری برای مسائل و چالش های مختلف نظیر بحران هسته ای در شبه جزیره کره، از طریق مذاکره و تعاملات دیپلماتیک است. از این منظر، چین بر خلاف کنشگران غربی بیش از آنکه به دنبال تحریکِ به تنش باشد، دنبال استقرار صلح و ثبات است.

چانگ هوآ در ادامه در مورد ایده های انتقال گاز از ایران به چین از طریق پاکستان و همچنین احداث راه آهن میان کنشگران مذکور گفت: پاکستان همسایه مهمی برای چین است و پکن با این کشور توافق مشارکت راهبردی دارد. در مورد ایران نیز چین به این کشور به مثابه یک همکار و شریکِ نزدیک به خود می نگرد. از این رو، هر سه کشورِ ایران، چین و پاکستان ظرفیت های فراوانی جهت توسعه روابط دارند. بدون تردید پیشبرد پروژه هایی نظیر خط راه آهن و یا خطوط انتقال نفت و گاز میان این کشورها، جدای از اینکه برنامه ریزی های فراوانی را طلب می‌کند، نیازمند منابع مالی قابل توجهی نیز است.

ایران، چین و پاکستان هر سه عصو سازمان همکاریهای شانگهای هستند. در قالب این سازمان نیز کشورهای مذکور ظرفیت های فراوانی جهت توسعه همکاریهای اقتصادی خود دارند. البته که ابتکارهای مهمی نظیر "یک کمربند یک جاده" نیز وجود دارند که تا حد زیادی حافظ منافع سه کشور ایران، چین و پاکستان هستند. چین علاقه فراوانی جهت توسعه روابط اقتصادی خود با کشورهای نظیر ایران و پاکستان دارد و در این رابطه کاملا مصمم است. از این رو در مورد قضیه اتصال ریلی، نه فقط ایران و چین و پاکستان بلکه حتی دیگر کشورها نظیر ترکیه نیز می توانند وارد میدان شوند و جزئی از یک ابتکار اقتصادی باشند که می تواند حامل مزایا و منافع قابل توجهی برای کشورهای منطقه باشد.

چانگ هوآ سفیر چین در ایران در ادامه در مورد افغانستان و تحولات این کشور و تاثیرات آن در بُعد منطقه ای و بر کشورهایی نظیر چین و ایران و نقشی که این دو کشور می توانند در کمک به افغانستان و بهبود شرایط آن داشته باشند گفت: شرایط افغانستان برای چین بسیار مهم است زیرا این کشور تاثیرات قابل ملاحظه ای را بر ایران و چین به عنوان همسایگان خود خواهد داشت (به ویژه در صورتی که وضعیت نامساعدی در آن برقرار شود). متاسفانه سال ها حضور نیروهای خارجی در افغانستان نه تنها این کشور را به پیش نبرده بلکه آن را تضعیف نیز کرده است. البته که در مدت اخیر شاهد اوج گیری برخی گروه های تروریستی در افغانستان نظیر داعش و یا جنبش ترکستان شرقی نیز بوده ایم. باید توجه داشته باشیم که افغانستان به مردم خود تعلق دارد و بهتر است راهکارهایی در مورد این کشور مورد توجه قرار گیرند که مبتنی بر خودِ مردم افغانستان و نه بر مبنای آنچه کشورهای غربی دیکته می کنند باشد. چین در ماه های اخیر تلاش های زیادی را جهت کمک به مردم افغانستان انجام داده و سعی کرده در روند گفتگوهای سیاسی این کشور نیز کنشگری موثری را داشته باشد.

قابل ذکر است که پیش شرط توسعه روابط اقتصادی با افغانستان، ایجاد ثبات در این کشور است. از این رو افغانستان اکنون باید یک دولت فراگیر داشته باشد که در آن حقوق همه افراد از جمله زنان و کودک نیز محترم شمرده شود. مقام های کنونی افغانستان باید با تروریسم بجنگند و اجازه ندهند که در خاک کشورشان تهدیداتی علیه دیگران مطرح شود. ایران و چین در مدت اخیر رایزنی های فراوانی را در مورد مساله افغانستان انجام داده‌اند و کاملا به آن توجه داشته اند. هم تهران و هم پکن بر اساس آنچه تاکنون مشاهده شده آمادگی لازم و کافی جهت بازسازی افغانستان و کمک به مردم این کشور جهت مقابله با مشکلاتشان را دارند.

سفیر چین در تهران در گفت‌وگو با پرس تی‌وی در مورد روابط ایران و چین نیز گفت: خوشبختانه در ماه های اخیر شاهد تشدید رایزنی های مقام های ایرانی و چینی به ویژه در سطح روسای جمهور دو کشور بوده ایم که این نکته بسیار مثبتی است. هم رئیس جمهور ایران ابراهیم رئیسی و هم رئیس جمهور چین شی جین پینگ بر این نکته تاکید کرده اند که روابط دو کشور را از منظری راهبردی و بلندمدت ارزیابی می کنند. چین خواستار توسعه همکاریها با ایران در ابعاد مختلف و به ویژه در چهارچوب مقابله با یکجانبه گرایی غرب و حمایت از چند جانبه گرایی است.

چین و ایران باید در تمامی سطوح روابط دوستانه و خوب خود را ارتقا دهند. فراموش نکنیم که چین و ایران منافع مشترک زیادی دارند. توافق مشارکت راهبردی میان دو طرف نیز وارد مرحله اجرایی شده است. ما خواهان پیشرفت بیشتر در قالب توافق مذکور هستیم. به نظر من در سال آینده شاهد پررنگ شدن بیش از پیش دستاوردهای توسعه همکاریها میان ایران و چین خواهیم بود و سطح همکاریها میان تهران و پکن ارتقا جدی پیدا می کند. البته که موانع بیرونی نیز جهت توسعه همکاریهای ایران و چین وجود دارند که در نوع خود سرعت توسعه روابط را از سطح مورد انتظار پایین تر آورده و می‌آورند. با این حال، هم چین و هم ایران جهت تعمیق هر چه بیشتر روابط و برداشتِ محصول و ثمره این رابطه باید صبورتر باشند.