سرنوشت خاورمیانه پس از بشار اسد چگونه است؟
اقتصادنیوز: در دوران اوج جنگ داخلی سوریه، کشورهای عرب سنی از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، روابط خود را با رژیم اسد که متحد اصلی ایران بود، قطع کردند و با هدف منزوی کردن او، از گروه‌های مخالف حمایت کردند.
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه هم میهن با انتشار بخشی از گزارش سی ان ان نوشت: این تلاش‌ها بخشی از راهبرد گسترده‌تر برای مهار نفوذ منطقه‌ای تهران بود. با این حال، بشار اسد با اتکا به حمایت ایران، روسیه و حزب‌الله لبنان توانست از بحران جان سالم به در ببرد و بخش‌هایی از قلمرو تحت کنترل مخالفان را بازپس گیرد. این تحولات، کشورهای عربی را به بازنگری در مواضع خود واداشت. عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سال‌های اخیر تلاش‌هایی را برای احیای موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی حکومت اسد رهبری کردند و در سال 2023، سوریه بار دیگر به اتحادیه عرب بازگشت.
اکنون، بیش از یک دهه پس از حمایت از مخالفان، این کشورها در حالی در کنار اسد قرار گرفته‌اند که او بار دیگر با شورشی داخلی مواجه شده است. در نشست اخیر شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، رهبران کشورهای عربی خلیج‌فارس بر لزوم حفظ تمامیت ارضی سوریه، احترام به حاکمیت آن و مخالفت با دخالت‌های منطقه‌ای تأکید کردند. این موضع‌گیری در تضاد با بیانیه سال 2011 این شورا است که خواهان توقف خشونت‌ها توسط رژیم اسد و آزادی بازداشت‌شدگان بود.
ترکیه نیز در این تحولات نقشی محوری دارد. اگرچه این کشور از گروه‌های مخالف از جمله ارتش ملی سوریه حمایت می‌کند اما تلاش کرده است تا خود را از حملات اخیر شورشیان در شمال سوریه دور نگه دارد. ترکیه پیش‌تر نماینده مخالفان در مذاکرات با روسیه بود که به توافق آتش‌بس سال 2020 منجر شد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، با وجود حمایت از مخالفان، خواهان آشتی با اسد شده است و پیشنهاد دیداری برای بازسازی روابط داده است.با این حال، اسد اعلام کرده بود تا زمانی که ترکیه به اشغال بخش‌هایی از خاک سوریه ادامه دهد، از این دیدار امتناع می‌کند. ترکیه همچنین با چالش میزبانی از 3/1 میلیون پناهنده سوری مواجه است؛ موضوعی که به یکی از بحران‌های اصلی داخلی این کشور تبدیل شده و بارها به اعتراضات ضدپناهجویان و درخواست‌های احزاب مخالف برای اخراج گسترده آن‌ها دامن زده است.
یکی دیگر از اهداف اصلی ترکیه، ایجاد منطقه‌ای حائل در مرزهای سوریه برای مقابله با گروه‌های شورشی کُرد است. اردوغان بارها بر هدف نهایی خود یعنی نابودی حزب کارگران کردستان (PKK) تأکید کرده است. این گروه چپ‌گرای مسلح بیش از سه دهه است که علیه دولت ترکیه مبارزه می‌کند و یکی از چالش‌های اساسی امنیتی این کشور به شمار می‌رود. اسرائیل نیز در این شرایط در وضعیت پیچیده‌ای قرار گرفته است.
با وجود اینکه بشار اسد، رژیم اسرائیل را دشمن خود می‌دانست، در سال‌های اخیر تهدید مستقیمی برای این رژیم ایجاد نکرد و در برابر حملات مکرر اسرائیل به مواضع نظامی در سوریه در سال گذشته سکوت کرد. با این حال، اسرائیل نفوذ ایران از طریق سوریه را یک تهدید مهم می‌دانست. هادی البهره، رهبر مخالفان سوری که نماینده گروه‌های ضد اسد از جمله ارتش ملی سوریه (SNA) تحت حمایت ترکیه است، اظهار داشت که شورشیان به دلیل کاهش نفوذ حزب‌الله توسط اسرائیل و کاهش حضور ایران در منطقه، تشویق شدند تا هفته گذشته برای پیشروی به سمت حلب اقدام کنند.
البهره در مصاحبه‌ای با رویترز گفت: «به دلیل جنگ لبنان و کاهش نیروهای حزب‌الله، اسد از حمایت کمتری برخوردار است.» او افزود که شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران نیز منابع محدودتری در اختیار دارند و روسیه نیز به دلیل درگیری در اوکراین، پوشش هوایی کمتری به نیروهای اسد ارائه می‌دهد. با این حال، گروه اصلی که رهبری این شورش را بر عهده دارد، تحریرالشام (HTS) است.
این گروه به رهبری ابومحمدالجولانی، یک جنگجوی سابق القاعده با گرایش‌های اسلام‌گرایانه است که به‌صراحت با اسرائیل مخالف است. آوی ملمد، مقام سابق اطلاعاتی اسرائیل، در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفت: «اسرائیل در میانه رقابت میان ایران، نیروهای نیابتی آن و شورشیان اسلام‌گرای سوری قرار دارد. هیچ‌یک از این گزینه‌ها برای اسرائیل مطلوب نیست، اما تضعیف ایران و نیروهای نیابتی آن دستاوردی مثبت به شمار می‌رود.»
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید