روش امام هادی (ع) در برخورد با پیشامدهای ناگوار / خداوند بلایا را برای رشد انسانها قرار داده است
مدیر پژوهشکده می‌گوید بر اساس آموزه‌های دینی‌مان خداوند متعال بسیاری از بلایا و عذابهای امت را به واسطه وجود مقدس اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام دفع می‌کند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، اکنون در عصری زندگی می‌کنیم که طوفان حوادث از هر سو جهان را در بر گرفته است به گونه‌ای که با هر رویدادی، باید به انتظار رویدادی دیگر بود. در یک نگاه اندیشه‌ای و معرفتی به این رویدادها در می‌یابیم دنیا در آستانه آخرالزمان دستخوش حوادثی سخت خواهد شد تا طی آن، انسانها و جوامع بشری احساس نیاز به منجی موعود خود کنند؛ چه اینکه تمام کتب آسمانی ضمن وعده به حوادث سخت آخرالزمان، خبر از ظهور منجی معصومی داده‌اند که جهان را پس از تاریکی‌ها به سوی نور و روشنایی و سلامت و امنیت سوق می‌دهد.
در هر صورت آنچه که در این مقطع حساس از آخرالزمان اهمیت دارد، یافتن فرمول‌های الهی جهت مواجهه با چالش‌های فردی و اجتماعی است؛ چرا که تمام مؤمنان از ادیان آموختند بهترین راهکار در برخورد با رویدادهای سخت، دعا و مناجات به درگاه خداوند و استفاده از ارزش‌های معنوی است.
در این باره با حجت‌الاسلام مهدی یوسفیان، مدیر پژوهشکده مهدویت به گفت‌وگو نشستیم. وی معتقد است بر اساس آموزه‌های دینی‌مان خداوند متعال بسیاری از بلایا و عذابهای امت را به واسطه وجود مقدس اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام دفع می‌کند. ما نیز وظیفه داریم در تمام شرایط به ایشان پناه بیاوریم و از درگاه این انوار مقدس بهره ببریم.
وی می‌گوید: اهل‌بیت به صورت مکرر فرمودند در هر شرایطی به ما پناه بیاورید. اکنون زمانی است که باید آموخته‌های خود را عملا نشان دهیم. پیامبر در روایتی فرمود «مثل اهل بیت من در بین شما مثل کشتی نوح است؛ هرکس سوار آن شود، نجات یابد و هرکس از آن عقب بیفتد، غرق می‌شود.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید
اهل‌بیت مایه امنیت برای اهل عالمند
* ما ایرانیان به واسطه تربیت‌های شیعی خود آموختیم معمولا در ابتلائات و مشکلات فردی باید به اهل‌بیت عصمت و طهارت پناه ببریم و به درگاه ایشان توسل کنیم؛ اما آیا در چالش‌ها و ابتلائات اجتماعی باید همین گونه اقدام کرد؟
از معارف شیعه نسبت به وجود مقدس اهل‌بیت علیهم‌السلام این است که خداوند متعال به دنبال اعطای مقام خلافت و ولایت به این انوار مقدس، ایشان را شفیع و امان امت پیامبر (ص) قرار داد؛ در روایات متعددی از رسول گرامی اسلام (ص) بر این مسئله تصریح شده است که ایشان فرمود اهل‌بیت من امان امت من هستند همچنان که ستارگان مایه امنیت اهل زمینند؛ النجوم أمان لأهل الأرض و أهل بیتی أمان لأمتی. یا در دیگر روایت فرمود اهل بیت من برای شما مایه امنیت‌اند، پس ایشان را به خاطر محبت من دوست بدارید و به ایشان تمسک بجویید تا هرگز گمراه نشوید؛ ألا ان أهل بیتی أمان لکم فأحبوهم لحبی و تمسکوا بهم لن تضلوا.
نقش توسل، صدقه و استغفار در دفع بلا / روایات زیادی درباره رعایت بهداشت و نظافت داریم توصیه‌های آیت‌الله بهجت (ره) در زمان شیوع بیماری و رواج بلا / دست از دعا و توسل برنداریمخداوند بلایا را به واسطه امام عصر (عج) دفع می‌کند
البته اهل بیت علیهم‌السلام، امام تمام عالم و آدمند؛ بنابراین نه تنها برای امت پیامبر بلکه برای تمام اهل زمین مایه امنیت‌اند؛ همچنان که امام سجاد علیه‌السلام در روایتی فرمود «ما موجب امان و آسایش مردمیم در روی زمین همان طور که ستارگان موجب امان اهل آسمانند خداوند بواسطه ما آسمان را نگهداشته که بر زمین فرو نریزد مگر باذن و اجازه او و به وسیله ما زمین را نگه داشته که اهلش را تکان ندهد باران بواسطه ما می‌بارد و رحمت بواسطه ما گسترش می‌یابد و زمین نعمتهای خود را خارج می‌کند. اگر نباشد کسی از ما (خاندان وحی)، زمین اهلش را فرو می‌برد؛ نحن أمان أهل الأرض کما أن النجوم أمان لأهل السماء و نحن الذین بنا یمسک الله السماء أن تقع علی الأرض الا باذنه و بنا یمسک الأرض أن تمید بأهلها و بنا ینزل الغیث و بنا ینشر الرحم و یخرج برکات الأرض و لو لا ما فی الأرض منا لساخت بأهلها.»
در یک نگاه کلی می‌توان گفت اهل‌بیت (ع) در مرحله اول برای کل زمین، بعد امت اسلام، سپس به صورت اخص برای شیعیان مایه امنیت‌اند.
بنابراین خداوند متعال بسیاری از بلایا و عذابهای امت را به واسطه وجود مقدس اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام دفع می‌کند. لذا امام عصر عج‌الله تعالی فرجه الشریف در روایتی فرمود «خداوند به واسطه من بلا را از اهل و شیعه من دور می‌کند؛ بی یدفع الله البلاء عن أهلی و شیعتی.»
روش امام هادی (ع) در برخورد با پیشامدهای ناگوار
ما نیز وظیفه داریم در تمام شرایط به ایشان پناه بیاوریم و از درگاه این انوار مقدس بهره ببریم چرا که خداوند ایشان را مجرای تمام محبت‌ها قرار داده است. در کنار آن باید به ارزش‌هایی همچون توکل بر خداوند متعال مقید باشیم.
امام هادی (ع) ضمن روایتی در اهمیت توکل بر خداوند در پیشامدها فرمود «خداوند می‌داند که ما در گرفتاری‌ها به غیر او پناه نمی‌بریم و در پیشامدهای سخت جز بر او توکل نداریم. هر وقت درخواست کرده‌ایم ما را رد نکرده است؛ ان الله تعالی علم منا أنا لا نلجأ فی المهمات الا الیه و لا نتوکل فی الملمات الا علیه و عودنا اذا سألناه الاجاب و نخاف أن نعدل فیعدل بنا.»
خداوند بلایا را برای رشد انسانها قرار داده است
* اکنون مشاهده می‌کنیم دنیا به واسطه بلایای طبیعی و بیماری‌های فراگیر پیش از گذشته با تهدید مواجه شده است. این مسئله چگونه با امنیت عالم به واسطه اهل‌بیت قابل جمع است؟
در این باره باید به چند نکته توجه شود:
نکته اول اینکه بلا و مشکلاتی که مشاهده می‌کنیم، چند قسم دارد:
برخی از بلایا خاصیت امتحانی دارد؛ یعنی ما انسانها به دنیا آمدیم تا در مدار رشد قرار بگیریم؛ طبیعتا در این عرصه از سوی خداوند آزمون‌هایی از انسانها گرفته می‌شود تا با هر آزمونی روشن می‌شود که آیا فرد قابلیت قرارگیری در پلکان بالاتر را دارد یا خیر. این از سنت‌های الهی است که انسانها را در مسیر تکامل معنوی دچار ابتلائات کند و در این باره هیچ فردی مستثنی نیست. در واقع هدف خداوند رشد انسانها و تکامل آنها در درجات فضل است که بخشی از آن در گروی ابتلائات است.
برخی از بلایا خاصیت امتحانی دارد؛ یعنی ما انسانها به دنیا آمدیم تا در مدار رشد قرار بگیریم؛ طبیعتا در این عرصه از سوی خداوند آزمون‌هایی از انسانها گرفته می‌شود تا با هر آزمونی روشن می‌شود که آیا فرد قابلیت قرارگیری در پلکان بالاتر را دارد یا خیر.نکته دوم، بلاهایی است که حالت کیفری دارد. یعنی انسانها گناهانی انجام می‌دهند و به دلیل شدت گناهان، خداوند بلاهایی را نازل می‌کند؛ مثل قوم نوح، لوط، عاد علیهم‌السلام که در واقع اینها کیفر گناهان امت‌ها و ملت‌ها است.
یکسری از بلاها به مسئله دشمنی مخالفان و معاندان و مکر و حیله آنها باز می‌گردد تا به این وسیله جامعه بشری و جوامع اسلامی را دچار التهاب کند؛ مثل مشکلات امنیتی، اقتصادی، سلامتی و... خداوند در آیه205 سوره بقره درباره اینگونه فساد دشمنان می‌فرماید: «و اذا تولی سعی فی الأرض لیفسد فیها و یهلک الحرث و النسل و الله لا یحب الفساد؛ و چون برگردد کوشش می‌کند که در زمین فساد و کشت و نسل را نابود کند و خداوند فساد را دوست ندارد.»
نوع دیگری از مشکلات و بلاهاست که به سوء رفتار خودمان باز می‌گردد. گاهی دانسته یا از جهالت کاری انجام می‌دهیم و تبعه آن کار ما را می‌گیرد. مثلا انسان وقتی غذای ناپاکی مصرف می‌کند، عواقب آن نصیب او می‌شود. خداوند در آیه30 سوره شوری می‌فرماید هرگونه مصیبتی که به شما می‌رسد به واسطه دستاورد خودتان است: «و ما أصابکم من مصیب فبما کسبت أیدیکم و یعفوا عن کثیر؛ و هر [گونه] مصیبتی به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست، و [خدا] از بسیاری درمیگذرد.»
نوع دیگری از بلاها، به حوادث طبیعی باز می‌گردد، منتها چون دچار زیان می‌شویم، از آن به عنوان نقمت و سختی یاد می‌کنیم. مثل وقوع سیل، زلزله و... مثلا خداوند در آیه155 سوره بقره می‌فرماید «قطعا شما را به چیزی از [قبیل] ترس و گرسنگی، و کاهشی در اموال و جانها و محصولات می‌آزماییم؛ و به صابران بشارت بده؛ و لنبلونکم بشیء من الخوف و الجوع و نقص من الأموال و الأنفس و الثمرات و بشر الصابرین.» و یا در آیه186 سوره آل‌عمران می‌خوانیم «لتبلون فی أموالکم و أنفسکم؛ قطعا در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد.»
بنابراین باید بین این بلایا تفکیک شود و فلسفه برنامه خدا را دانست. اگر اهل‌بیت می‌فرمایند خداوند به واسطه ما اهل‌بیت بلا را دفع می‌کند، منظور هر بلایی نیست.
یا می‌توان گفت گاهی جامعه انسانی دچار گناهانی می‌شوند که بناست به واسطه این گناهان عذابی نازل شود و همه را از بین ببرد؛ مانند آنچه در گذشته رخ داده است. خداوند به احترام اهل‌بیت این عذابها را از سر امت بر می‌دارد. حتی در مواردی که کید و مکر دشمنان اقدامی خصمانه انجام می‌دهند، خداوند به واسطه اهل‌بیت مکر آنها را از بین می‌برد؛ ما نباید هیچ گاه گذشته خود را فراموش کنیم؛ ما اثرگذاری امام عصر (عج) در ماجرای انقلاب اسلامی، صحرای طبس و امثالهم دیدیم. در دوران دفاع مقدس و در ماجرای پیروزی لبنان در جنگ 32 روزه با اسرائیل دیدیم. اینها بلایایی بود که اگر به واسطه امام عصر دفع نمی‌شد، اثری از امت اسلام باقی نمی‌ماند. بنابراین گاهی عداوت دشمن به گونه‌ای است که کل جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ در چنین شرایطی برای حفظ کلیت دین و نظام اسلامی رفع بلا می‌شود. این مسئله درباره فرد فرد ما نیز مصداق دارد. هر کدام از ما حاضریم شهادت دهیم در طول زندگی‌مان دست پدرانه‌ای بلاها و گناهان را از ما دفع کرد و ما را در مسیر الهی قرار داد.
گاهی جامعه انسانی دچار گناهانی می‌شوند که بناست به واسطه این گناهان عذابی نازل شود و همه را از بین ببرد؛ مانند آنچه در گذشته رخ داده است. خداوند به احترام اهل‌بیت این عذابها را از سر امت بر می‌دارد.بنابراین آنجا که فرمود ما بلا را از شما دفع می‌کنیم به معنای این نیست که همه چیز در دنیا خوش و خرم است؛ چه اینکه در زمان خود پیامبر و اهل‌بیت علیهم‌السلام شاهد خشکسالی هستیم. امام هادی (ع) در روایتی فرمود «خداوند دنیا را سرای امتحان و آزمایش ساخته و آخرت را سرای رسیدگی قرار داده و بلای دنیا را وسیله ثواب آخرت، و ثواب آخرت را عوض بلای دنیا قرار داده است؛ ان الله جعل الدنیا دار بلوی والاخر دار عقبی و جعل بلوی الدنیا لثواب الاخر سببا و ثواب الاخر من بلوی الدنیا عوضا.»
اگر نه این بود که بلایای طبیعی رخ دهد، نظام عالم به هم می‌ریخت و طبیعت از گردش خود خارج می‌شد. حتی رشد علمی فعلی به دلیل همین مسائل طبیعی بوده است. اگر این اتفاقات رخ نمی‌داد، نه رشد معنوی رخ می‌داد و نه رشد علمی.
امام باقر چه راهکاری را در برخورد با شدائد آخرالزمان معرفی می‌کنند؟* پس منظور شما این است که خاصیت دنیا به گونه‌ای است که باید هر لحظه منتظر حوادث بود و در این حوادث باید به اهل بیت پیامبر پناه برد.
در واقع ما باید بدانیم خداوند دنیا را خلق نکرده که بیاییم دنیایی زندگی کنیم و زندگی راحت و خوش و خرمی داشته باشیم. فضای دنیا، فضای حرکت و کوشش است که باید از نقطه صفر حرکت کنیم و با رشد استعدادهای درونی و معنوی، به نقطه‌های بالاتر برسیم. دنیا در کلیتش با مشکلات همراه است تا انسانها از لابلای این مشکلات رشد کنند.
متأسفانه چنین رویکردی در همین جامعه شیعه ما به ندرت دیده می‌شود که اهل‌بیت پناهند؛ در حالی که اهل‌بیت به صورت مکرر فرمودند در هر شرایطی به ما پناه بیاورید. اکنون زمانی است که باید آموخته‌های خود را عملا نشان دهیم. پیامبر در روایتی فرمود «مثل اهل بیت من در بین شما مثل کشتی نوح است؛ هرکس سوار آن شود، نجات یابد و هرکس از آن عقب بیفتد، غرق می‌شود؛ انما مثل أهل بیتی فیکم مثل سفین نوح من رکب فیها نجا و من تخلف عنها غرق.»
اهل‌بیت به صورت مکرر فرمودند در هر شرایطی به ما پناه بیاورید. اکنون زمانی است که باید آموخته‌های خود را عملا نشان دهیم. پیامبر در روایتی فرمود «مثل اهل بیت من در بین شما مثل کشتی نوح است؛ هرکس سوار آن شود، نجات یابد و هرکس از آن عقب بیفتد، غرق میشودنکته دوم اینکه هر حرکت و کاری برای دستیابی به نتیجه مطلوب، نیاز به صبر دارد تا به این ترتیب، به صورت صحیح مسیر رشد را طی کنیم؛ همچنان که وقتی قصد دارید سفر بروید، خستگی را تحمل می‌کنید تا به نقطه مطلوب برسید.
نکته آخر اینکه ما باید بدانیم بسیاری از این حوادث هرچند در ظاهر برایمان عذاب است، اما در نهایت برای انسانها منشأ خیر است.
انتهای‌پیام /