زیر پوست بازسازی

شهرداری اصفهان باتوجه به اهمیت میدان امام حسین (ع) عزم خود را برای بازسازی مسیر، حذف آسفالت، سنگ‌فرش کردن میدان و نیز تبدیل فضاهای بدون استفاده به فضای سبز و مسیر دوچرخه جزم کرده و در عین حال، کاهش بار ترافیکی این محدوده را نیز مد نظر دارد. با این وجود این طرح نیز همچون سایر طرح‌هایی که شهرداری اصفهان در راستای احیای بافت ارزشمند تاریخی شهر، انجام می دهد، منتقدانی دارد؛ منتقدانی که معتقدند عملیات عمرانی فعلی اگر چه به نام احیای تاریخ اصفهان شروع شده، اما بیشتر طرحی برای سر و شکل دادن به فضای جلوی عمارت شهرداری مرکزی اصفهان است.

محمد فیض، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا به شرح اقداماتی که در محدوده میدان امام حسین (ع) انجام شده و کارهایی که در دست اجراست، می پردازد و می‌گوید: محورهای دولت خانه صفوی که شامل باغ های هزار جریب، سی و سه پل، چهارباغ عباسی، میدان امام حسین (ع) و خیابان سپاه (سپه)، میدان نقش جهان، بازار بزرگ و میدان امام علی (ع) است، از محورهای تاریخی و مهم شهر اصفهان محسوب می شود که باید میراث دار آن باشیم و از آن حفاظت و نگهداری کنیم.

او مرمت سقف بازار بزرگ اصفهان، انجام اقداماتی در خصوص جرزها، بدنه ها و کف سازی که شامل ناکش ها و تأسیسات می شود، استفاده از سنگ هشت سانتی متری برای کف بازار، سنگفرش کردن چهارباغ عباسی و ایجاد شش حوض و آبراهه در محور میانی چهارباغ را از جمله اقداماتی می داند که در راستای حفظ و نگهداری محور تاریخی فرهنگی اصفهان انجام شده و در ادامه، خبر می دهد که کف سازی خیابان سپاه (سپه) هم جزئی از برنامه های آتی این سازمان است.

فیض خاطر نشان می کند: با توجه به اینکه میدان امام حسین (ع) یکی از مهم ترین محورهای شهر اصفهان و عامل اتصال بخش های مختلف دولت خانه صفوی است و از سویی چهارباغ عباسی را به خیابان سپاه متصل می کند، شهرداری اصفهان عزم خود را برای حذف آسفالت و بازسازی کف فرش آن جزم کرد و طراحی برای این محدوده را به دست طراحان سپرد. افرادی که در شهر اصفهان ایده هایی داشته اند، طرح های خود را ارائه دادند و براساس طرح نهایی، ایجاد تغییراتی در فضای سبز این محدوده و همچنین فضاهایی که پیش تر در میدان امام حسین (ع) وجود نداشته، پیش بینی شد.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان توضیح می دهد: اتصال محورهای دوچرخه سواری به آب نمای بخش میانی میدان امام حسین (ع) از جمله طرح های پیش بینی شده در قالب این طرح کلی محسوب می شود که فاز اول آن سال گذشته به اتمام رسیده و فاز بعدی نیز در دو بخش اصلی و پنج بخش فرعی درحال انجام است.

او اقدامات انجام شده را مربوط به محور گردشگری و تاریخی شهر اصفهان می داند که پیاده راه چهارباغ را به خیابان سپاه، میدان نقش جهان، بازار بزرگ و میدان امام علی (ع) متصل می کند و یادآور می شود: فضاهای پرت و بدون استفاده ای که در این محدوده وجود داشته به فضای سبز و پیاده راه تبدیل می شود و به اندازه بار ترافیکی که باید در این محدوده جریان داشته باشد، دسترسی به مناطق اطراف و محورهای مواصلاتی پیش بینی شده است.

فیض تأکید می کند که رفت آمد سواره و ترافیکی همچنان در این مسیر وجود دارد، اما محورهای پیاده در این مسیر عریض تر شده و به عبارتی نقش پیاده بر سواره ارجحیت دارد.

او می افزاید: فعلا این پروژه تا ابتدای خیابان باغ گلدسته اجرا می شود و در سال آینده ممکن است اقداماتی برای خیابان باغ گلدسته هم انجام شود.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، با بیان اینکه خودروهایی که از محدوده میدان امام حسین (ع) عبور می کنند، باید با آرامش خاص و ترافیک روان، در شأن این میدان حرکت کنند، درباره جنس سنگ های استفاده شده برای این محدوده توضیح می دهد: سنگی که در این قسمت استفاده می شود از سه نوع است؛ سنگ اصلی و عمده که حدود 3170 متر مربع محدوده را در برمی گیرد، سنگ هتن آباد است که استفاده از آن سبقه تاریخی در شهر اصفهان دارد و به نوعی هویت اصفهان محسوب شود. این سنگ ها در قسمت ماشین رو و در ابعاد و اندازه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد و چیذر شده، یعنی لبه های آن شکستگی های خاص دارد که ترافیک آرامی ایجاد کند تا خیابان حالت تندرو نداشته باشد. نوع دیگر سنگ های به کار گرفته شده در این قسمت به مساحت 1700متر مربع، سنگ های تراورتن لیمویی است که در قسمت های رو به روی شهرداری کار می شود که این سنگ ها دارای رنگ بوده و ابعاد آن 20 در 20 است و با آجر سنتی اصفهان تناسب رنگی دارد یعنی زمانی که بر اثر باران خیس می شود به آجر اصفهان شباهت دارد. نوع سوم نیز سنگ های کوبیک در ابعاد 10 در 10 است که کارکرد جدا کنندگی دارد و جزئی از پروژه را در بر می گیرد.

فیض، مساحت کل پروژه در دست اجرا را حدود 6 هزار متر مربع اعلام می کند و می گوید: قسمت ابتدایی این پروژه که از نیمه شرقی شروع شده رو به اتمام است. در بخش دوم این پروژه در نیمه غربی میدان، زیرسازی انجام شده و درحال اجراست. بخش بعدی کار ما هم اقدام بر نیمه باقی مانده شرقی و خاک برداری نیمه غربی میدان بود که سمت جهان نما را شامل می شد.

او درباره مسیری که برای دوچرخه در این محور پیش بینی شده، اظهار می کند: مساحت این مسیر 430 متر مربع است و 500 متر مربع فضای سبز هم برای این محدوده پیش بینی شده که سعی می شود با همکاری سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری از درختان تنومندی که منتقل خواهند شد برای این قسمت استفاده کنیم.

توضیح مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، درباره سرنوشت حدود هشت درخت کهنسالی که قبلا مقابل ساختمان شهرداری مرکزی اصفهان وجود داشت چنین است: این درخت ها همه حفظ شده است، حتی بوته های گل رز رو به روی شهرداری نیز جابه جا شده و چیزی به اسم از بین بردن و منهدم کردن درختان و فضای سبز نداریم. درختچه های گل های فصلی جمع آوری شده و در فصل خاص خود دوباره کاشته می شود و حدود 20 درخت تنومند هم به این محدوده منتقل خواهد شد.

فیض یادآور می شود: در حال حاضر، پروژه در قسمت های مختلف هم در حال زیرسازی و هم در حال کارگذاشتن تأسیسات مورد نیاز در آینده است. به عنوان مثال قسمت آب‌رسانی که با شرکت آب و فاضلاب استان است در حال اجراست، تأسیسات مورد نیاز برق و تأسیسات مورد نیاز ترافیکی شامل چراغ ها و روشنایی هم در حال پیگیری است.

مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان از اتمام این پروژه در ماه آبان خبر می دهد و می گوید: بازه زمانی ای که برای انجام این پروژه تعیین شده، از 20 خرداد تا 15 آبان است اما تلاش می کنیم زودتر از بازه زمانی تعریف شده کار تکمیل شود و به بهره برداری برسد.

تفاوت از زمین تا آسمان است

علیرضا جعفری زند، باستان شناس و مؤلف کتاب اصفهان پیش از اسلام اما به ایسنا می گوید: طرح سنگ فرش کردن چهارباغ عباسی تا میدان نقش جهان که از خیابان سپه عبور می کرد، طرحی بسیار قدیمی است که قرار بود پیش از انقلاب اجرا شود.

او با بیان اینکه میدان امام حسین (ع) بخش تاریخی خود را از دست داده است، خاطر نشان می کند: سنگ فرش کردن به جای آسفالت نمی تواند برای طرح فعلی امتیازی باشد؛ مسئله مهم تر طراحی آن است که باید با سبک اولیه و میراثی که چهارباغ را به میدان نقش جهان متصل می کند، مغایرت زیادی نداشته باشد.

این مدرس دانشگاه، یادآور می شود: محدوده کنونی میدان امام حسین (ع) هیچ وقت میدان نبوده و این میدان در واقع در زمان پهلوی ایجاد شده است. سنگ فرش کردن این محدوده هم چیزی را تغییر نمی دهد و هیچ زیبایی ای به آن اضافه نمی کند.

جعفری زند با بیان اینکه شهرداری اصفهان در انتخاب نوع سنگ ها می توانست از گزینه های بهتری استفاده کند، توضیح می دهد: در زمان صفویه چهارباغ سنگ فرش بوده و بخشی از حاشیه اطراف میدان امروزی هم از سنگ بوده است اما اینکه کل مسیر از چهارباغ تا نقش جهان به صورت کلی سنگ فرش شود، فرآیندی است که در دوره اخیر اتفاق می افتد.

او تأکید می کند: اینکه گفته می شود این پروژه، بازسازی مسیر دولتخانه صفوی است درست نیست چون اصلا در زمان صفویه اینجا به این شکل نبوده است.

این باستان شناس می گوید: پشت خرابه های کاخ جهان نما باغی بوده و از چهلستون به پشت باغ جهان نما راهی وجود داشته که زنان حرمسرا هم از این راه عبور می کردند. اگر قرار بود این قسمت به سبک صفویه بازسازی شود، با اجرای تونل مترو چیزی از آن باقی نمانده و دیگر نمی توان دولت خانه صفوی را به شکل اولیه بازسازی کرد. اگر بنا به احیای میدان بود، جوی آب حلال که از متروی دروازه دولت عبور می کرده هم باید درنظر گرفته می شد.

جعفری زند معتقد است: امکان احیای دولتخانه صفوی به شکل اولیه عملا امکان پذیر نیست چون ساخت ارگ جهان نمای جدید این منطقه را خراب کرد و کاروانسرای قدیمی را از بین برد. بنابراین ما نمی توانیم اسم طرح های فعلی را بازسازی دولت خانه صفوی بگذاریم، چون دولتخانه صفوی به این شکل نبوده و به هر شکلی که اجرا شود تشابهی با آن نخواهد داشت.

این مدرس دانشگاه تصریح می کند: عملیات عمرانی فعلی یک طرح من درآوردی است و صرفا در چارچوب شکل دادن به فضای جلوی عمارت شهرداری قابل قبول است، نه احیا کردن تاریخ اصفهان.

او فقدان شناخت زیربنایی و نبود مطالعه دقیق دربار اصفهان قدیم را از جمله دلایل ناموفق بودن شهرداری اصفهان در پروژه های احیا و بازسازی فضاهای تاریخی می داند و می گوید: به عنوان مثال در زمان صفویه جلوی هر درگاهی در این محدوده حوضی وجود داشت و حوض بزرگی هم در جلوی عمارت جهان نما بود اما الان این موارد در چهارباغ اجرا نشده است. فکر می کنم امکان مطالعه و پژوهش درباره تاریخ و معماری زمان صفویه پیش از شروع هر اقدامی وجود دارد و با همین تحقیقات می توان دریافت که این پروژه از زمین تا آسمان با آنچه که از تاریخ به جا مانده متفاوت است.

جعفری زند خاطر نشان می کند: افزایش مساحت فضای سبز و ایجاد مسیر دوچرخه سواری اقدامات خوبی برای محدوده مهمی مثل میدان امام حسین (ع) است اما احیای دولت خانه صفوی نیست.

این مدرس دانشگاه بار دیگر تأکید می کند: برای احیای دولت خانه صفوی باید مطالعه بیشتری انجام و بر اصالت ها تکیه بیشتری می شد و گذشته این محدوده مورد بررسی قرار می گرفت. باید فرصتی فراهم می شد تا صاحب نظرانی که به تاریخ گذشته شهر آگاه بودند و با بافت اصفهان در زمان صفویه آشنایی داشتند بتوانند نظر خود را درباره طرح ها ارائه بدهند ولی ظاهرا این اتفاق نیفتاده است.

به گزارش ایسنا، آنچه از سخنان گفته شده برمی آید این است که اگرچه پیش بینی فضای سبز، سنگ فرش کردن، ایجاد مسیرهای پیاده و دوچرخه سواری فی نفسه طرح های ارزشمندی است، اما انتخاب عنوان احیای دولتخانه صفوی برای آن چندان درست نیست چون با اتفاقاتی که طی سالیان متمادی برای این محدوده افتاده، عملا بازسازی مسیر تاریخی دولتخانه صفوی به شکل اولیه امکان پذیر نیست.

انتهای پیام