شاهکار تاریخی ایران با کمک چین؛ آبشاری از دلار راهی تهران می شود
ایران با امضای توافقی مهم با چین برای برقی‌سازی هزار کیلومتر از خطوط راه‌آهن و ارتقای ظرفیت و شتاب حمل‌ونقل کانتینری بین دو کشور، گام بلندی در جهت تقویت جایگاه راهبردی خود در مسیرهای ترانزیتی شرق به غرب و احیای جاده ابریشم نوین برداشت. این همکاری نه‌تنها زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی ایران را مدرن‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند نقش کشور را در شبکه ترانزیت بین‌المللی به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
ایران در چارچوب توسعه پیوندهای تجاری و تقویت شبکه حمل‌ونقل منطقه‌ای، با یکی از شرکت‌های معتبر چینی قراردادی کلیدی امضا کرده که بر اساس آن، بخش گسترده‌ای از مسیر راه‌آهن راهبردی رازی - سرخس برقی‌سازی خواهد شد. این اقدام، حرکتی راهبردی در مسیر گسترش نفوذ ایران در شاهراه حمل‌ونقل اوراسیا به‌شمار می‌رود و می‌تواند به تعمیق تعاملات اقتصادی با کشورهای منطقه و تسهیل ترانزیت کالا در مسیرهای بین‌المللی منجر شود.
این پروژه عظیم که 1000 کیلومتر از مجموع تقریباً 2000 کیلومتر این مسیر ریلی حیاتی را در بر می‌گیرد، قرار است شریان اصلی اتصال ترکیه و ترکمنستان (آسیای مرکزی) از طریق خاک ایران را متحول سازد و بر اهمیت فزاینده همکاری‌های حمل‌ونقلی میان تهران و پکن تأکید کند.
این توافق هفته گذشته در پکن و طی نشستی میان جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راه‌آهن ایران، و گوا ژوژوئه، رئیس راه‌آهن چین، اعلام شد. علاوه بر برقی‌سازی، این طرح شامل دوخطه کردن بخش‌هایی از زیرساخت‌های ریلی نیز می‌شود. در حال حاضر، تنها مسیر بین مشهد و تهران دارای خطوط دوگانه است که با اجرای این پروژه، ظرفیت و سرعت انتقال در سایر نقاط نیز به طور قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت.
این توسعه نه تنها به بهبود کارایی حمل‌ونقل داخلی کمک می‌کند، بلکه نقش ایران را به عنوان یک پل ارتباطی کلیدی در کریدورهای بین‌المللی تقویت خواهد کرد. محوریت همکاری‌های ریلی ایران و چین بر افزایش حجم ترافیک کانتینری (کالاهای تجاری باارزش با کانتینر جابه‌جا می‌شوند) است. آمارها نشان می‌دهد که در نیمه اول سال 2025، حجم مبادلات کانتینری میان چین و ایران با رشد خیره‌کننده 260 درصدی مواجه بوده است که گواهی بر تقویت روزافزون روابط تجاری دو کشور است.
این رشد 3 برابری، پتانسیل عظیم کریدور ریلی چین - ایران - اروپا را همچون راه ابریشم 2000 ساله برجسته می‌سازد. در ماه فوریه گذشته نیز، چین و ایران به همراه قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان و ترکیه، بر سر توسعه بیشتر حمل‌ونقل ریلی باری در این محور توافق کرده بودند.
این همکاری‌های چندجانبه، چشم‌انداز ایجاد یک شبکه لجستیکی یکپارچه و کارآمد را در سراسر اوراسیا نوید می‌دهد. با وجود این پیشرفت‌های مثبت، تنش‌های ژئوپلیتیکی همچنان به عنوان یک مانع جدی باقی مانده‌اند. به عنوان مثال، ماه گذشته، راه‌اندازی یک سرویس حمل‌ونقل چندوجهی بین چین و ارمنستان به دلیل موج جدید حملات اسرائیل به ایران لغو شد؛ مسیری که قرار بود از خاک ایران عبور کند. این حوادث نشان می‌دهد که پایداری و امنیت کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی تا چه حد تحت تأثیر تحولات سیاسی و امنیتی منطقه قرار دارد و می‌تواند بر برنامه‌ریزی‌های بلندمدت تأثیر بگذارد.
تعهد بزرگ میان ایران و چین
با این حال، تعهد ایران و چین به توسعه زیرساخت‌های ریلی نشان‌دهنده اراده قاطع آن‌ها برای غلبه بر چالش‌ها و بهره‌برداری از پتانسیل‌های عظیم تجاری و اقتصادی است. پروژه برقی‌سازی خط رازی - سرخس نه تنها به افزایش سرعت و کارایی حمل‌ونقل کمک می‌کند، بلکه گامی اساسی در راستای دستیابی به اهداف بزرگ‌تر اتصال منطقه‌ای و تقویت جایگاه ایران به عنوان یک هاب ترانزیتی در مسیر احیای جاده ابریشم نوین محسوب می‌شود.
احیای کریدور شرق - غرب عبوری از مسیر ایران، نه تنها به افزایش ظرفیت ترانزیت کمک می‌کند، بلکه بازار ترانزیتی 30 میلیون تنی را در زنجیره ارزش جهانی که بازیگران اصلی آن چین و اتحادیه اروپا هستند، نصیب ایران می‌سازد.
با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و تلاش چین برای احیای جاده ابریشم در قالب ابتکار کمربند - راه (BRI)، این همکاری می‌تواند به یک بازی برد - برد برای هر دو کشور تبدیل شود. چین به عنوان یک قدرت اقتصادی بزرگ، می‌تواند از مزیت‌های جغرافیایی ایران بهره‌برداری کند و ایران نیز با نقش‌آفرینی در این زنجیره ارزش جهانی، به‌عنوان یک شاهراه تجارت جهانی شناخته شود.
