سهم 2 درصدی فناوری از کنکور امسال
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، بر اساس مصوبه «سیاست‌ها و ضوابط اجرایی حاکم بر آمایش آموزش عالی در جمهوری اسلامی ایران» جلسه 776 سال 1394 شورای عالی انقلاب فرهنگی، مقرر شد طرح آمایش آموزش عالی به منظور توزیع عادلانه منابع، ایجاد فرصت‌های برابر، توزیع مأموریت آموزش نیروی انسانی متخصص مورد نیاز، استفاده از مزیت‌های منطقه‌ای، کاهش تمرکز و جلوگیری از تجمع امکانات، مشارکت دانشگاه‌ها در تصمیم‌گیری و موضوعات ملی و فرااستانی، اجرا شود.
در بخشی از این طرح اولویت‌های علم و فناوری کشور بر اساس سند نقشه جامع علمی کشور مشخص شد و در توضیح آن آمده است: «این اولویت‌ها می‌تواند در هدایت نظام آموزش عالی برای تأمین و جذب نیروهای نخبه و متخصص مورد نیاز در حوزه‌های اولویت‌دار مورد توجه قرار گیرد. رشته‌های اولویت‌دار زیر صرف نظر از مزیت‌های نسبی مناطق می‌تواند در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با مأموریت ملی و بین المللی قابل ارائه و اجرا باشد.»
در این بخش جدولی با عنوان اولویت‌های حوزه علم و فناوری درج شده است که دارای پنج بخش «فناوری»، «علوم پایه و کاربردی»، «علوم انسانی و معارف اسلامی»، «سلامت» و «هنر» است. بررسی دفترچه انتخاب رشته در کنکور سراسری 1404 نشان می‌دهد که تنها بخش کوچکی از این اولویت‌ها در قالب رشته‌های تحصیلی مقطع کارشناسی قرار دارند و بخش عمده‌ای از این اولویت‌ها در قالب رشته‌های تحصیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی دسته بندی می‌شوند.
در این گزارش بخش فناوری موضوعات اولویت دار و رشته‌های تحصیلی مرتبط با آن مورد بررسی قرار گرفته است. بخش فناوری در سه گروه الف، ب و ج موضوعات و عناوینی را معرفی کرده است:
در گروه الف: فناوری هوا فضا. فناوری اطلاعات و ارتباطات. فناوری هسته‌ای. فناوری‌های نانو و میکرو. فناوری‌های نفت و گاز. فناوری زیستی. فناوری‌های زیست محیطی. فناوری‌های نرم و فرهنگی
در گروه ب: لیزر. فوتونیک. زیست حسگرها. حسگرهای شیمیایی. مکاترونیک. خودکارسازی و روباتیک. نیم رساناها. کشتی سازی. مواد نوترکیب. بسپارها (پلیمرها). حفظ و احیای ذخایر ژنی. اکتشاف و استخراج مواد معدنی. پیش بینی و مقابله با زلزله و سیل. پدافند غیرعامل
در گروه ج: اپتوالکترونیک. کاتالیستها. مهندسی پزشکی. آلیاژهای فلزی. مواد مغناطیسی. سازه‌های دریایی. حمل و نقل ریلی. ایمنی حمل و نقل. ترافیک و شهرسازی. مصالح ساختمانی سبک و مقاوم. احیای مراتع و جنگل‌ها و بهره برداری از آنها. فناوری‌های بومی
در میان رشته‌های مهندسی گروه الف رشته‌هایی که در دفترچه کنکور (مقطع کارشناسی) سال 1404 آمده‌اند به رشته‌های مهندسی هوافضا، علوم کامپیوتر، مهندسی هسته‌ای، مهندسی نفت و زمین انرژی، مهندسی پزشکی و بیوتکنولوژی محدود شده است.
وضعیت ظرفیت رشته‌های اولویت دار؛ بیشترین ظرفیت به «علوم کامپیوتر» اختصاص دارد
بررسی وضعیت ظرفیت رشته‌های اولویت دار که می‌توانند در توسعه فناوری‌های روز نقش مهمی داشته باشند، نشان می‌دهد که بیشترین ظرفیت به «علوم کامپیوتر» اختصاص یافته است. ظرفیت این رشته 4 هزار و 111 نفر است که در سه دوره روزانه، پیام نور و غیرانتفاعی تقسیم شده است. پس از آن رشته «مهندسی پزشکی» با ظرفیت 3 هزار و 938 نفر قرار دارد.
همچنین ظرفیت رشته «مهندسی نفت و زمین انرژی» یک هزار و 493 نفر است و پس از آن رشته «زیست فناوری» با ظرفیت یک هزار و 919 نفر و رشته «مهندسی هوافضا» با ظرفیت 860 نفری در رده‌های بعدی قرار دارند.
اما در میان کمترین میزان ظرفیت رشته‌های مرتبط با فناوری می‌توان به رشته «دکتری پیوسته بیوتکنولوژی» است با تنها 14 نفر ظرفیت اشاره کرد. پس از آن رشته مهندسی هسته‌ای با 27 نفر ظرفیت در رده دوم و پس از آن رشته تکنولوژی پزشکی هسته‌ای با 41 نفر ظرفیت در رده سوم قرار دارد.
نکته قابل توجه دیگر در ظرفیت رشته‌های اولویت دار سهم کمرنگ دانشگاه‌های دولتی است. از میان 12 هزار و 403 نفر ظرفیت رشته‌های «مهندسی هوافضا، علوم کامپیوتر، مهندسی هسته‌ای و تکنولوژی پزشکی هسته‌ای، مهندسی نفت و زمین انرژی، مهندسی پزشکی و بیوتکنولوژی» کمتر از نیمی از آن یعنی 4 هزار و 639 نفر ظرفیت به دانشگاه‌های دولتی اختصاص دارد و بیش از 7 هزار نفر ظرفیت به دو گروه غیرانتفاعی و پیام نور اختصاص دارد.
از سوی دیگر بخش عمده ظرفیت‌های رشته‌های اولویت دار به بخش شهریه پرداز و بخش کمتری به دوره روزانه اختصاص دارد و در واقع دانشگاه‌های دولتی کمتری در ظرفیت رشته‌هایی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند سهم دارند.
بررسی رشته‌های مرتبط با فناوری‌های جدید و پایه رشته‌های مهمی چون هوش مصنوعی و فناوری ارتباطات و همچنین فناوری‌های زیستی و مزیت بومی مانند نفت و انرژی نشان می‌دهد که از میزان ظرفیت بیش از 500 هزار نفری دانشگاه‌ها در سال 1404 تنها 2 درصد سهم این رشته‌ها است ظرفیت 7 رشته مرتبط با فناوری‌های روز در دفترچه کنکور 1404
رشته ظرفیت کل دانشگاه‌های دولتی دانشگاه‌های غیرانتفاعی دانشگاه پیام نور بیوتکنولوژی 14 نفر 14 نفر - - مهندسی هسته‌ای و تکنولوژی پزشکی هسته‌ای 68 نفر 68 نفر مهندسی هوافضا 860 نفر 533 نفر 187 نفر 140 نفر زیست فناوری 1919 نفر 459 نفر 970 نفر 490 نفر مهندسی نفت و زمین انرژی 1493 نفر 788 نفر 265 نفر 440 نفر مهندسی پزشکی 3938 نفر 586 نفر 2792 نفر 560 نفر علوم کامپیوتر 4111 نفر 2241 نفر 560 نفر 1310 نفرهمچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که پراکندگی استانی رشته‌های اولویت دار که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفتند قابل توجه است. به عنوان نمونه در رشته «علوم کامپیوتر» به عنوان پرجمعیت‌ترین رشته این گروه استان تهران در صدر قرار دارد. کمترین میزان به استان هرمزگان اختصاص دارد.
سهم استان‌های مختلف از پذیرش در رشته «علوم کامپیوتر»
استان ظرفیت آذربایجان شرقی 174 آذربایجان غربی 50 اردبیل 90 اصفهان 336 البرز 105 تهران 765 چهارمحال و بختیاری 65 خراسان جنوبی 103 خراسان رضوی 275 خراسان شمالی 106 خوزستان 115 زنجان 70 سمنان 160 سیستان و بلوچستان 173 فارس 205 قزوین 40 قم 90 کردستان 105 کرمان 249 کرمانشاه 121 گلستان 40 گیلان 90 لرستان 125 مازندران 195 مرکزی 92 هرمزگان 20 همدان 65 یزد 45 مناطق محروم 42نکته جالب توجه در دفترچه کنکور رشته‌های مرتبط با امنیت سایبری است. پذیرش در این رشته‌ها به صورت اختصاصی در یک دانشگاه مرتبط با دستگاه اجرایی صورت می‌گیرد و تنها 150 نفر در رشته‌های امنیت اطلاعات، امنیت اقتصادی، امنیت بین الملل، امنیت نرم، پژوهشگری امنیت، حفاظت اطلاعات، ضد تروریسم، علوم فنی امنیت، فناوری اطلاعات و ارتباطات و مدیریت اطلاعات و ارتباطات پذیرش می‌شوند.
این در حالی است که با توجه به تهدیدهای روز افزون در حوزه سایبری به نظر می‌رسد که این حوزه نیاز به گسترش بیشتری در رشته‌های دیگر دارد.
بررسی رشته‌های مرتبط با فناوری‌های جدید و پایه رشته‌های مهمی چون هوش مصنوعی و فناوری ارتباطات و همچنین فناوری‌های زیستی و مزیت بومی مانند نفت و انرژی نشان می‌دهد که از میزان ظرفیت بیش از 500 هزار نفری دانشگاه‌ها در سال 1404 تنها 2 درصد سهم این رشته‌ها است. رشته‌هایی که می‌تواند علاوه بر ایفای نقش مؤثر در توسعه فناوری کشور به بخش صنعت و جامعه نیز یاری برساند. افزایش سهم این رشته‌ها نیازمند بازنگری جدی در تعیین ظرفیت دانشگاه‌ها از سوی دست اندرکاران حوزه آموزش عالی دارد.