عربستان از رابطه با ایران چه می‌خواهد؟
دنیای‌اقتصاد: فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان در سازمان ملل گفت: «اساس و مبنای توافق ایران و عربستان، اصل عدم‌دخالت در امور کشور هاست. عربستان خواهان توقف رقابت ها برای دستیابی به تسلیحات هسته ای است.» این اظهارات بن فرحان در شرایطی مطرح می‌شود که محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در یک مصاحبه تلویزیونی در آمریکا از نزدیک شدن به توافق عادی سازی روابط با اسرائیل سخن گفته و...
این شرایط پرسش هایی را ایجاد می‌کند از جمله اینکه روابط ایران و عربستان در چه مرحله ای قرار دارد و چشم‌انداز این روابط چگونه خواهد بود؟ عبدالرضا فرجی راد، استاد ژئوپلیتیک و تحلیلگر سیاسی در گفت‌وگو با فرارو، به این پرسش ها پاسخ داده است. فرجی راد گفت: «ایران و عربستان دو رقیب ژئوپلیتیک در منطقه هستند که طی 60 تا 70 سال اخیر با یکدیگر در رقابت قرار دارند. این رقابت در سال‌های پس از انقلاب شدت گرفته و به کشور های اطراف از جمله، لبنان، عراق، سوریه، پاکستان و در دوره اول طالبان به افغانستان و حتی آسیای مرکزی و قفقاز کشیده شده است. این رقابت سنتی به این شکل پیش می رفت که طرفین سعی داشتند، طرف مقابل را تضعیف کرده و خود، رشد کنند، اما اکنون عربستان، سیاست «توسعه‌گرا» را انتخاب کرده است. هدف نهایی عربستان این است که به قدرت بزرگی در سطح جهان تبدیل شود. بن فرحان در سازمان ملل حداقل روی 10 موضوع صحبت کرد که از روابط با ایران تا مسائل سوریه و لبنان گسترده بود و این یعنی عربستان به دنبال احترام، همزمان با توسعه و تکنولوژی برتر است.»
این استاد ژئوپلیتیک ادامه داد: «عربستان کاملا در مسیر سیاست موازنه ای حرکت می‌کند یعنی با غرب و شرق در رابطه است. عربستان مایل است از نظر اقتصادی، حداکثر استفاده را از شرق و چین و ژاپن و... ببرد، اما متحد غرب نیز بماند و به همین خاطر نیز اصرار دارد آمریکا امنیت عربستان را تضمین کند. اکنون که عرب ها به دنبال قرار گرفتن بین 10 قدرت برتر جهانی هستند، به دنبال تندروی های گذشته نیستند. در نتیجه توسعه و ثبات را همزمان پایه‌ریزی می‌کند. برقراری ارتباط با ایران نیز در راستای همین ثبات منطقه ای بود. محمد بن‌سلمان اعلام کرده به دنبال همگرایی منطقه ای یا به عبارتی دقیق تر همگرایی عربی است؛ بنابراین تعریف چنین اهدافی در عربستان در کنار سرمایه فراوان، به استفاده از تکنولوژی های مدرن نیاز دارد. کشور های حاشیه خلیج فارس 3هزار میلیارد دلار ذخیره ارزی دارند؛ بنابراین به امنیت نیاز دارند. در سایه امنیت است که سرمایه ها می‌توانند در مسیر مناسب استفاده شوند.»
وی افزود: «هر کاری در حوزه دیپلماسی باید مبتنی بر هدف انجام شود. این هدف‌گذاری کمک می‌کند در بزنگاه‌ها، حداکثر استفاده و بهره‌برداری، انجام شود. وقتی روابط ایران و عربستان مجددا احیا شد، امید های زیادی را به دنبال داشت. حتی برخی مقام های عربستانی از سرمایه‌گذاری در ایران، سخن گفتند. ایران نیز به این نوع جذب سرمایه های خارجی نیاز دارد. اما زمانی طولانی طی شد تا سفارتخانه های دو کشور، فعال شود. نکات تلخی نیز در روابط به وجود آمد که از مشکلات در میدان گازی آرش تا بیانیه مشترک عربستان با روسیه و چین در خصوص جزایر سه‌گانه ایران را شامل می‌شود.»
فرجی راد تاکید کرد: «معتقدم دو طرف نتوانستند به خوبی از امید هایی که ایجاد شده بود استفاده کنند. وقتی امید ها بالا می‌رود باید در همان زمان بهره‌برداری را شروع کرد، در غیر‌این صورت شعله های گرم شدن روابط، ضعیف، یا به طور کامل خاموش می‌شود. اعتماد فی مابین کشورها، بسیار مهم است. هنوز هم معتقدم دیر نشده، ولی فرصت هایی پر تعداد نیز از دست رفت. خواه درباره روابطمان با عربستان و خواه اروپا و آمریکا، نیاز به تدوین پنجره زمانی داریم. وقتی کار را در زمانی مشخص، پیش نمی بریم، درگیر خسارت می شویم. ایران باید تا حدی که می‌تواند وزن ژئوپلیتیک خود را افزایش دهد و این کار نیز در سایه افزایش روابط و مناسبات با کشور هایی انجام می‌شود که با ایران مشکلات حل نشده دارند.»
--> اخبار مرتبط