فراکسیونی که قبل از شروع مجلس تشکیل شد / قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» کدام گره‌ها را باز می‌کند؟
گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس_معصومه شیری؛ حدود 12 سال پیش بود که قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای کمک به رشد این اکوسیستم نوپا توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد. قانونی که با تلاش بازیگران و فعالان این زیست بوم تقریبا به صورت کامل و مستمر اجرا شد تا اکوسیستم نوپای 12 پیش را به یک جثه اقتصادی بزرگ رساند که متشکل از 6700 شرکت با بیش از 200 میلیارد تومان فروش است.
اما این قانون در فضایی شکل گرفته بود که شرکت‌های دانش‌بنیان تا این اندازه گسترش پیدا نکرده بودند، از این رو تصویب قانونی جدید برای رفع موانع موجود بر سر راه شرکت‌های دانش‌بنیان و هدایت این اکوسیستم به سمت ایجاد یک اقتصاد بزرگ و توانمند، از نان شب هم برای کشور ضروری‌تر شده بود. تا اینکه امسال فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس یازدهم موفق شد قانون جهش تولید دانش‌بنیان را پس از بررسی دقیق مشکلات این شرکت‌ها تصویب و برای اجرا به دستگاه‌های دولتی ابلاغ کند.
از این رو برای آشنایی با فعالیت‌های فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس شورای اسلامی اهداف و چشم‌اندازهای طرح جهش تولید دانش‌بنیان و اهمیت آن در زیست بوم دانش‌بنیان کشور به سراغ «محسن دهنوی» رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس رفتیم و در این خصوص با او گفتوگو کردیم. در ادامه متن کامل این گفتوگو را می‌خوانید:
فارس: فراکسیون اقتصاد دانش بنیان چطور شکل گرفت و هدف از ایجاد این فراکسیون در مجلس شورای اسلامی چه بود؟
*«جهش تولید دانش بنیان»، اولین طرح مجلس یازدهم بود
دهنوی:پس از انتخابات و در فاصله چندماهه‌ای که مجلس کار خود را به صورت رسمی آغاز کند، فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان با حضور منتخبین مجلس شورای اسلامی راه اندازی شد. همین باعث شد که بلافاصله بعد از تشکیل مجلس و در هفته اول تیرماه، طرح جهش تولید دانش‌بنیان در صحن علنی اعلام وصول شود. درواقع این اولین طرحی بود که در مجلس یازدهم طراحی شد.
نکته‌ای که ما در فراکسیون دانش‌بنیان به آن توجه داشتیم این بود که ما تنها نیستیم و این زیست بوم اعضای زیادی دارد و لازم است که یک نهاد قانون‌گذار همه این موارد را جمع و تبدیل به یک طرح عملیاتی کند.
فعالیت‌های فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در دو دسته‌ی فعالیت تقنینی و فعالیت نظارتی خلاصه می‌شود. فعالیت تقنینی از همان ابتدا به دو بخش تقسیم شد؛ بخشی مربوط به تدوین قانون و بخش دیگر مشخص کردن نقش اقتصاد دانش‌بنیان در قوانین سنواتی کشور مانند قانون بودجه است.
فارس: فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان به صورت مشخص در فعالیت‌های تقنینی و نظارتی خود چه اقداماتی انجام می‌دهد؟
*افزایش چندبرابری سهم دانش‌بنیان‌ها از بودجه
دهنوی:سال 99 که لایحه بودجه در دولت آقای روحانی به مجلس آمد، سهم زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور از لایحه بودجه چیزی حدود 1500 میلیارد تومان بود، ما در مجلس با تلاش‌های زیادی که انجام دادیم سهم زیست بوم دانش بنیان را در بودجه دولت بیش از دوبرابر افزایش دادیم و این عدد را به 4000 میلیارد تومان رساندیم. در لایحه امسال نیز سهم اکوسیستم دانش‌بنیان کشور به نزدیک 10000 میلیارد تومان رسید. این بخشی از کار تقنینی فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان بود.
منطق این اقدام هم این بود که وقتی مقام معظم رهبری می‌فرمایند باید سهم اقتصاد دانش‌بنیان از GDP و اقتصاد کلان کشور مشخص شود و بالاتر برود، زمینه آن باید در بودجه دولت فراهم شود. چرا که به تعبیر ایشان دولت بزرگترین بازار مصرف و بزرگترین تامین کننده اعتبار است. از همین رو وقتی می‌خواهید ببنید که اقتصاد دانش‌بنیان از اقتصاد کلان کشور چه سهمی دارد یکی از سنجه‌های مهم این است که ببنید دولت در بودجه سنواتی برای آن چه جایگاهی در نظر گرفته است.
*برای اولین بار در کشور سهم اقتصاد دانش‌بنیان از بودجه به 1 درصد رسید
از همان ابتدا ما بر روی سهم یک درصدی اقتصاد دانش‌بنیان از بودجه عمومی تاکید داشتیم. خوشبختانه امسال سهم اقتصاد دانش‌بنیان به 1 درصد از بودجه کل کشور یعنی چیزی معادل 14000 میلیارد تومان رسید. این اتفاق در طول تاریخ بودجه نویسی کشور هیچ وقت سابقه نداشته است. مجلس یازدهم به دنبال پیشرفت کشور و تولید ثروت از دانش و فناوری است لذا جایی که میدان عمل پیدا می‌کند به جایی می‌رسد که سهم اقتصاد دانش‌بنیان را از 0.3 بودجه کشور به یک 1 درصد می رساند. همچنین تلاش می‌کنیم سهم این حوزه را از GDP کشور که در حال حاضر کمتر از 1 درصد است به 5 درصد برسانیم.
*تحقق اقتصاد دانش‌بنیان با نظارت بر اجرای قوانین
فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در فعالیت نظارتی خود، قانون‌های قبلی که توسط دستگاه‌ها اجرا نمی‌شود بررسی می‌کند. به طور مثال در قانون بودجه سال 1399 و 1400 به جایگزینی کنترهای برق و گاز با کنترهای هوشمند اشاره شده بود. این مقوله‌ای بود که اگر دولت و دستگاه‌ها به آن عمل می‌کردند می‌توانست در حوزه هوشمندسازی بازار بزرگی برای شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کند. از این رو ما جلسات نظارتی گذاشتیم و این مسائل را پیگیری کردیم. لذا سعی کردیم در بُعد نظارتی هم تحقق اقتصاد دانش‌بنیان را پیگیری کنیم.
به صورت کلی فراکسیون دانش‌بنیان در دو سال اول بیشترفعالیت‌هایش در حوزه تقنین بود و انشاءالله در دو سال دوم فعالیت‌هایش بیشتر روی نظارت متمرکز خواهد شد. چرا که ما قانون طرح جهش تولید دانش‌بنیان را داریم که باید بر روی اجرای دقیق آن نظارت کنیم.
فارس: برای تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان چه فرایندی طی شد؟ ضرورت طراحی چنین قانونی چه بود؟
*ارائه راه‌حل برای 110 مشکل در قانون جهش تولید دانش‌بنیان
دهنوی: ما از سال 89 قانون جدیدی برای شرکت‌های دانش‌بنیان نداشتیم. بسیاری از کشورها هرچندسال یکبار قوانین مربوط به علم و فناوری خود را بروز می‌کنند. اما در کشورما سال‌ها گذشته بود و ما قانون به‌روزی نداشتیم. برای نوشتن قانون جهش تولید دانش‌بنیان بیش از 110 مورد از مشکلات شرکت های دانش‌بنیان را احصاء کردیم و برای آن ها راه حل پیدا کردیم. برای اینکار هم بدنه نخبگان کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، نمایندگان مجلس، اندیشکده ها و.. را درگیر کردیم. درنهایت این مشکلات در قالب 20 مشکل دسته بندی شد و برای آن یک طرح 20 ماده‌ای نوشته شد و بعد از رفت و برگشت با شورای نگهبان هفته گذشته به تصویب نهایی رسید.
* اکوسیستم دانش‌بنیان با درایت رهبری به ثمر نشست
من اقتصاد دانش‌بنیان را موفق‌ترین و مهم‌ترین پروژه دو دهه اخیر نظام جمهوری اسلامی و شخص مقام معظم رهبری می‌دانم. این اکوسیستم را رهبرانقلاب از هیچ بنا کردند. ایشان ایده این موضوع و بحث جنبش نرم افزاری و چرخه تولید ثروت از دانش را در دهه80 به تنهایی مطرح کردند، مسئله‌ای که در آن سال‌ها مورد انتقاد و هجمه بسیاری از افرادر قرار گرفت. اما رهبرمظم انقلاب پای این مفهوم ایستادند و این موضوع را تبدیل به یک گفتگان کردند، گفتمانی که شرکت‌های دانش‌بنیان از دل آن شکل گرفتند و تبدیل به اکوسیستمی بزرگ شدند. امروز نیز هم رهبرانقلاب ایستاده‌اند که از دل اکوسیستم شرکت‌های دانش‌بنیان یک اقتصاد بزرگ و توانمند ایجاد کنند.
در این سال ها رهبر حکیم انقلاب مسیری را برای پیشرفت کشور ترسیم کرده‌اند و آرام آرام جامعه را با خود همرا می‌کنند. اگر کسی مسیر شکل‌گیری اقتصاد دانش‌بنیان و رهنمودهای رهبرانقلاب را مرور کند قطعا ارادتش به ایشان بیشتر می شود که چطور یک رهبر حکیم، موضوعی به این مهمی را در جامعه جا می اندازد و با اینکار سطح جامعه را یک سطح جا به جا می کند. امروز مدیرانی که هیچ درکی از اقتصاد دانش‌بنیان نداشتند به دنبال یادگیری چرخه تولید ثروت از دانش و ادبیات تحقیق و توسعه هستند. این کاری است که یک رهبر می کند یعنی رهبر غیر از اینکه کشور را جلو می برد در مقام رشد آحاد جامعه است.
*شکل‌گیری اقتصادی قدرتمند از دل شرکت‌های دانش‌بنیان
قانون جهش تولید دانش‌بنیان با هدف ورود به فاز سوم حوزه دانش‌بنیان و اقتصاد شدن طراحی شده است. در این قانون تلاش شده است موانعی که در فاز دوم یعنی تثبیت و ایجاد شرکت های دانش‌بنیان وجود داشت برداشته شود و وارد اقتصاد کشور شود. وقتی که ما در این قانون اقتصاد جدیدی به نام اقتصاد دانش‌بنیان را مطرح کردیم، اقتصاد سنتی و نفتی که در تمام قسمت‌های کشور رسوخ پیدا کرده بود با تمام توان بروکراسی خود به جنگ ما آمد. چرا که همه دستگاه ها به بدنه اقتصاد سنتی که در آن هیچ نوآوری وجود ندارد عادت کرده بودند و نسبت به این اقتصاد جدید مقاومت نشان می‌دادند.
فارس: در قانون جهش تولید دانش‌بنیان تلاش شده است کدام یک از مشکلات جدی کشور برطرف شود؟
*ریل‌گذاری برای جلوگیری از خام فروشی
دهنوی: مقام معظم رهبری سال‌هاست در تریبون‌های رسمی کشور تاکید می‌کنند که کشور باید از خام فروشی عبور کند. ما در سال، میلیاردها دلار نفت، مواد پتروشیمی و مواد معدنی را به صورت خام صادر می‌کنیم. کدام کشوری با منابع ملی‌اش چنین کاری را می‌کند که ما می‌کنیم؟ در این سال‌ها برخلاف تمام تاکیدات رهبرانقلاب، 2 خط قانون برای جلوگیری از خام فروشی نوشته نشده‌است.
از این رو ما در قانون جهش تولید دانش‌بنیان برای تحقق این هدف ریل‌گذاری کرده‌ایم. براساس این قانون اگر کسی بخواهد ماده خام یا نیمه خامی را صادر بکند باید برای صادرات آن ماده عوارض و مالیات پرداخت کند. و درنهایت این عوارض و مالیات صرف تکمیل زنجیره ارزش در کشور شود.
*صنایع بزرگ برای تحقیق و توسعه مشوق مالیاتی دریافت می‌کنند
سال هاست که بحث تحقیق و توسعه در شرکت‌های بزرگ بی معنی است، یعنی خط تولید و دانش فنی را از خارج وارد می کنند و اسم خودشان را می‌گذارند تولید کننده! تا وقتی که تحقیق و توسعه در صنعتی وجود نداشته باشد آن صنعت تنها یک استفاده کننده است و زمانی تبدیل به یک صنعتگر و تولیدکننده واقعی می‌شود که دانش فنی تولید محصول را داشته باشد. داشتن دانش فنی به این معنی است که اگر امروز محصولی را تولید می‌کنیم بتوانیم نسل جدید آن را هم تولید کنیم. اما اگر دانش فنی نداشته باشیم بعد از چند سال محصولمان از رده خارج می شود و دیگر توان تولید محصول جدید را هم نخواهیم داشت. این دقیقا همان چیزی است که در خودروسازی ما اتفاق افتاده است.
از همین رو ما در قانون جهش تولید دانش‌بنیان برای افزایش تحقیق و توسعه در صنایع اعتبار مالیاتی در نظر گرفته‌ایم. به این صورت که هرچقدر یک صنعت در بحث تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کند، معافیت مالیاتی دریافت می‌کند. با این مشوق، صنایع می‌توانند هزینه‌ای را که صرف مالیات می‌کنند صرف تحقیق و توسعه کسب و کار خود کنند و بعد از مدتی با ارتقا صنعت خود تبدیل به یکی از صنایع بزرگ و بی رقیب منطقه شوند.
فارس: بعد از تصویب قانون جهش تولید دانش بنیان، مجلس شورای اسلامی چگونه بر اجرای صحیح قانون نظارت می‌کند؟
دهنوی: بعد از تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان، تمرکز اصلی مجلس بر روی اجرای صحیح قانون خواهد بود. در این مرحله هیئت دولت باید آیین نامه و دستورالعمل های قانون جهش تولید دانش‌بنیان را مصوب کند. در گام بعدی مجلس، با احصاء وظایف دستگاه ها اجرایی شدن قانون جهش تولید دانش‌بنیان را از آن ها پیگیری می‌کند.
یک اتفاقی که در کشور میخواهد بیفتد باید همه برای تحقق آن تلاش کنند. اولین کاری که باید در مسیر اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان انجام شود این است که بتوانیم اجماع و انسجام ایجاد کنیم. البته تاحدی این اجماع شکل گرفته است و تاکنون نزدیک 2500 نفر از کسب و کارهای دانش‌بنیان از تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان تشکر کرده اند و پیگیر اجرای آن هستند. مجلس، دولت، بخش خصوصی و رسانه باید در کنار هم این اجماع را شکل دهند و اجرای این قانون را تبدیل به یک خواسته عمومی کنند.
*7 گام بزرگ برای تحقق شعارسال
مجلس شورای اسلامی و فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان برای تحقق شعار سال و این قانون 7 سرفصل مهم را دنبال می‌کند که عبارتند از:
1- پیگیری اجرایی شدن قانون جهش تولید دانش‌بنیان
2- نظارت بر تخصیص به موقع منابع بودجه
3- بهره گیری حداکثری از قوانین دیگر
4- پیگیری ارتباط صنایع بزرگ در بخش های مختلف دولت و نهادهای عمومی غیر دولتی با شرکت های دانش‌بنیان
5- پیگیری افزایش تاب آوری اقتصاد کشور و کاهش وابستگی به واردات محصولات راهبردی و ارزبر
6- پیگیری جبران عقب ماندگی بخش های اقتصادی به ویژه حوزه کشاورزی از فناوری
7- تعامل با مجلس کشورهای متخب و مقصد صادرات محصولات دانش‌بنیان
من امیدوار هستم تا پایان این مجلس بتوانیم یک گزارش کار قابل قبول از عملکرد مجلس یازدهم و فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه علم و فناوری ارائه کنیم.
*نقش پررنگ دولت سیزدهم در تصویب قانون جهش تولید
جا دارد یک تشکر ویژه از دولت آقای رئیسی داشته باشم. با سرکار آمدن دولت آقای رئیسی، هیئت وزیران حمایت از قانون جهش تولید دانش‌بنیان را مصوب کرد. این اقدام کمک بزرگی به ما کرد چرا که برخی از بندهای قانون بار مالی داشت و با نامه موافقت هیئت وزیران به شورای نگهبان مانعی برای تصویب این قانون به وجود نیامد. قانون جهش تولید دانش‌بنیان جزو معدود قوانینی است که مجلس طرح داد و دولت رسما آن را در هیئت وزیران مصوب کرد. درواقع این قانون محصول مشترک مجلس و دولت است.
انتهای پیام /
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید اقتصاد دانش بنیان فراکسیون اقتصاد دانش بنیان محسن دهنوی قانون جهش تولید دانش بنیان تحقیق و توسعه این خبر توسط افراد زیر ویرایش شده است
