روسیه قبل از چکاندن ماشه جهان را انگشت به دهان کرد

فهرست محتوا
• پیش‌نویس روسیه برای تمدید قطعنامه 2231
• ایران در برابر تهدید اروپا
• مذاکرات در بن‌بست؟
• مکانیسم ماشه و پیامدهای آن
• سه سناریو برای اقتصاد ایران
• اقتصاد ایران در یک نگاه

عصر سه‌شنبه (5 شهریور 1404) به وقت تهران، مذاکراتی با حضور مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، معاونان وزارت خارجه ایران، و مدیران ارشد وزارتخانه‌های خارجه آلمان، فرانسه، بریتانیا و معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. این گفت‌وگوها که تا ساعت 19:30 ادامه داشت، بر قطعنامه 2231، تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه، واکنش ایران و چشم‌انداز رفع تحریم‌ها تمرکز داشت. کاظم غریب‌آبادی در ایکس نوشت که ایران به دیپلماسی متعهد است و از اروپا خواست به جای اقدامات خصمانه، به مذاکرات فرصت دهد.

پیش‌نویس روسیه برای تمدید قطعنامه 2231

روسیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ارائه کرده که خواستار تمدید 6 ماهه مفاد فنی قطعنامه 2231 تا 18 آوریل 2026، تعلیق بررسی‌های ماهوی درباره اجرای برجام و ازسرگیری فوری مذاکرات است. این پیشنهاد برای تقویت دیپلماسی طراحی شده، اما لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، مدعی شد که تروئیکای اروپایی به دلیل بندی که مکانیسم ماشه را محدود می‌کند، احتمالاً آن را رد خواهند کرد. نورمن افزود که این پیش‌نویس شانس کسب 9 رأی لازم در شورای امنیت را ندارد و نیازی به وتو نخواهد داشت.

ایران در برابر تهدید اروپا

ایران هشدار داده که فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا، این کشورها را از فرآیند دیپلماتیک حذف خواهد کرد. رحمان قهرمانپور، تحلیلگر سیاست خارجی، معتقد است تمدید قطعنامه 2231 می‌تواند فرصتی برای اجماع داخلی ایران و دیپلماسی فراهم کند، اما بازگشت تحریم‌ها ممکن است ایران را به خروج از پیمان عدم اشاعه (NPT) سوق دهد، که بحرانی جدید را رقم خواهد زد.

مذاکرات در بن‌بست؟

علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران، مذاکرات کنونی را بی‌نتیجه خواند و سه شرط اروپا (بازرسی‌های آژانس، حسابرسی 400 کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده 60 درصد و مذاکره با آمریکا) را برای ایران غیرعملی دانست. حملات اخیر اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران و تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس، احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه را تقویت کرده است.

مکانیسم ماشه و پیامدهای آن

برجام در سال 1394 برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای رفع تحریم‌ها امضا شد، اما مکانیسم ماشه امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت (2006-2010) را در صورت نقض تعهدات فراهم می‌کند. این تحریم‌ها بخش‌هایی مانند نفت، بانکداری و حمل‌ونقل ایران را هدف قرار می‌دهند و فعال‌سازی آن می‌تواند ایران را از نظام مالی جهانی منزوی کند.

سه سناریو برای اقتصاد ایران

آینده اقتصاد ایران در این شرایط به سه مسیر وابسته است:

1. مکانیسم ماشه: بازگشت تحریم‌ها در مهرماه، فشار اقتصادی را بر بخش‌های کلیدی تشدید خواهد کرد.

2. تنش‌های نظامی: افزایش درگیری‌ها می‌تواند زنجیره تأمین و تجارت ایران را مختل کند.

3. توافق جدید: توافقی تازه می‌تواند التهاب بازارها را کاهش دهد، اما احتمال آن کم است.

اقتصاد ایران در یک نگاه

آمار تجارت غیرنفتی بهار 1404 نشان‌دهنده کسری 1.4 میلیارد دلاری، کاهش صادرات و واردات، و افت شاخص شامخ به 47 درصد است. شاخص انتظارات تولید (45 درصد) و سفارش‌های صادراتی (42 درصد) نیز نگرانی‌ها از رکود را افزایش داده است. شرکای تجاری مانند چین و روسیه نیز ممکن است تحت فشار تحریم‌ها، همکاری خود را محدود کنند.