عمر و عاص «مختارنامه» که بود؟/ ناگفته‌های کاظم هژیرآزاد و راز ماندگاری یک سریال پرتکرار + فیلم

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سریال «مختارنامه» در جایگاه آثار عاشورایی شاید مهمترین و پرمخاطب‌ترین اثر تلویزیونی به حساب آید. سریالی که بعدها در میان کشورهای منطقه هم طرفداران بسیاری پیدا کرد و حتی به آیین عزاداری برخی از شیعیان تبدیل شد.

درباره پخش‌های متعدد این سریال طنزها و کنایه‌هایی بعدها در فضای‌مجازی درست شد؛ تا اینکه تلویزیون در کنداکتور امسال خود ترجیح داد «مختارنامه» را سریال روتین خود قرار ندهد؛ تا به تعبیر خودشان به دلیل صیانت از آرشیو این اقدام انجام شده باشد و «مختارنامه» در قالب دو نسخه سینمایی به روز تاسوعا و عاشورای حسینی برسد.

سریالی که برای اولین بار روز جمعه نهم مهرماه 1389 از شبکه یک سیما پخش شد.

لوکیشن‌های سریال

لوکیشن «مختارنامه» این روزها هم پرطرفدار است. روزهایی که از فیلمبرداری آن گذشته اما در احمدآباد مستوفی واقع در جنوب غربی اتوبان آزادگان تهران، مخاطبین بسیاری به تماشای آن می‌نشینند. چون بسیاری از بخش‌های آن نگهداری می‌شود. این محل لوکیشن اصلی سریال یعنی مکه و کوفه را شامل می‌شد. به جز لوکیشن اصلی، لوکیشن‌های دیگر سریال نیز در شهرهایی چون ورامین، آبادان، شاهرود و شهرک سینمایی، آران، بیدگل، شوشتر، شهریار، تاکستان و قزوین قرار داشت.

مختارنامه در 200 لوکیشن داخلی و خارجی و در مساحتی بیش از 24 هکتار به تصویر کشیده شد. این سریال به طریق 35 میلی‌متر و در قالب 40 قسمت 45 دقیقه‌ای تولید شد. تبدیل این سریال از 35 میلی‌متر به دیجیتال و اصلاح رنگ و تصاویر آن برای نخستین‌بار در لابراتوار صداوسیما به انجام رسید. در حقیقت این لابراتوار با این سریال تجهیز شد و بعد‌ها سریال‌هایی مانند «کلاه‌پهلوی» در آنجا تدوین شد.

.

اظهارنظر قابل تأمل داود میرباقری / برای هر صحنه حس غریبی دارم

داود میرباقری کارگردان این سریال تلویزیونی که او را پیش‌تر به ساخت سریال‌های «امام علی (ع)» و «مسافر ری» می‌شناختند در اولین اظهارنظرهای خود به این جمله اشاره کرد که: «من برای هر صحنه حس غریبی دارم وقتی می‌گویم مختارنامه معادل با 20 فیلم سینمایی است، اغراق نیست. ابعاد کار وسیع است و شما هر 5 دقیقه یک ماجرا در کار می‌بینید. گاهی دوستان می‌گفتند زمان ساخت این سریال خیلی طولانی شد اما به نظر من خیلی خوب جمع شد و در مجموع سالی سه فیلم تاریخی می‌شود.»

قرار بود جمشید هاشم‌پور «مختار» باشد

اما در میانِ همه این اتفاقات از همان روز اول روی نقش مختار، بحث‌های بسیاری میان منتقدین و کارشناسان مطرح می‌شد. گروهی با فریبرز عرب‌نیا موافق‌اند و عده‌ای نام جمشید هاشم‌پور که کاندیدای اصلی و حتی شجاع‌نوری و داریوش ارجمند را می‌آوردند که میرباقری باید به سمت این کاندیدای دیگر می‌رفت. در واقعیت ماجرا این نکته قرار دارد که اولین گزینه میرباقری برای نقش مختار، جمشید هاشم‌پور بود. پس از پاسخ منفی این بازیگر برای بازی در این سریال پیشنهاد اجرای این نقش به علیرضا شجاع‌نوری که این روزها بازیگر نقش «سلمان فارسی» داود میرباقری است دومین گزینه داوود میرباقری داده شد.

اما در نهایت با وجود گزینه‌های عنوان‌شده، ایفای نقش مختار به فریبرز عرب‌نیا داده شد. البته شایعاتی نیز درخصوص وجود گزینه چهارمی برای این نقش مطرح شده بود. گویا احتمال حضور حمید فرخ‌نژاد نیز برای این نقش مطرح شده بود اما به‌دلیلی این امر محقق نشد.

بعدها داود میرباقری در گفت‌وگویی درباره انتخاب نقش مختار و فریبرز عرب‌نیا این نکته را مطرح کرد: «او انتخاب سوم من بو. روزهایی که داستان مختار را می‌نوشتم ارتباط نزدیکی با عرب‌نیا نداشتم و شخصیت جمشید هاشم‌پور در ذهنم بود ولی وقتی به مرحله تولید رسیدیم مشکلاتی پیش آمد که حضور او میسر نشد و مشکلات هم از طرف خود ایشان بود. هاشم‌پور وقتی حجم سناریو را دید، ترسید. تا اینکه رسیدیم به عرب‌نیا و پس از تست‌های اولیه به این نتیجه رسیدیم که این نقش را او بازی کند، درحالی‌که او به‌منظور دیگری دعوت شده بود. اما ما به این نتیجه رسیدیم که عرب‌نیا گزینه مناسبی است و الان هم که فکر می‌کنم بهترین انتخاب است.»

چه اتفاقاتی در «مختار» دیده نشد؟

بسیاری معتقدند میرباقری در سریالش خیلی هم دقیق براساس واقعیت‌های تاریخی عمل نکرده و به تاریخ وفادار نبوده است، او در پاسخ به این سوال هم می‌گوید:«من سه مطلب را در مختارنامه عمداً نادیده گرفتم؛ یکی بحث کشتن پسر عمر بود، یکی دیگر تاریخ وقوع آن بود که ما کمی آن را جلو کشیدیم و بحث دیگر نیز به‌دلیل اینکه روی آنتن نرفته، نمی‌گوییم. ما موظفیم نگاه عقلانی به دراماتیک داشته باشیم و تعارض و تناقض با هم نداشته باشیم، به من حق بدهید که از ده سند تاریخی دو سند آن را قبول نکنم. یک اثر هنری با یک اثر ادبی یا علمی فرق دارد. برای همین خیلی خود را ملزم به این نمی‌دانستم که با واقعیت‌های تاریخی کار را جلو ببرم.»

دستمزد فریبرز عرب‌نیا و روایتی از بودجه سریال «مختارنامه»

دستمزد عوامل «مختارنامه» خصوصاً بازیگران نقل محافل بود تا اینکه مرحوم فلاح تهیه‌کننده این سریال واکنشی از خودش نشان داد. (البته این روزها هم دستمزد سریال‌های تاریخی تلویزیون در قالب جداولی در فضای‌مجازی دست به دست می‌شود) او در آن دوران به این نکته اشاره کرد: «رقمی حدود 25 میلیارد برای ساخت سریال هزینه کردیم که بخشی از آن متعلق به دستمزدها بود و بخشی از آن هم هزینه ساخت دکورهای مختلف در شهرهای مختلف شد. چندین‌بار هم اعلام شد که دستمزدهای بازیگران چطور پرداخت شده و مثلاً همه می‌دانند که آن زمان فریبرز عرب‌نیا درمجموع 500 میلیون تومان برای بازی در «مختارنامه» دستمزد گرفت. اما الان دیگر نمی‌توان همین سریال «مختارنامه» را با آن شرایط تولید کرد. چون شرایط بسیار سخت شده است. هزینه‌های تولید عجیب و غریب و سرسام‌آور شده و قطعا چندین برابر بودجه مجموعه مختارنامه برای تولید سریال‌هایی در سطح مختارنامه نیاز است. تازه این درحالی است که دستمزد بازیگران به نسبت هزینه‌های تولید خیلی بالا نرفته است.»

خاطرات تلخ و شیرین / رضا خندان نتوانست بازی خود را در این سریال ببیند

در میان ساخت سریال «مختارنامه» اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری افتاد که داود میرباقری از درگذشت رضا خندان که نتوانست بازی خودش را در این سریال ببیند و بیماری عظیم جوانروح مدیر فیلمبرداری، فلاح تهیه‌کننده و خود داود میرباقری جزو اتفاقاتی بود که یک مقداری همه را نگران کرده بود «مختارنامه» تمام شود و به آنتن برسد. شاید بخش شیرینی‌های این سریال استقبال از «مختارنامه» حتی در میان جوانان عربستانی باشد. چرا که این سریال در میان کشورهایی همچون پاکستان، ترکیه، لبنان، عراق، سوریه، امارات‌متحده عربی و حتی عربستان در معرض نگاه مخاطبان قرار گرفت.

اما مهم‌ترین وجه این تأثیرگذاری را بین جوانان عربستانی شاهد بودیم. وقتی مسلمانان و شیعیان عربستان با ارسال پیامک، آغاز اولین پخش سریال «مختارنامه» را به یکدیگر تبریک می‌گفتند و معتقد بودند سریال مختارنامه، بیدار‌کننده ذهن‌های جوانان مسلمان در برابر تاریخ‌ستیزان سلفی و وهابی بوده و جمع‌های چندنفره‌ای در مساجد با موضوع گفت‌وگو درباره این سریال شکل می‌گرفته است.

امروز بازیگران سریال «مختارنامه» پس از گذشت 13 سال از پخش اولیه این سریال به محبوبیت خودشان بین کشورهای منطقه اشاره می‌کنند. همچون «جومونگ»، «یانگوم» و حتی برخی مجموعه‌های دیگر که محبوبیت پیدا کردند برای «مختارنامه» هم این اتفاق افتاد.

وقتی بازیگران «مختارنامه» کتک خوردند

بازیگران سریال «مختارنامه» بعدها در جریانِ بازخوانی حضورشان در این مجموعه تلویزیونی به بازتاب‌های میدانی این سریال اشاره کردند؛ مثلاً کتک خوردن بازیگر شمر (محمد فیلی)، برخورد با ابن‌زیاد و حرمله (فرهاد اصلانی انوش معظمی) در خیابان همه نشان می‌دهد که مردم این شخصیت‌پردازی‌های درست را قبول کرده‌اند.

اما مهلب یا عمر و عاص «مختارنامه» کیست؟

در داستان "مختارنامه" دیدیم: هنگامی که عبدالله بن زبیر، خلیفه زبیری، برادرش مصعب را به قصد سرکوبی قیام مختار ثقفی به جنگ با او فرستاد، مهلب نیز در میان مشاوران نزدیک مصعب بوده و به او در زمان‌های مورد نیاز مشورت می‌داده است. همچنین او در سه نبرد معروف زبیریان و مختاریان یعنی حَروراء، مَذار و نبرد کوفه نیز حضور داشته است.

.

در پشت باورپذیری و شخصیت‌سازی "مختارنامه" چه کسی است؟

قبل از گفت‌وگو نگاهی به شخصیت‌های سریال خصوصاً همین "مهلب" بیندازیم به تیپ‌سازی‌های باورپذیر می‌رسیم که چرا این ضعف و نقیصه در بسیاری از سریال‌ها و فیلم‌ها گریبان کارگردان‌ها و آثار را می‌گیرد؟ بسیاری از همین بازیگران در همان آثار هم ایفای نقش می‌کنند، بعضاً آن‌ها همیشه مؤثر و کاربلدند اما کارگردان با ندانم کاری و دانش ضعیف کارگردانی نتوانسته و نمی‌تواند از آن‌ها بازی بگیرد؛ شاید در کنار فیلمنامه جذاب و دلچسب و شاعرانه میرباقری، نقطه قوت دیگر او در کنار مرحوم عظیم جوانروح، همین بازیگردانی و بازی گرفتن‌های اعجاب‌برانگیز است.

چرا که به قولِ کاظم هژیرآزاد بازیگر نقش "مهلب" در سریال "مختارنامه" یا پیش از آن "ولایت عشق" و خیلی از آثار تلویزیونی ماندگار و مردِ همیشه در صحنه تئاتر، در جریان گپ و گفت با خبرنگار خبرگزاری تسنیم به این نکته اشاره کرد که: "برای شناخت یک شخصیت، باید علاوه بر ابعاد ظاهری، به ابعاد درونی، عواطف، احساسات و به ویژه اندیشه‌ها، افکار و همچنین دیدگاه وی نیز توجه داشت. چرا که، اگر ندانیم شخصیت مورد نظرمان از چه زاویه و از چه منظری به جهان نگاه می‌کند، هرگز نمی‌توانیم به ارزیابی دقیق کنش‌ها و واکنش‌های او بپردازیم. گذشته از این، در شخصیت، همواره امکان تغییر و تحول وجود دارد و ما با توجه به انگیزه تمامی کنش‌ها و واکنش‌های وی می‌توانیم شناخت دقیق‌تری از او پیدا کنیم."

راز ماندگاری سریال «مختارنامه»

هژیرآزاد درباره راز ماندگاری «مختارنامه» و نقش مهلب تأکید کرد: وقتی فیلمنامه‌ای خوب نوشته شود و قصه‌ای جالب را پیگیری کند مخاطب در همه حال و هر زمانی دوست دارد دوباره آن اثر را ببیند. به خاطر این است که در طول همه این سال‌ها هیچ‌وقت «مختارنامه» کهنه نمی‌شود. اما در مورد نقش «مهلب» باید بگویم طنازی‌های درونش و خباثت‌های پنهانی که آرام آرام به رخ مخاطب کشیده می‌شود خود مرا یادِ کاراکتر عمر و عاص و بازی درخشان مرحوم مهدی فتحی می‌اندازد. شاید بتوان این کاراکتر و شخصیت را در این سریال، «عمر و عاص» سریال «مختارنامه» نامید.

دوست داشتم من نقش ابن زیاد را بازی کنم

او در پاسخ به این سؤال که بسیاری از بازیگران دوست داشتند حتی نقش‌های دیگر را تجربه می‌کردند؛ اگر قرار بود زمان به عقب برگردد و نقش دیگری را قبول کنید دوست داشتید چه نقشی غیر از "مهلب" به شما پیشنهاد شود، افزود: داستان را به طورکلی نمی‌دانستیم چیست، سناریو را به صورت کلی نداده بودند و فقط طرح کلی از سریال یا همان سیناپس را در اختیار ما قرار دادند؛ از کل ماجرا خبر نداشتیم. من همیشه سعی کرده‌ام و دوست داشته‌ام شخصیت‌هایی که به من واگذار می‌شود دارای فراز و فرود قابل توجهی برای پرداختن باشد. یعنی حرکت نه به معنای فیزیکی بلکه به معنای بده بستان با پارتنرهای مخالف (شخصیت‌ها) در راه رسیدن به درام؛ مثل همین نقش مهلب.

هژیرآزاد با اشاره به نقش ابن زیاد، گفت: من نقشی که فرهاد اصلانی بازی کرد را خیلی دوست داشتم واقعاً او درخشید. صدا و حرکت‌ها و دیالوگ‌هایش همه کنار هم درست قرار گرفتند و واقعاً کاراکتر ابن‌زیاد روی فرهاد اصلانی سوار شده بود و این نقش یکی از سکوهای پرتاپ فرهاد اصلانی به شمار می‌رود. گاهی اوقات در دنیای کاری ما شانس هم باید نصیب بازیگر شود؛ اگر واقعاً من دلم می‌خواست نقشی را بازی کنم و شما می پرسید آن نقش ابن‌زیاد است که فرهاد اصلانی به خوبی ایفا کرد.

بارها مردم در کوچه و خیابان به من گفتند «مختارنامه» را دوست داشتند

این بازیگر سینما و تلویزیون در واکنش به این نکته که «مختارنامه» امسال به صورت سینمایی روی آنتن تلویزیون می‌رود، خاطرنشان کرد: مردم در هر حالی پیگیر این سریال و ساخت سریال‌های این‌چنینی هستند. خوشحالم که این سخن را بارها از زبانِ مردم در کوچه و خیابان شنیدم که هم سریال را دوست داشتند و هم نقش مرا. با اینکه نقش کوتاهی بود اما دیده شد. باید از داود میرباقری تشکر کنیم که آنقدر خوب نوشت و کارگردانی کرد که این سریال به اینجا رسید. شخصیت در دل درام‌سازی خوب پرورش داده شد و فیلمبرداری که نمی‌توانم یادش نکنم.

او درباره نقش مهلب تأکید کرد: نقش "مهلب" در عین کوتاهی فراز و فرودهایی داشت که قابل دیدن بود و قابل اعتنا. من برخلاف بسیاری که با بازپخش سریال‌ها مخالفند و می‌گویند چرا این سریال دوباره پخش می‌شود؟! من فکر می‌کنم "مختارنامه" وقتی به تدریج پخش شد و مردم آرام آرام دیدند خیلی از کاراکترها بهتر دیده شد یکی از این شخصیت‌ها حتماً "مهلب" است که با تاریخ این شخصیت هم بسیاری آشنا شدند.

چرا اشقیای «مختارنامه» دیده شدند؟

هژیرآزاد در خصوص اینکه چرا اشقیای "مختارنامه" خیلی دیده شدند، گفت: شاید من آرزو داشته باشم هملت را بازی کنم با این سن و سال امکان‌پذیر نیست. آرزو با آن‌چیزی که در واقعیت اتفاق می‌افتد تفاوت دارد. واقعاً نقش‌های منفی (اشقیا) داستان خیلی خوب ایفا شدند؛ شمر، سنان و خیلی از نقش‌های دیگر؛ نقش‌های مثبت هم به خوبی دیده شدند اما نقش مثبت همیشه تخت و یکنواخت است، کمتر فراز و فرود دارد. من نقش ابن‌زیاد را دوست داشتم چون سیر داستانی مثل نقشه‌کشیدن، بیماری، شکست و پیروزی داشت.

او در پایان صحبت‌هایش درباره امام حسین (ع) و تعلق خاطر به سرور و سالار شهیدان، گفت: خارج از تعلق خاطر ما شیعیان به امام حسین (ع) و این اسطوره تاریخ، درس‌نامه برای کسانی است که به اعتقاد راسخ می‌رسند و جان خود و نزدیکانشان را پای اعتقادشان فدا می‌کنند. این اتفاق بزرگ هرکس و هرچه می‌خواهد باشد مقدس و ارزشمند است. اگر مثل حرکت امام حسین (ع) باشد که در جهت منافع و جلوگیری از ظلم و ستیز قیام کرد همگان باید به آن افتخار کنیم. ایشان واقعاً بزرگمردی راسخ به عقیقده خودشان هستند و همیشه در تاریخ نامشان ماندگار بوده و هست.

گفتنی است، کاظم هژیرآزاد این روزها مشغول بازی در سریال تاریخی «رحیل» است که عوامل آن پیش‌تر اعلام کردند این سریال ماه صفر شبکه سه سیما خواهد بود.

مروری بر کاراکترها و شخصیت‌های مختارنامه

کیسان ابوعمره؛ این نقش را رضا رویگری ایفا کرده و این روزها در بستر بیماری است؛ کیسان ابوعمره معروف به کیان ایرانی از اهالی کوفه و یاران نزدیک مختار ثقفی که کنیه او ابوعَمرَه بوده‌است. مختار پس از تسلط بر کوفه، او را به سرپرستی نگهبانان (شُرطه) این شهر گماشت. او قاتلان امام حسین (ع) را به مختار معرفی می‌کرد و عمر بن سعد و بنا به قولی شمر بن ذی‌الجوشن به دست او کشته شده‌اند و همچنین خولی بن یزید اصبحی به دست او اسیر گشته است.

سلیمان بن صرد خزاعی؛ این نقش را ولی‌الله شیراندامی ایفای نقش کرده و چندی پیش دارفانی را وداع گفت. او رهبر قیام توابین و از بزرگان عرب و شیعیان کوفه بود. سلیمان بن صرد در برخی جنگ‌ها در رکاب امیر مؤمنان (ع) جنگید. نخستین نامه‌های کوفیان به امام حسین (ع) به رهبری او نوشته شد، با این حال خود او در نبرد کربلا حضور نداشت. او در قیام خونخواهی امام حسین (ع) به شهادت رسید.

محمدبن حنفیه؛ بسیاری تا مدت‌ها نمی‌دانستند این نقش را "محمدرضا شریفی‌نیا" بازی می‌کند. آنقدر گریم و چهره‌پردازی کاراکتر درست و اصولی اتفاق افتاده بود که بعدها در گپ و گفت‌ها و پرداخت‌ها، مخاطب، این بازیگر را شناخت. محمدبن حنفیه فرزند حضرت علی (ع) و خوله حنفیه است. او در جنگ جمل، جنگ صفین و جنگ نهروان حضور داشته و گاه پرچمدار سپاه علی (ع) بود. در واقعه کربلا در مدینه ماند. او پس از تسلط مختار بر کوفه، نامه‌ای به مختار نوشت و مختار گروهی را به مکه فرستاد و او را از دست عبدا... بن زبیر نجات داد.

ابراهیم‌بن مالک‌اشتر؛ نقشی که خیلی دیده شد و بسیاری از بازیگران در گفت‌وگوهایشان گفتند دوست داشتند این نقش به آن‌ها واگذار می‌شد. این نقش به حسن میرباقری سپرده شد. شخصیتی که در تاریخ او را به نام مالک اشتر و پسر این بزرگمرد می‌شناسند. او به همراه مختار بن ابوعبید ثقفی در خونخواهی امام حسین (ع) علیه امویان قیام کرد. ابراهیم در جنگ صفین در زمره یاران حضرت علی (ع) در رکاب پدرش با معاویه جنگید. پس از واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) به قیام مختار ملحق شد، با امویان جنگید و عبیدالله بن زیاد را کشت. پس از شهادت مختار، به مصعب بن زبیر پیوست و در نبرد با نیروهای عبدالملک بن مروان کشته شد.

رفاعهبن شداد بجلی؛ این شخصیت و نقش را در گزارش یادآوری کردم تا یاد "انوشیروان ارجمند" گرامی داشته شود. بازیگری که همیشه یک پایِ آثار تاریخی ماندگار بوده است. در "مختارنامه" داود میرباقری نقش رفاعه را به انوشیروان ارجمند سپرد. شخصیتی که از یاران علی (ع) و مختار بود و به همراه سلیمان بن صرد خزاعی از رهبران توابین به‌شمار می‌آمد. او جنگ‌های جمل و صفین را از سر گذراند و در زمان زمامداری امام علی (ع)، قاضی اهواز بود. این شخصیت از اولین نفراتی بود که به امام حسین (ع) نامه نوشت و از ایشان خواست تا به کوفه بیاید. در زمان حیاتش، عاشورا رخ داد که در آن حضور نداشت. او پس از شکست قیام توابین، به قیام مختار پیوست و سرانجام در این راه کشته شد.

هانی‌بن عروه؛ این نقش را فرخ نعمتی بازی می‌کرد و اتفاقاً شب گذشته در قسمت شهادت حضرت مسلم‌بن عقیل (ع)، مخاطب مواجهه هانی با ابن‌زیاد را می‌بیند. شخصیتی که یار امام علی (ع) و از حاضران در جنگ جمل و صفین بود. او که از بزرگان کوفه هم به‌شمار می‌آمد، بیعت با یزید را درست نمی‌دانست و به همین خاطر پس از ورود عبیدالله بن زیاد به کوفه، خانه‌اش را مقری برای کارهای سیاسی و نظامی علیه او قرار داد. او در قیام حضرت مسلم بن عقیل (ع) هم نقش اساسی داشت و پس از شهادت مسلم، او نیز با دستور ابن زیاد به شهادت رسید.

میثم تمار؛ شخصیت دیگری که با نقش‌آفرینی پرویز پورحسینی بسیار مورد استقبال قرار گرفت. مخصوصاً اعتراض در مسجد کوفه بعد از سخنرانی اولیه ابن‌زیاد در قسمت‌های ابتدایی "مختارنامه" پخش شد. میثم تمار در خود داستانِ داود میرباقری هم به طور کامل چه از قول خودش، چه همرزمش و حتی مختار برای مخاطب شناسنامه تاریخی‌اش رو می‌شود. مردی که یار امام علی (ع) و فرزندانش امام حسن و امام حسین بود و به دستور ابن زیاد به دار آویخته شد. شهادت او پیش از واقعه کربلا و در کوفه رخ داد. کرامات فراوانی را به این شخصیت نسبت داده‌اند اما از زندگی او اطلاعات چندانی در دست نیست، جز این‌که از یاران ائمه بود و در کوفه خرمافروشی می‌کرد.

اگر نگاهی به اشقیای سریال داشته باشیم به‌دلیل نقش‌آفرینی ویژه هنرمندانی همچون رضا کیانیان، فرهاد اصلانی، جعفر دهقان، مهدی فخیم‌زاده، صدرالدین حجازی، مرحوم رضا خندان، محمد فیلی و بسیاری دیگر، بسیار به چشم آمدند. عبدالله‌بن زبیر که نقش قابل توجهی رضا کیانیان ایفا کرده، مصعب ابن زبیر را جعفر دهقان و سنان را مرحوم رضا خندان از خودش به یادگار گذاشته است.

حصین‌بن نمیر را مرحوم سیامک اطلسی بازی کرده، شخصیتی که از سرداران بنی‌امیه و مواجهه او با "مختار" در جریان سریال تماشایی است. مخصوصاً نحوه کشته شدنش که در جنگ خازر به دست ابراهیم بن مالک اشتر کشته شد. در این میان نقش مهلب‌بن ابی‌صفره که به‌قول بسیاری از منتقدین با بازی کاظم هژیرآزاد خیلی ما را یاد مهدی فتحی و کاراکتر عمرو عاص می‌اندازد.