سرنوشت رفراندوم 12 فروردین در" اسناد لانه جاسوسی آمریکا" / آیت الله طالقانی درباره محتوای جمهوری اسلامی چه نظری داشت؟
تسنیم نوشت: در اسناد منتشرشده از لانه جاسوسی آمریکا در حدفاصل 15 بهمن 57 الی 12 فروردین 58 گزارشات مختلفی درباره رفراندوم انتخاب نوع حکومت آمده است.
رفراندوم تعیین نوع حکومت در روزهای 10 و 11 فروردین سال 1358 برگزار شد و 98.2 درصد مردم ایران به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند و روز 12 فروردین به‌عنوان روز جمهوری اسلامی اعلام شد، در آن زمان سفارت آمریکا در تهران همچنان فعال بود و گزارش‌های مختلفی از اوضاع ایران را به این کشور مخابره می‌کرد، یکی از اخباری که در اسناد حدفاصل 15 بهمن 57 الی 12 فروردین 58 به چشم می‌خورد مسئله رفراندوم انتخاب نوع حکومت است، در این گزارش نگاهی به تحلیل و اخبار آمریکایی‌ها درباره این رفراندوم خواهیم انداخت.
از همان نخستین روزهای بازگشت امام خمینی به میهن و انتخاب مهدی بازرگان به نخست‌وزیری دولت موقت، مسئله رفراندوم مطرح شد و سفارت آمریکا نیز در سندی متعلق به همان روزها به رفراندوم اشاره می‌کند. در سند شماره 39 در تاریخ 6 فوریه 1979 (17 بهمن 1357) آمده است: «... بازرگان باید یک دولت تشکیل دهد، رفراندومی در مورد جمهوری اسلامی انجام دهد، مجلس تعیین قانون اساسی را تشکیل دهد و سپس انتخابات مجلس ملی جدید بر اساس قانون اساسی را انجام دهد، به‌هرحال، تاکنون نامشخص است که فرم ورقه رأی رفراندوم به چه شکل خواهد بود و محل قانون اساسی چه‌کار خواهد کرد.»
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، بحث اجرای رفراندوم جدی‌تر پیگیری می‌شود و در اسناد نیز متقابلاً درج شده است. در سند شماره 75 متعلق به 1 مارس 1979 (10 اسفند 1357) از دفتر وابسته دفاعی آمریکا در تهران به سازمان اطلاعات دفاعی واشنگتن دی‌سی، درباره رفراندوم چنین گزارش می‌دهد: «... طبق گزارش روزنامه‌ها، حاج سید جوادی وزیر کشور، رسماً اعلام کرد که ایرانی‌ها برای رأیگیری درباره نظام جمهوری اسلامی در روز 30 مارس به پای صندوق‌های رأی خواهند رفت. در رفراندوم، از برگه‌های قرمز (به معنای نه) و سبز (به معنای آری) برای پاسخ به این سئوال استفاده خواهد شد که «آیا با تغییر رژیم گذشته به نظام جمهوری اسلامی که قانون اساسی آن بعداً به رأی گیری عمومی گذاشته خواهد شد، موافقید؟» کلیه ایرانی‌های 16 سال به بالا شامل «کلیه گروههای اجتماعی و حرفهای و اعضای نیروهای مسلح» می‌توانند در این رفراندوم شرکت کنند. بر اساس گزارش‌ها، حمید آذریون دبیرکل حزب مارکسیست - لنینیستی «حزب کمونیست ایران» از اعضای حزب خواسته است تا برگه آری را به صندوق بیندازند.»
در سند شماره 99 که 22 اسفند 57 ارسال شده است نوشته شده که بازرگان دستور برگزاری رفراندوم در تاریخ 30 مارس را صادر کرده است.
در سند دیگری درباره اقبال مردم به سمت امام خمینی نوشته شده است: «حداقل 13 گروه یا شخصیت برای کسب قدرت تلاش می‌کنند. در حال حاضر بخش عمده قدرت در دست پیروان مذهبی سرسخت {امام} خمینی است. با این حال کنترل مرکزی وجود ندارد و در بعضی مواقع سلاح قدرت حرف اول را خواهد زد. اگر رفراندومی در ماه مارس برگزار شود، بی‌شک جمهوری اسلامی خمینی آن را خواهد برد.
در این سند تحلیل سفارت آمریکا از محتوای جمهوری اسلامی چنین است: «... احساس می‌کنیم که تنها جمهوری که اکثریت گروههای فعال سیاسی را راضی کند، یک جمهوری دموکراتیک بر اساس مفاهیم نوینی از اسلام خواهد بود. دستگاه پیچیده ماکروویو، سینما و تلویزیون در اسلام زمان {حضرت} محمد (ص - م) پیش‌بینی نشده بودند ولی آنها بخشی از مسایلی است که در اسلام دوره {امام} خمینی مطرح است.»
سفارت آمریکا در سند شماره 105 در تاریخ 15 مارس 1979 (24 اسفند 1357) پیش‌بینی می‌کند که دولت موقت نتواند انتخابات را به لحاظ عملیاتی برگزار کند در حالی‌که برخلاف پیش‌بینی آمریکایی‌ها، وزارت کشور دولت بازرگان و نهادهای مسئول امنیت مثل کمیته‌های انقلاب اسلامی، انتخابات را در صحت و سلامت کامل برگزار کردند. مسئله‌ای که در اسناد مربوط به روی انتخابات نیز به آن اشاره شده است:
«وزارت کشور اعلام کرده است که حداقل سن رأی دهندگان در رفراندوم 30 مارس 18 سال خواهد بود و نه 16 سال. وزارت کشور همچنین اعلام کرد که به استانداران و فرمانداران سراسر کشور دستور داده است تا برای نظارت بر مراحل رأیگیری با همکاری کمیته‌های انقلاب دست به تشکیل شوراهای محلی بزنند. با توجه به اینکه فقط دو هفته به تاریخ برگزاری رفراندوم باقی مانده و بیشتر این وقت در تعطیلات نوروز هدر می‌رود، واقعاً بعید است که دولت بتواند برمشکلات لجستیکی موجود فایق بیاید. بنابراین، چشم‌انداز رفراندوم را اینگونه ارزیابی می‌کنیم: یا برگزاری این رفراندوم در آخرین لحظات به تعویق می‌افتد و یا چنان ضعیف برگزار می‌شود که بسیار بحث‌انگیز خواهد بود.»
آیت‌الله طالقانی می‌گوید که جمهوری جدید ضرورتاً یک جمهوری اسلامی خواهد بود که در آن قانون اسلامی حاکم است!
در لابلای اسناد کشف شده از لانه جاسوسی آمریکا، مصاحبه‌ای از آیت‌الله طالقانی درباره محتوای جمهوری اسلامی است که با تفسیری که برخی در سال‌های گذشته تلاش داشتند از ایشان ارائه دهند تناقض دارد. مرحوم طالقانی به‌شدت از محتوای اسلامی حکومت و اجرای شریعت دفاع کرده است. در سندی به تاریخ 18 مارس 1979 (27 اسفند 1357) چنین آمده است: «... طالقانی روز گذشته در یک کنفرانس خبری به انتقادها از اعدام اخیر مقامات سابق رژیم پهلوی پاسخ داد و گفت که این اعدام ها بر اساس موازین اسلامی صورت گرفته است. آیت‌الله طالقانی با تکذیب این مسئله که محاکمات مخفیانه صورت گرفته است، گفت که مردم اجازه حضور در جلسات دادگاه را داشته‌اند و روزنامه‌ها نیز نکات مهم را منتشر کرده‌اند، اگر چه گزارش کامل جلسات دادگاه به خاطر مسایل امنیتی فاش نشده است.{آیت‌الله} طالقانی در توضیح این مسئله که چرا مقامات رژیم سابق اعدام می‌شوند، گفت شریعت اسلام همانند قوانین کیفری غرب برای افراد گناهکار حبس مقرر نکرده است، زیرا قاتلان و «مفسدان» اصلاح‌پذیر نیستند و بنابراین فقط باید کشته شوند. او درباره رفراندوم پیشنهادی توضیح داد که جمهوری جدید ضرورتاً یک جمهوری اسلامی خواهد بود، که در آن قانون اسلامی حاکم است، حتی بر آراء یک مجلس منتخب!»
یکی از مطالب موجود در اسناد لانه جاسوسی، اشاره به گروه‌هایی است که رفراندوم را تحریم کرده بودند. این گروه‌ها عمدتاً گروه‌هایی با گرایش‌های تجزیه‌طلبانه و قوم گرایانه بودند. در یکی از اسناد به جبهه دموکراتیک ملی ایران اشاره شده است. حزبی منشعب از جبهه ملی ایران که در 14 اسفند سال 57 از سوی هدایت‌الله متین دفتری اعلام موجودیت کرد. آنها بعد از تشکیل شورای ملی مقاومت از سوی مجاهدین خلق در فرانسه، به همکاری با منافقین پرداختند.
در سند شماره 113 در تاریخ 20 مارس 1979(29 اسفند 1357) آمده است: «جبهه دموکراتیک ملی اولین حزبی است که از مردم خواسته است تا در صورت برگزاری رفراندوم در شکل پیشنهادی، در آن شرکت نکنند... جبهه دموکراتیک ملی همچنین در بیانیه‌اش از دولت خواسته است تا به کردها خودمختاری ببخشد. این حزب معتقد است که اعطای خودگردانی به گروههای ملی بهترین راه حفظ وحدت ملی و تضمین تداوم دموکراسی در ایران است!»
در اسناد لانه جاسوسی به مخالفت گروههای حامی تجزیه‌طلبی با رفراندوم اشاره شده است
در سند دیگری به حزب جمهوریخواه فدرالیست اشاره شده که موجودیت خود را اعلام کرده است. در این سند آمده است: این حزب در اولین مانیفست خود خواستار تحریم رفراندوم 30 مارس شده است. این حزب مدعی حمایت از نظام جمهوری فدرال متشکل از دولت‌های ملی خودمختار است.
در سند 9 فروردین 1358 به مخالفت گروهک‌های کرد و ترکمن اشاره شده است: «شیخ عزالدین حسینی، امام جمعه مهاباد و از رهبران مذهبی سرشناس کُرد گفته است که در رفراندوم شرکت نخواهد کرد. کمیته مرکزی شوراهای ترکمن (که کانون فرهنگی و سیاسی گنبدکاووس وابسته به آن است) نیز تصمیم گرفته است که رفراندوم را تحریم کند.»
در سند شماره 115 در تاریخ 20 مارس 1979(29 اسفند 1357) در تحلیل نتیجه رفراندوم به نکته جالبی اشاره می‌کند: «تقاضا برای انجام رفراندوم، به مثابه عامل سازماندهنده‌ای در تغییر خواست انقلابی، افزایش یافته است. برخی گروه‌ها اعلام کرده‌اند که رفراندوم را تحریم می‌کنند و برخی دیگر خواهان تغییر شکل و محتوای آن هستند. با وجود این، به طور کلی، بیشتر مردم اذعان دارند که رفراندوم برگزار خواهد شد و نتیجه آن هم رأی قاطع به یک جمهوری اسلامی است.»
سفارت آمریکا که آن زمان تمام تحرکات داخل ایران را بررسی و برای دولت خود ارسال می‌کرد، در گزارشی درباره روز 10 فروردین که رأیگیری آغاز شده چنین نوشته است: «رفراندوم برای تعیین نوع حکومت آینده ایران در ساعت 00:12 امروز به وقت محلی مورخ 30 مارس در جریان است. ظاهراً استقبال مردم از رفراندوم در تهران نسبتاً زیاد بوده است. بررسی‌های تصادفی امروز صبح از سطح شهر حکایت از آن دارد که شبه‌نظامیان غیر ارتشی شدیداً از صندوق‌های رأی حفاظت می‌کنند و رأی دهندگان نیز با نظم و ترتیب رأی خود را در صندوق می‌اندازند. تغییرات ایجاد شده در مراحل رأیگیری تا دقیقه آخر از طریق رادیو به اطلاع مردم می‌رسد و {امام} خمینی در آخرین ساعات روز 29 مارس اعلام کرد اگر کسی نمی خواهد به جمهوری اسلامی یا نظام سلطنتی رأی بدهد، می‌تواند نوع حکومت دلخواه خود را بر روی برگه قرمز (که در واقع برای رأی به نظام سلطنتی است) بنویسد.
در گزارش روز 11 فروردین که رأیگیری ادامه داشت به بی‌نقض برگزار شدن انتخابات اشاره شده و اگرچه سعی کرده حضور زنان را کمرنگ جلوه دهد اما نوشته که زنان خانواده‌ها به‌صورت دسته جمعی پای صندوق‌ها حضور یافته‌اند: «روز گذشته رأیگیری در تهران بدون هیچگونه مشکل عمده‌ای انجام شد و حضور مردم در حوزه‌های رأیگیری بسیار چشمگیر بود. طبق مشاهدات پرسنل سفارت، تعداد رأی‌دهندگان زن در بیشتر حوزه‌ها بسیار کم بوده است، هر چند تا آنجا که خبر داریم هیچ محدودیتی برای رأی دهندگان زن در نظر گرفته نشده است. در واقع، تعدادی از ایرانی‌هایی که کارمندان سفارت با آنها صحبت کردند گفتند که زنان خانواده همگی با هم به پای صندق‌های رأی رفته‌اند.»
در سند شماره 133 به تاریخ 1 آوریل 1979 (12 فروردین 1358) به رأی قاطع مردم به جمهوری اسلامی اشاره می‌کند: «در تهران، استقبال مردم بسیار زیاد بود و طبق گزارش‌ها در شهرهای دیگر نیز استقبال مردم به همین اندازه بوده است. در عین حال، دولت در اوایل صبح امروز اعلام کرد که ظرف دو روز گذشته نزدیک به 18 میلیون نفر به پای صندوق‌های رأی رفته‌اند. به نظر می‌رسد که اکثریت قاطع آراء به نفع جمهوری اسلامی باشد. یک حوزه رأیگیری در تهران اواخر شب گذشته گزارش داد که از نزدیک به 2000 رأی ماخوذه در آن، فقط 6 رأی منفی بوده است.»
بیشتر بخوانید:
21217
کد خبر 1748633
