روایتی از آزار معلولان در مراکز نگهداری و توانبخشی

به گزارش مشرق، تصاویرغم انگیر و ناراحت‌کننده است و به بیماران قلبی توصیه می‌شود آن را نگاه نکنند، تصاویری از ضرب و شتم معلولان ذهنی در مرکزی به نام نیلوفران آبی در بوشهر که به تازگی از سوی یک کمپین فعال در حوزه افراد دارای معلولیت در فضای مجازی منتشر شده است.

این نخستین معلول‌آزاری در ماه جاری است اما به تازگی و در ماه‌های گذشته برخی از کارمندان یک مرکز نگهداری در تهران اقدام به سوزاندن یک کودک هفت ساله با اتو کردند، کودکی که مبتلا به اختلال شب ادراری بود و همان دلیلی شد برای آزارش از سوی کارمندان آن مرکز.

بهزیستی به اتفاق ناگوار واکنش نشان داد. به طوری که سید محمد جواد حسینی، مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی در آن باره گفت: سیاست سازمان بهزیستی برخورد شفاف و قاطع با چنین پرونده‌هایی است و در امور مربوط با جامعه هدف سازمان با کسی تعارف نداریم. مشاور رئیس و مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی کشور درباره جزییات همین پرونده و بررسی‌های آن گفت: درباره این موضوع، مرکز، بهزیستی شهرستان و استان وارد شدند و موضوع را بررسی کردند و در فاصله کمی هم موضوع را به ستاد گزارش دادند. قاعدتاً اتفاق ناگواری است اما سابقه و شرایط باید بررسی شود. حسینی توضیح داد: اتفاقی که رخ داد این بود که یکی از مربیان با یکی از فرزندان بدرفتاری کرده بود اما برخورد بهزیستی به یک فرد محدود نشد و برخورد حداکثری انجام شد؛ چون موضوع مهم است و بچه‌های این مراکز را بچه‌های خودمان می‌دانیم و به همین دلیل برخورد با یک فرد یا یک مسوول فنی نبوده و برخورد جدی‌تر بوده است. مردادماه سال گذشته نیز یکی از رسانه‌ها از وقوع یک معلول‌آزاری در اهواز خبر داد و در پی آن فیلمی از این رخداد تلخ به نقل از یکی از کمپین‌های فعال حوزه افراد دارای معلولیت منتشر کرد. در آن تصاویر به وضوح دیده می‌شد که 2 تن از کارمندان آن مرکز در اهواز یک فرد معلول را مورد خشونت قرار داده و به فریادهای مظلومانه او توجه نمی‌کنند، در عین حال در کنار او معلول دیگری روی زمین به صورت برهنه نشسته و نظاره این واقعه تلخ بود. همچنین تیرماه سال جاری خبرگزاری دولت در گزارشی ادعای آزار و اذیت و سوزاندان معلولان با فندک را در یکی از مراکز توانبخشی شهرستان جرم مورد بررسی قرار داد. پس از انتشار آن گزارش فرماندار جهرم از آن مرکز نگهداری معلولان بازدید کرد و دستور بررسی آن رخداد را داد. براساس گزارش یکی از رسانه‌ها نیز در بهمن ماه سال گذشته، ربیع الله قربانی دادستان عمومی و انقلاب اراک از مرگ یک معلول اعصاب و روان به دلیل آتش سوزی در یک مرکز نگهداری معلولان در اراک خبر داد. دادستان عمومی و انقلاب اراک گفت: یک معلول ذهنی در یکی از مراکز نگهداری معلولان زیرپوشش بهزیستی در حرکتی اقدام به روشن کردن فندک در کنار تخت یک بیمار اعصاب و روان که به منظور جلوگیری از وارد کردن آسیب به خود به تخت بسته شده بوده، کرد که در این حادثه بیمار اعصاب و روان دچار آتش‌سوزی شده و فوت می‌کند. وی بیان کرد: پس از این حادثه تلخ با دستور بازپرس مرکز نگهداری پلمب و رسیدگی به ابعاد حادثه از جمله عدم رعایت نظامات دولتی در شیوه نگهداری معلولان، سهل انگاری مجموعه، نبود سیستم اطفاء حریق، میزان قصور کادر مرکز و صلاحیت مرکز نگهداری در دستور کار دستگاه قضایی قرار گرفت. این‌ها نمونه برخی از معلولان‌آزاری‌هایست که ماه‌های اخیر در رسانه‌های کشور به ثبت رسیده است اما برخی از آن‌ها نیز به رغم وجود آن‌ها در رسانه‌ها به ثبت نرسیده‌اند.

تلخ‌ترین خبری که منتشر شد! اما صبح امروز چهاردهم مردادماه فیلمی از آزار معلولان ذهنی یک مرکز توانخبشی در بوشهر از سوی یکی از فعالان حوزه معلولان منتشر شد، بررسی‌ها نشان از آزار معلولان می‌داد و برهمین اساس خبرنگار فارس به منظور پیگیری ماجرا با سازمان بهزیستی تماس گرفت اما تا زمان نگارش این گزارش، سازمان بهزیستی هیچ واکنش رسمی به معلولان‌آزاری در این مرکز توانخبشی نشان نداده است. براساس ادعای این کمیپن فعال در حوزه معلولان، فیلم منتشر شده 20 دقیقه است و در مرکز توانبخشی نیلوفران آبی بوشهر به وقوع پیوسته است. تصاویر آن فیلم نشان می‌دهد که معلولان مورد ضرب و شتم، آزار و اذیت و بدرفتاری قرار می‌گیرند اما تاکنون نه اداره کل بهزیستی استان بوشهر و نه سازمان بهزیستی به ادعای این کمپین واکنش نشان نداده‌اند.

اما ساعتی پس از انتشار این فیلم در فضای مجازی، مهرانگیز رئیس کل دادگستری استان بوشهر در رابطه با فیلم منتشر شده در فضای مجازی در خصوص ضرب و جرح و اذیت و آزار معلولان ذهنی مرکز نیلوفر آبی در بوشهر اظهار کرد: به محض اطلاع از این موضوع به همراه دادستان مرکز استان، معاون دادستان و مدیر کل بهزیستی استان از مرکز نگهداری کودکان معلول نیلوفر آبی بازدید به عمل آمد. وی افزود: فیلم منتشر شده در فضای مجازی مربوط به مرداد ماه سال گذشته است. فردی که در فیلم منتشر شده اقدام به ضرب و شتم معلولان کرده است همان زمان از مرکز اخراج شده است. رئیس کل دادگستری بیان کرد: دستور بازداشت فردی که اقدام به ضرب و شتم معلولان کرده است صادر شد، همچنین برای مرکز نگهداری معلولان در سازمان بهزیستی و دستگاه قضایی پرونده کیفری تشکیل شد. مهرانگیز بیان کرد: در مرکز نیلوفرآبی 105 کودک معلول نگهداری می‌شوند و این کودکان از نظر ذهنی و جسمی مشکلات زیادی دارند که نگهداری از آن‌ها مشکلات زیادی دارد. در بازدیدی که از این مرکز به عمل آمد وضعیت بهداشتی و نگهداری کودکان مناسب بود و امکانات مناسبی داشت. نگاهی به آمار مراکز نگهداری از معلولان سازمان بهزیستی یک میلیون و 700 هزار معلول در کشور تحت پوشش خود دارد که برخی از آن‌ها در 964 مرکز نگهداری از معلولان در کشور زندگی می‌کنند که سهم تهران نیز 200 هزار معلول است. آخرین آمارهای این سازمان حمایتی نشان می‌دهد که یک میلیون و 259هزار خانوار مستمری بگیر و بیش از یک میلیون و 800 هزار خانوار غیر مستمری بگیر از خدمات این سازمان بهره‌مند هستند. بهزیستی همچنین از 840 هزار سالمند جامعه حمایت می‌کند و 300 هزار نفر از افراد دارای ضایعه‌های نخاعی نیز تحت پوشش این سازمان قرار دارند.

براساس آنچه سازمان بهزیستی در آمارهای خود اعلام کرده، 964 مرکز نگهداری معلولان، 570 مرکز نگهداری فرزندان و 3هزار و 70 مرکز مشاوره روانشناختی تحت نظر بهزیستی فعالیت می‌کنند.

مجوز مرکز آزار معلولان در بوشهر لغو شد

ساعاتی پیش از انتشار این گزارش، سازمان بهزیستی در اطلاعیه ای اعلام کرد: در پی خبر منتشر شده در خصوص مرکز نیلوفران آبی در بوشهر سازمان بهزیستی اطلاعیه ای را به منظور تنویر افکار عمومی منتشر کرد.

سازمان بهزیستی کشور ضمن بررسی دقیق موضوع اقدامات عاجلی را با قید فوریت در دستور کار خود قرار داد که از جمله این اقدامات تشکیل کمیته نظارت بر مراکز ماده 26 به منظور تعطیلی مرکز نیلوفران آبی در بوشهر بود.

بر این اساس سازمان بهزیستی با لغو مجوز مرکز و جانمائی افراد دارای معلولیت در دیگر مراکز استان، صیانت از افراد تحت پوشش را به صورت ویژه در دستور کار خود قرار داد.

سازمان بهزیستی به منظور حمایت از مددجویان تحت پوشش و اعاده حقوق افراد مستقر در این مرکز پیگیری حقوقی خود را نیز از طریق مراجع قضایی دنبال می نماید.

سیاست سازمان بهزیستی برخورد شفاف و قاطع با چنین پرونده‌هایی است و در امور مربوط با جامعه هدف سازمان و در راستای صیانت از حقوق همه افراد تحت پوشش سازمان و علی‌الخصوص افراد دارای معلولیت با هیچ کس مماشات نمی کند و این موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری و اقدامات قانونی متناسب به عمل خواهد آمد.

چرا معلول‌آزاری؟ فاطمه عباسی، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به میزان پرداختی سازمان به افراد دارای معلولیت در مراکز نگهداری از معلولان می‌گوید: بر اساس این تصویب نامه افراد دارای آسیب نخاعی و افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید از حمایت حق پرستاری به مبلغ دو میلیون و 100 هزار تومان بهره‌مند می‌شوند. عباسی درباره یارانه افراد دارای معلولیت عنوان می‌کند: به ازای هر توانخواه نیازمند مقیم در مراکز شبانه روزی توانبخشی، بر اساس درجه ارزشیابی مرکز، ماهانه معادل سه میلیون و 780 هزار تا چهار میلیون و 200 هزار تومان برای گروه هدف دارای خانواده، چهار میلیون و 620 هزار تومان تا پنج میلیون و 40 هزار تومان برای افراد مجهول الهویه و فاقد سرپرست از سوی سازمان بهزیستی به عنوان کمک هزینه پرداخت می‌شود. وی ادامه داد: هر توانخواه نیازمند در مرکز روزانه آموزشی توانبخشی معادل دو میلیون و 270 هزار تا دو میلیون و 560 هزار تومان و فرد دارای اختلال طیف‌اتیسم در مراکز روزانه از کمک هزینه سه میلیون و 200 هزار تومان بهره‌مند خواهند شد.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور تأکید کرد: برای افراد بهره‌مند از خدمات تخصصی توانبخشی در منزل، کمک هزینه به مبلغ یک میلیون 22 هزار تومان و برای افراد برخوردار از خدمات مراقبت در منزل، کمک هزینه به مبلغ دو میلیون 100 هزار تومان در نظر گرفته شده است. این میزان یارانه پرداختی از سوی سازمان بهزیستی در حالی است که بنا بر اذعان برخی کارشناسان براساس افزایش نرخ تورم در کشور، هزینه‌های نگهداری ماهانه افراد دارای معلولیت بین 10 تا 15 میلیون تومان است، در حالی که سازمان تنها چند میلیون آن را پرداخت می‌کند، به نظر برخی از علل معلول‌آزاری در مراکز، عدم نظارت کافی بر عملکرد مرکزا توانبخشی و نگهداری از معلولان، سهم پایین بهزیستی در کمک به این مراکز و عدم توجه به شاخص‌ها در استخدام نیروی انسانی از سوی مراکز است که در نهایت منجر به معلول‌آزاری افراد دارای معلولیت می‌شود.

به واقع یکی از مهمترین رویکردهای سازمان بهزیستی می‌تواند افزایش کمک‌های مالی به مراکز نگهداری معلولان باشد، این مراکز به دلایل افزایش تورم در سال‌های گذشته توان استخدام نیروی کارآمد و ماهر را نداشته و بعضا تلاش می‌کنند از نیروهای غیر حرفه‌ای با حقوق‌های پایین استفاده کنند که منجر به معلول‌آزاری می‌شود. بهزیستی به عنوان یک نهاد حمایتی علاوه بر افزایش نظارت‌های میدانی و تهیه دستورالعمل‌های لازم برای به کارگیری پرسنل کارآزموده و دارای سلامت روانی باید نسبت به جذب خیرین در این مراکز کمک کند.

نکته حائز اهمیت آن است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد ناظر بر عملکرد سازمان‌ها، باید به مسأله معلول آزاری در مراکز نگهداری معلولان ورود کند، چرا که این چندمین باری است که معلول آزاری صورت می گیرد و نمایندگان مجلس به این مسائل واکنش نشان نمی‌دهند.