زمستان بدون گاز؟/ تابستان که با خاموشی گذشت به فکر روز‌های سرد سال باشید

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو_ ندا زارعی: ناترازی برق تقریبا بزرگترین چالش وزارت نیرو در یک یا دو ماه گذشته بود که در نهایت منجر به قطعی آن در بخش‌های خانگی و صنایع شد.

بر اساس صحبت‌های حمیدرضا صالحی رئیس کمیسیون انرژی و عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، در روز‌های اوج مصرف برق در تابستان امسال، رکورد مصرف 79 هزار مگاوات برق به ثبت رسید. به گفته صالحی خاموشی‌های ناشی از ناتراز‌ی امسال از بخش صنایع شروع شد، به بخش کشاورزی سرایت کرد و در نهایت چراغ خانه‌ها را نیز خاموش کرد.

رضا ریاحی نایب رئیس هیات مدیره شرکت‌های تولیدکننده برق با بیان اینکه اکنون در پیک مصرف شبکه، حدود 15 هزار مگاوات ناترازی برق داریم گفت: اگر این روند به همین ترتیب پیش برود در 10 سال آینده حدود 37 هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت یعنی 33 درصد از نیاز مصرف؛ در واقع یک سوم برق مورد نیاز کشور قابل تامین نخواهد بود.

واضح است که با ادامه داشتن این روند در سال‌های آینده، این خاموشی بیش از پیش این بخش‌ها را درگیر کرده و مدت زمان قطعی برق نیز طولانی‌تر خواهد بود. در نتیجه به صورت فوری باید برای این مشکل راهکاری درنظر گرفته شود که از یک بحران جلوگیری شود.

ناترازی و کمبود انرژی، صرفا مربوط به برق نیست و در سال‌های اخیر قطعی گاز در فصول سرد سال نیز مشکلاتی را در کشور ایجاد کرده است. با توجه به وابستگی بالای بخش‌های مختلف کشور از جمله خانگی، صنایع، کشاورزی و... به گاز و برق، ضروری است که سکانداران وزاتخانه‌های نفت و نیرو برنامه‌ریزی جامعی برای این موضوع حیاتی در نظر بگیرند.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که همانطور که این مشکلات در مدت زمان نسبتا طولانی به وجود آمده، حل کردن آنها نیز برنامه بلند مدتی را طلب می‌کند.

با وجود تمام دشواری‌ها و اعتراضاتی که از سمت بخش‌های مختلف نسبت به قطعی برق وجود داشت، تقریبا روز‌های گرم تابستان و اوج مصرف به سختی پشت سر گذاشته شد. سوالی که وجود دارد این است که در حال حاضر چه کاری باید در این حوزه انجام شود؟ آیا وجود تجربه‌هایی از ناترازی و قطعی گاز و برق در چند سال گذشته، کافی نیست تا به دنبال حل کردن این مشکل برای آینده باشیم؟

تقریبا چهار ماه تا آغاز فصل زمستان باقی مانده که البته روز‌های سرد در مناطق مختلف کشور، زودتر از این زمان آغاز خواهد شد. در آن روز‌های سرد که مصرف گاز به بیشترین مقدار خود می‌رسد، مواجهه وزارت نفت قرار است به چه صورت باشد؟

طبیعتا برای به حداقل رساندن آسیب‌های چنین مشکلی، باید از قبل به فکر راه چاره بود.

ناترازی گاز، مشکلی است که باید به صورت اساسی تعیین تکلیف شود و از راهکار‌هایی مانند افزایش تولید، کاهش مصرف گاز با فرهنگ‌سازی، اصلاح قیمت‌ها از طریق پلکانی کردن آن‌ها و ذخیره‌سازی در مخازن استفاده شود تا در نهایت بتوان نتیجه مطلوبی کسب کرد.

راهکار‌های ذکر شده در فوق، تقریبا در تمام فصول سال قابل اجرا بوده و محدودیت زمانی شامل آنها نمی‌شود. اما ذخیره‌سازی گاز در مخازن، راهکاری است که بهتر است در زمان خاصی از سال صورت بگیرد؛ فصل تابستان که به دلیل افزایش دمای هوا، میزان مصرف گاز در کشور کاهش می‌یابد، فرصت مناسبی است که گاز مازاد تولیدی در مخازن ذخیره شود تا در ایام سرد سال با کمبود و قطعی گاز مواجه نشویم.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، میزان ذخیره گاز در دنیا 11 درصد و در اروپا حدود 23 درصد از کل گاز مصرفی است. این عدد در کشور روسیه به 18.4 درصد می‌رسد. اما این آمار در ایران به صورت قابل تامل و نگران کننده‌ای کمتر از میانگین جهانی است. در کشور ما ذخیره‌سازی از طریق دو مخزن سراجه واقع در استان قم، با ظرفیت 2/1 و شوریجه واقع در استان خراسان‌رضوی با ظرفیت 2/2 میلیارد مترمکعب در سال صورت می‌پذیرد و کشور دارای ظرفیت ذخیره‌سازی 4/1 درصدی از کل مصرف است.

اعداد ذکر شده به وضوح نشان‌دهنده وضعیت نامناسب ذخیره‌سازی گاز در مخازن کشور است. روشی که در حال حاضر در بسیاری از کشور‌های دنیا استفاده می‌شود و در روز‌های دشوار به کمک آن از ایجاد بحران‌ها جلوگیری می‌شود.

در حال حاضر انتظاری که از دولت چهاردهم وجود دارد این است که تا زمانی که فرصت ذخیره‌سازی این حامل انرژی در مخازن باقی است، دست به کار شده و با استفاده از این راهکار در کنار موارد دیگر از ناترازی گاز در فصول سرد سال جلوگیری کند.