سهم 20 درصدی طلای سیاه در بهره‌وری اقتصادی کشور / چه عواملی طرح تفکیک زباله از مبدأ را به حاشیه برد

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از عصراترک، امروزه زباله‌های شهری با بالا رفتن آمار جمعیت و تغییر الگوی مصرف و حرکت به سمت مصرف گرایی افزایش چشمگیری پیدا کرده است، به گونه ای که متوسط تولید روزانه زباله به ازای هر شخص در جهان 300 گرم بوده اما در ایران 700 گرم است که این امر به تولید روزانه 58 هزار تن زباله با نسبت 70 درصد تر و 30 درصد خشک منجر می شود.

طبق گزارش ها، 70 درصد زباله های جهان بازیافت می شود، این در حالی است که در ایران این مهم تنها در 20 درصد از زباله ها اتفاق می افتد.

انبوه زباله های غیرقابل بازیافت، می تواند در گذر زمان یکی از عوامل تخریبی زیست محیطی باشد، زیرا اگر تولید زباله به همین ترتیب و با این شرایط ادامه پیدا کند، مدت زیادی طول نخواهد کشید که تمام اراضی اطراف شهرها به زباله دانی تبدیل شوند و مکانی برای دفن زباله های شهری باقی نخواهد ماند.

زباله با نام طلای کثیف در واقع با یک مدیریت صحیح می تواند علاوه بر ایجاد بهره وری اقتصادی مطلوب و اشتغال به کاهش عوامل تخریبی محیط زیست نیز کمک کند.

تفکیک زباله از مبدا از جمله طرح هایی مهم بود که با وجود اقدامات و فرهنگ سازی های لازم و داشتن صرف اقتصادی، متاسفانه هنوز در کشور محقق نشده و مشارکت پایین مردم در همراهی این مهم به تاکید کارشناسان نیازمند بررسی علمی است.

از طرفی شهروندان با توجه به قرار دادن زباله در هر ساعت از شبانه روز بی نظمی در شهر ایجاد کرده اند که شرایط را برای فعالیت گروهی به نام زباله گرد یا کولی کتفی ها فراهم کرده است.

این افراد با گشت زنی در کوچه و خیابان های شهر اقدام به جمع آوری اقلام مورد بازیافت از بین کیسه های زباله می کنند.

افزایش تعداد زباله گردها در شهر در واقع ریشه در مشکلات معیشتی و اقتصادی دارد، همچنین این فعالیت باتوجه به اینکه هیچ گونه بحث بهداشتی برای آنها مدنظر نیست، قطعا مشکلات انتقال بیماری را می تواند برای خود این افراد و اعضای خانواده آن ها و جامعه به همراه داشته باشد.

در شرایط فعلی کشور که با کرونا درگیر شده است، وجود این گروه و فعالیتشان با توجه به اینکه در زباله های شهری اقلامی از جمله ماسک و دستکش آلوده وجود دارد، میزان افزایش انتقال و انتشار این ویروس را به همراه دارد.

در خراسان شمالی حدود 9 سال پیش بزرگترین کارخانه کمپوست شمال شرق کشور با ظرفیت روزانه بیش از 250 تن زباله در 25 کیلومتری شهرستان بجنورد تاسیس شد تا علاوه بر بازیافت زباله های تولیدی بجنورد، اسفراین، شیروان و آشخانه از ورود سالانه 33 میلیون لیتر شیرآبه زباله به منابع زیرزمینی منطقه جلوگیری کند.

تلنبار شدن زباله های چندین شهر در منطقه کوه بابا موسی، تخریب سالانه بیش از سه هکتار زمین برای دفن زباله و هشدارهای زیست محیطی باعث شد مطالعات کارشناسی و عملیات ساخت کارخانه مذکور با سرعت مطلوبی پیش برود.

اما هفت ماه پس از شروع فعالیت ها کارخانه تولید آلودگی و بوی تعفن و نامطبوع حاصل از فعالیت آن، اعتراضات مردمی را به همراه داشت که منجر به تعطیلی این کارخانه شد.

همان زمان تصمیم بر این شد بخش خصوصی وارد عمل شود و درکمتر از شش ماه کارخانه دیگری جایگزین شود تا مسئولان بتوانند ایرادهای کارخانه مذکور را برطرف و آن را مجددا وارد چرخه فعالیت کنند. اما از آن زمان بیش از 9 سال طول کشید و نه تنها واحد جدیدی جایگزین نشد بلکه کارخانه مذکور نیز به طور کامل تعطیل شد!

عدم مدیریت صحیح کارخانه کمپوست بجنورد را در نطفه خفه کرد / جمع آوری زباله گردان از شهر با تحکم ممکن نیست

هادی زارعی، شهردار بجنورد در گفتگو با خبرنگار ما در این زمینه اظهار داشت: در حال حاضر در شهر بجنورد دفنگاه زباله در محل ارتفاعات باباموسی و یک ایستگاه میانی در جاده گلستان شهر قرار دارد که فاصله این دو مکان حداکثر پنج کیلومتر تا شهر است.

وی ادامه داد: این در حالی است که دفن زباله در ارتفاعات باباموسی طبق بررسی های زمین شناسی می تواند از لحاظ ورود شیرابه به آب های زیرزمینی مشکلاتی به همراه داشته باشد.

زارعی با بیان اینکه از سنوات گذشته تلاش حاکمیت استان و دستگاه های دولتی بر این بوده است که محل دفن گاه زباله تغییر مکان پیدا کند، افزود: جانمایی کارخانه کمپوست و دفنگاه بدون مطالعه انجام شده و با عدم مدیریت صحیح از سمت سازمان پسماند با ایجاد مشکلاتی برای روستاهای اطراف این پروژه در نطفه خفه شد.

شهردار بجنورد خاطرنشان کرد: با گذشت چندین سال از این ماجرا، جانمایی جدید انجام شده اما به دلیل اعتراضاتی که به همراه داشته تاکنون موفق به از سرگیری مجدد آن نشده ایم.

وی با بیان اینکه افتتاح این پروژه از عهده شهرداری به تنهایی خارج است، گفت: برای راه اندازی مجدد این پروژه نیاز به یک همت استانی است که تمامی دستگاه های حاکمیتی، استانداری، قوه قضائیه در کنار هم این کار را به نتیجه برسانند.

شهردار بجنورد در پاسخ به این سوال که چه میزان پایین بودن جنبه اقتصادی این کارخانه در بجنورد می تواند دلیل تاخیر در راه اندازی مجدد آن بوده باشد، گفت: جنبه اقتصادی در مقابل سلامت مردم مهم نیست، زیرا سلامتی شهروندان در اولویت نخست قرار دارد و قابل قیاس با هزینه ای که می شود، نمی تواند باشد.

افزایش زباله گردان در شهر ریشه در مشکلات اقتصادی و معیشتی دارد

وی در رابطه با اینکه از سرگیری فعالیت کارخانه کمپوست چه میزان می تواند در جمع آوری یا کاهش زباله گردها از سطح شهر تاثیر داشته باشد، بیان داشت: زباله گردها هیچ زمانی کاهش پیدا نمی کنند، بلکه ساماندهی می شوند.

زارعی عنوان کرد: با ورود سرمایه گذاران خصوصی و انعقاد قرارداد با شرکت سرمایه گذار، ساماندهی زباله گردها در برنامه قرار خواهد گرفت که زباله گردها با یک پوشش مناسب و ابزار مورد نیاز بتوانند ادامه اشتغالشان را به شیوه ای قابل قبول داشته باشند.

شهردار بجنورد با اشاره به اینکه در حال حاضر 160 زباله گرد در بجنورد ساماندهی شده اند، گفت: اما آنچه در داخل شهر دیده می شود خیلی بیشتر از این آمار است که افزایش این گروه ریشه در مشکلات اقتصادی و معیشتی دارد و با تحکم نمی شود آنها را جمع آوری کرد.

وی در رابطه با تفاوت واژه زباله گرد و زباله دزد گفت: زباله گردها اکثرا ابزارهایی از جمله سه چرخ وموتور دارند و در این بحران کرونا زمانی که اعلام شد در سطح شهر حضور پیدا نکنید، همکاری را داشتند، اما زباله دزدها غالبا معتاد هستند و به اندازه رفع نیاز، زباله جمع آوری می کنند و به فروش می رسانند.

شهردار بجنورد در پاسخ به این سوال که چرا امکان ساماندهی زباله دزدها وجود ندارد، گفت: شهرداری در همه حوزه ها نمی تواند حضور پیدا کند، این موضوع در حوزه کاری بهیزیستی است.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه متولی رسیدگی به امور زباله گردها شهرداری نیست، گفت: اما در شرایط بحران کرونا در راستای حمایت از زباله گردها، با همکاری مجموعه های مردم نهاد بسته های معیشتی تهیه شد و به این گروه تحویل داده شد.

بهره برداری از دفنگاه جدید زباله در انتظار مجوز شورای تامین استان

حمید عرب، مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار عصر اترک گفت: بعد از ایجاد مباحث اجتماعی در رابطه با کارخانه کمپوست سابق بجنورد، طی سنوات گذشته، پرونده راه اندازی مجدد این کارخانه در جانمایی مکان جدید باز شد.

وی با اشاره به اینکه جانمایی مکان قبلی کارخانه بازیافت بجنورد در حاشیه جاده منظره خوبی نداشت، ادامه داد: مکان جدید چند کیلومتر ازمکان قبلی پایین تر است با این تفاوت که حاشیه جاده نیست و فاصله زیادی از روستاهای اطراف دارد.

عرب با اشاره به اینکه دفن گاه جدید احداث و به لحاظ فنی آماده و جاده دسترسی نیز فراهم شده است، افزود: با توجه به اینکه در گذشته این طرح، اعتراضات مردمی را به همراه داشت، برای افتتاح نیازمند مجوز از شورای تامین استان هستیم.

مدیرکل دفتر امور شهری و شوراهای استانداری به وضعیت نامناسب شرایط دفن گاه باباموسی اشاره کرد و گفت: مکان جدید از آبان 98 جهت بهره برداری آماده و نیازمند مجوز است.

اعتراضات مردمی یکی از دلایل عدم ورود سرمایه گذاران

عرب افزود: بخش خصوصی با انعقاد قرارداد در بحث مطالعات وارد عمل شده است، اما اعتراضات مردمی ورود سرمایه گذاران در این عرصه را به تاخیر انداخته است.

وی با بیان اینکه براساس آمار اعلام شده از سازمان پسماند استان، تنها سه درصد از زباله های استان در مرحله تفکیک و بازیافت قرار می گیرند، گفت: می توان یکی از دلایل عدم حضور سرمایه گذاران در این واحد را نبود توجیه اقتصادی بخش بازیافت زباله عنوان کرد.

این مقام مسئول به نبود آلودگی برای مناطق اطراف کارخانه در جانمایی محل جدید اشاره کرد و گفت: در صورت ورود بخش خصوصی به این موضوع باید تجهیزات سنجیده شود که قابلیت استفاده دارند یا باید تغییر پیدا کنند.

عرب با بیان اینکه برای راه اندازی مجدد کارخانه بازیافت نیاز به مجوز شورای تامین است، گفت: نگرانی شورای تامین به لحاظ ایجاد آلودگی ها و ایجاد تبعات اجتماعی است که بلاتکلیفی این پروژه را رقم زده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر تمامی اقداماتی که باید توسط مجموعه استانداری در جهت راه اندازی مجدد این کارخانه انجام می شد، پیگیری و اجرایی شده است که با آغاز مجدد کار قطعا بخش خصوصی نیز ورود پیدا خواهد کرد.

عرب یادآور شد: ستاد استانی مقابله با کرونا در اسفند 98، فعالیت زباله گردها و انبارهای ضایعاتی در شهر ممنوع اعلام کرد.

جمع آوری اطلاعات زباله گردها و دست فروشان برای بهره مندی از حمایت های کشوری

وی گفت: در این مدت با همکاری سازمان پسماند و شهرداری بسته های حمایتی برای این گروه آماده و توزیع شد، همچنین از لحاظ تامین بسته های بهداشتی برای این گروه هیچ گونه مشکلی وجود نداشت بلکه با این اقدام مهر تاییدی بر عمل آنها در این شرایط بود که از این امر ممانعت شد.

این مقام مسئول با بیان اینکه علاوه بر زباله گردها کسب و کارهای زیادی از لحاظ مشکلات معیشتی و اقتصادی در بحران قرار گرفته اند، گفت: در سطح کشور پیگیری ها آغاز شده، براین اساس آمار تمام کسب و کارهای حوزه شهرداری از جمله دست فروشها، زباله گردها، حمل و نقل، جهت ارسال به تهران در حال جمع بندی است که بتوانند از حمایت های کشوری بهره مند شوند.

تفکیک و فروش زباله در مناطق حواشی شهر جهت رفع نیاز معیشتی

علیرضا باغچقی، عضو شورای اسلامی شهر بجنورد با اشاره به اینکه مرکز خراسان شمالی از نظر نبود کارخانه کمپوست و بازیافت در وضعیت مساعدی قرار ندارد، گفت: از بعد زیست محیطی باید کمترین میزان زباله تولید شود زیرا تولید زباله باعث ایجاد آسیب به منابع ملی و در خطر افتادن حیات انسان خواهد شد.

وی با بیان اینکه با صنعتی شدن، سبک زندگی ها، نوع زباله هایی که تولید می شود نیز متفاوت شده است، گفت: زباله های خشک برای صرفه جویی در هزینه و رعایت موارد بهداشتی باید تفکیک و جمع آوری از مبدا صورت گیرد که این در واقع اصولی ترین شیوه خواهد بود، که متاسفانه در بخش جمع آوری زباله خشک به صورت رسمی و طبق ضوابط بهداشتی مشکلاتی وجود دارد و اصول رعایت نمی شود.

باغچقی با اشاره به اینکه تفکیک زباله های تر و خشک در مرکز شهر دچار مشکل است، گفت: در حواشی شهر به دلیل رفع نیاز اقتصادی زباله های خشک در منزل جدا و فروخته می شوند.

وی با بیان اینکه سازمان پسماند استان در سایت موقت زباله شهر بجنورد طی توافقاتی ایجاد شده، افزود: باید در کمترین فرصت در این مکان زباله های خشک جدا شود و مابقی زباله ها برای دفن به باباموسی منتقل شود.

این عضو شورای اسلامی شهر بجنورد تصریح کرد: انتقاد زیادی به دفن گاه باباموسی وارد است.

باغچقی ادامه داد: در واقع باید برنامه ریزی ها به گونه ای باشد که به سمتی گام برداشت که بتوان از زباله به عنوان طلای کثیف بهره برداری اقتصادی شود.

این عضو شورای شهر بجنورد یکی از این راهکارها را احداث کارخانه کمپوست عنوان کرد.

وی با بیان اینکه پروژه کارخانه کمپوست بجنورد در بدو شروع بکار با شکست مواجه شد، گفت: عدم رعایت موازین زیست محیطی در خصوص محل استقرار و سومدیریت مدیران وقت کارخانه، اعتراضات گسترده ی مردمی را به همراه داشت که نه تنها تعطیلی کارخانه را رقم زد بلکه ذهنیت منفی در جهت ایجاد این کارخانه در مکان جدید نیز به جا گذاشته است.

ایجاد کارخانه کمپوست راهکار جمع اوری زباله گردها نیست

این کارشناس مسئول در ادامه با اشاره به اینکه از لحاظ زیستی باید مقداری خیلی کمی از زباله ها به زمین برگردد و دفن صورت گیرد، گفت: تدفین کمترین میزان زباله در زمین نیاز به اجرا، آموزش ها و فرهنگ سازی دارد، این در حالی است که آموزشها بارها صورت گرفته اما در بحث اجرا ضعف بوده که خواسته شده این ضعف را در سایت موقت تفکیک زباله جبران کنند.

باغچقی گفت: زباله تر وقتی که تفکیک شود در صورتی که کارخانه ای وجود نداشته باشد، در واقع آسیب را ایجاد کرده است.

وی افزایش تعداد زباله گردها در شهر بجنورد را به دلیل نیازهای اقتصادی این افراد ذکر کرد و افزود: ایجاد کارخانه نمی تواند به جمع آوری زباله گردها کمک کند، بلکه تفکیک از مبدا در این زمینه می تواند کمک کند.

باغچقی تصریح کرد: اگر زباله ها تفکیک شود، زباله های فاقد ارزش اقتصادی به بیرون از منزل آورده می شوند.

وی گفت: صرفا شورا و شهرداری در راه اندازی مجدد کارخانه بازیافت زباله بجنورد نمی تواند تصمیم گیری کند، زیرا با توجه به بحث امنیتی و اجتماعی که در فاز نخست بهره برداری ایجاد شد، بایستی دستگاه های متولی طی هماهنگی با یکدیگر در جهت رفع این مشکل وارد عمل شوند.

سنجش تب جامعه از میزان تولید زباله ها

روح الله عظیمی، مدیرعامل سازمان پسماند خراسان شمالی با اشاره به اینکه تولید کمپوست در واقع بخشی از سایت پردازش زباله است، اظهار داشت: بار زباله جمع آوری شده از سطح شهر می تواند حامل مواد ضایعاتی باشد که با ارزش و دارای بهره وری اقتصادی است.

وی با بیان اینکه نسبت زباله های خشک و تر در همه مناطق یکسان نیست، گفت: در برخی شهرها که زندگی ماشینی رواج داشته باشد، درصد زباله خشک بیشتر است و احداث سایت پردازش در آن مناطق می تواند بهره وری اقتصادی بالایی داشته باشد.

عظیمی اضافه کرد: میزان و نوع تولید زباله در واقع بستگی به رفاه جامعه دارد، شاید بشود تب جامعه را از مواد زباله که دور ریخته می شود تشخیص داد.

این کارشناس مسئول با بیان اینکه در بجنورد نسبت تولید زباله های تر در مقابل زباله خشک بیشتر است و میزان مواد بازیافتی موجود در زباله ها جهت بهره وری اقتصادی حدود چهار درصد است، خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه در این شهر از کود حیوانی برای بخش کشاورزی و باغداری استفاده می شود، تولید کمپوست جنبه اقتصادی نخواهد داشت.

عظیمی عنوان کرد: سایت پردازش زباله در استان خراسان شمالی از 91 راه اندازی شد، باتوجه به اینکه در زمینه کمپوست در استان تجربه ای وجود نداشت، همچنین مکان یابی نامناسب و عدم مدیریت صحیح منجر به ایجاد بحث اجتماعی و در نهایت امنیتی و تعطیلی این کارخانه شد.

خطر در کمین منطقه گردشگری باباموسی

وی ادامه داد: راه اندازی مجدد کارخانه پردازش زباله در بجنورد در گام نخست با ایجاد دفن گاه جدید با فاصله ای دورتر از مکان قبلی آغاز شده است، برای سایر فازها نیازمند حضور سرمایه گذاران است، که باتوجه به مشکلات امنیتی و اجتماعی که وجود داشته احساس خطر می کنند.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه از سال 72 تاکنون میزان یک میلیون تن زباله در دفنگاه باباموسی دفن شده است، اضافه کرد: در حال حاضر دفن گاه بابا موسی اصلا مکان مناسبی برای دفن زباله نیست، باتوجه به اینکه این مکان محیط آهکی و مقصد گردشگری شهر بجنورد است اصلا مکان مناسبی نیست.

بی نظمی مردم در زمان خروج زباله از منزل نوعی حمایت از زباله گردها

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر تعداد 163 زباله گرد به صورت ثبت شده در شهرستان بجنورد ساماندهی شده اند، گفت: تعداد 40 نفر نیز به نام زباله دزد یا کولی کتفی در شهر وجود دارند که به دلیل اینکه فاقد ابزار و دارای اعتیاد هستند به آنها مجوز داده نمی شود، که در این گروه زنان نیز به چشم می خورند.

عظیمی گفت: کولی کتفی ها معمولا افراد دارای اعتیاد هستند و برای تامین هزینه روزانه شان اقدام به جمع آوری زباله می کنند، که خیلی خطرناک و باعث شیوع آلودگی هستند، همچنین فعالیت این گروه برای کارگران شهرداری که جمع آوری زباله از درب منازل را برعهده دارند، که با جمع آوری زباله ها توسط دست، دچار زخم و مشکلات می شوند.

مدیرعامل سازمان پسماند استان مطرح کرد: عدم همکاری مردم و بی نظمی در ساعت قرار دهی زباله ها در جلو درب منازلشان این فرصت را برای این گروه فراهم کرده است.

وی یادآور شد: طرح تفکیک از مبدا زباله برای همه افراد آموزش داده می شود اما در طبقات متوسط پایبندی بیشتری به طرح دارند، علاوه بر این طبقات کم در آمد تفکیک را در منزل انجام می دهند و جهت رفع نیازهای مالی شان اقدام به فروش زباله های خشک می کنند.

عظیمی گفت: فعالیت زباله گردها به دلیل نیازها و مشکلات معیشتی و اقتصادی که دارند برکسی پوشیده نیست، اما در ایام شیوع کرونا در واقع آسیب بزرگی برای خودشان و شهر می توانند باشند.

عظیمی میانگین تولید روزانه زباله در بجنورد را 134 تن اعلام کرد و گفت: اسفند 98 که میزان زباله های تولیدی چهار و 229 تن بوده در مقایسه با اسفند سال گذشته که سه هزار و 649 تن بوده، 13 درصد افزایش پیدا کرده است.

وی همچنین از افزایش 9 درصدی زباله در فروردین 99 درمقایسه با سال گذشت خبر داد و گفت: فروردین 98 میزان سه هزار و 665 تن زباله تولید شده که در فروردین سال جاری سه هزار و 999 تن بوده است.

گزارش از آرزو رحمانی

انتهای پیام /