فرسایش خاک در ایران 7 برابر بیشتر از دنیا / مدیریت جامع حوزه های آبخیز به استانداران تکلیف شد
هوشنگ جزی با بیان اینکه در کشور، سالانه به طور متوسط 16.4 تن در هر هکتار فرسایش خاک رخ می دهد درحالیکه میانگین فرسایش خاک در دنیا به طور طبیعی 2.5 تن در هر هکتار است، گفت: در همین راستا، وزارت کشور اجرای برنامه راهبردی مدیریت جامع حوزه های آبخیز را به استانداران ابلاغ کرد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور در گفت و گو با عصراترک با گرامی داشت روز جهانی خاک، اظهار کرد: شعار امسال درباره اهمیت خاک با عنوان خاک، سرآغاز غذا نامگذاری شده است.
جزی با بیان اینکه منابع آب و خاک، تضمین کنندگان امنیت غذایی هستند، عنوان کرد: به طور دائم، در کشور درباره اهمیت آب، مدیریت آن همچنین بحران کم آبی صحبت می شود، با این وجود، خاک که بستر نگه داشت آب است، درباره اهمیت آن کمتر صحبت شده است.
وی افزود: این در حالی است که بیش از 25 درصد از تنوع زیستی و ژنتیکی کره زمین در خاک جای گرفته است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور در ادامه درباره وضعیت منبع خاکی در سطح دنیا و کشور ایران بیان کرد: در حال حاضر دنیا یک سوم از مواد آلی خاک خود را به علت فعالیت ها و بهره برداری های نادرست انسانی از دست داده است.
وی همچنین به رخداد فرونشست های زمین نیز اشاره و عنوان کرد: در کشور ایران، در حال حاضر وقوع فرونشست ها، منبع خاک کشور را تهدید می کنند.
جزی گفت: بهره برداری های بی رویه آبی از آبخوان دشت ها موجب وقوع فرونشست ها در سطح دشت های کشور شده اند.
وی افزود: این مسئله در زمین های کشاورزی و عرصه های منابع طبیعی رخ داده است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور تصریح کرد: با توجه به وجود 646 دشت در کشور، در حال حاضر بهره برداری های بی رویه از آبخوان دشت ها موجب شده است که 470 دشت کشور در وضعیت ممنوعه و بحرانی در برداشت آب مواجه شوند.
وی در ادامه افزود: در حال حاضر، سالیانه حدود 30 سانتی متر فرونشست خاک در این دشت ها رخ می دهد.
جزی اعلام کرد: در حال حاضر فرونشست خاک در استان همدان به وضعیت وحشتناک رسیده و این وضعیت در استان اصفهان و در شهرستان میناب از استان هرمزگان نیز به تهدید جدی تبدیل شده است.
وی افزود: وضعیت خراسان شمالی نیز مناسب نیست.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور خاطرنشان کرد: در سطوحی که فرونشست رخ داده و فروچاله ایجاد شده است، نمی توان کشاورزی انجام داد و خوراک تولید کرد.
علاوه بر این، وی اظهار کرد: در کشور، سالانه به طور متوسط 16.4 تن در هر هکتار فرسایش خاک رخ می دهد و این در حالی است که میانگین فرسایش خاک در دنیا به طور طبیعی 2.5 تن در هر هکتار است.
جزی با یادآوری این مطلب که در خاک فرسایش شده، آب نفوذ نمی کند بلکه جاری می شود، گفت: بخشی از خاک های فرسایش شده متاثر از وقوع سیلاب ها وارد مخزن سدها می شوند.
وی افزود: در سطح کشور سالانه 350 میلیون متر مکعب خاک وارد مخزن سدها می شوند و این در حالی است که ایران کشور کم آبی است و بابت سدسازی ها نیز اعتبارات بسیاری هزینه می شود.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور یادآور شد: فقدان عملیات آبخیزداری در بالادست سدها عامل اصلی در ورود خاک فرسایش شده به مخزن سدها است.
افزون بر این، وی شوری آب را عامل دیگری در تهدید منبع خاک دانست.
جزی گفت: وقتی آب شور می شود، آب شیرین از دست می رود و خاک تحت تاثیر شوری آب قرار می گیرد و دچار مشکل می شود.
وی خاطرنشان کرد: از سال 57 تا به کنون واحد شوری آب در کشور به چهار هزار میکروموس رسیده است.
علاوه بر این، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور، وجود پساب های صنعتی، استفاده بی رویه از سموم و کودهای شیمیایی برای انجام کشاورزی همچنین بهره برداری نامناسب از برخی از مواد معدنی را از دیگر علل تهدیدکننده خاک برشمرد.
وی گفت: در کشور این عوامل نیز موجب آلودگی خاک شده اند.
جزی در ادامه با اذعان بر این نکته که در کشور ایران در حدود 600 تا 700 سال طول می کشد تا یک سانتی متر خاک تولید شود، تاکید کرد: آنچه که منابع آب و خاک کشور را حفظ خواهد کرد، عملیات آبخیزداری و آبخوان داری است.
وی یادآور شد: تا به کنون انجام مطالعات و اقدامات در این زمینه به صورت موردی انجام شده است که نتایج مورد انتظار را برآورده نکرده است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور اعلام کرد: در حال حاضر، حفظ منابع آب و خاک کشور با هدف تامین امنیت غذایی و اجتماعی نیازمند اجرای مدیریت یکپارچه حوزه های آبخیز است.
وی با بیان اینکه در کشور شش حوزه آبخیز درجه یک و 30 حوزه آبخیز درجه دو وجود دارند، تصریح کرد: یکپارچگی در مدیریت این حوزه های آبخیز، انسجام بین دستگاهی و جلب مشارکت مردمی را می طلبد و این در حالی است که تا به کنون در این زمینه انسجام بین دستگاهی بسیار ضعیف بوده است.
جزی، علت ضعف انسجام بین دستگاهی در مدیریت حوزه های آبخیر را در تغییرات پی در پی مدیران در سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور همچنین در سطح مدیریتی استان ها بیان کرد.
وی گفت: طی سال های گذشته تغییرات پی در پی مدیریتی در سطح کشور موجب شده است که انسجام مطالعات و اقدامات آبخیزداری در کشور زمان بر و سخت شوند.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور خاطرنشان کرد: تا به کنون برای 38 میلیون هکتار از عرصه کشور مطالعات تفصیلی و اجرایی آبخیزداری انجام شده است.
وی افزود: تا به حال حاضر عملیات آبخیزداری در سطح 21 میلیون هکتار از عرصه مطالعه شده، اجرایی شده است و این عملیات در 18 میلیون هکتار دیگر از این عرصه باید اجرایی شود.
جزی یادآور شد: عملیات آبخیزداری در حوزه سدهای کشور باید در سطح 48 میلیون هکتار اجرایی شود که تا به کنون در سطح 12 میلیون هکتار اجرایی شده است.
وی با اعلام اینکه سرانجام، اجرای برنامه مدیریت جامع حوزه های آبخیز کشور به عنوان راهبرد اصلی برای حفظ منابع آب و خاک کشور مصوب شد، عنوان کرد: مسئولیت و نظارت بر اجرای این برنامه راهبردی بر عهده وزارت کشور گذاشته شده است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور گفت: اخیرا وزارت کشور این برنامه راهبردی را به عنوان تکلیف به تمامی استانداران ابلاغ کرده است.
وی بیان کرد: در این برنامه راهبردی، کشور به 9 حوزه آبخیز مدیریتی تقسیم بندی شده که برای هر حوزه یک مدیریت حوزه انتخاب شده است.
جزی عنوان کرد: در این برنامه راهبردی، استان ها باید نسبت به تهیه یک سند راهبردی در حوزه های آبخیز مشخص شده، انسجام بخشی بین دستگاه هی و جلب مشارکت مردم اقدام کنند.
وی همچنین افزود: شرکت های دانش بنیان، واحدهای فناور و مراکز تحقیقاتی باید به پای کار دعوت شوند.
افزون بر این، مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان آبخیزداری و منابع طبیعی کشور گفت: در هر استان باید کارگروه مدیریت جامع حوزه های آبخیز با هدف انسجام بخشی بین دستگاهی و آشنایی با روش کار تشکیل شوند.
وی افزود: استان ها باید نسبت به تهیه سند راهبردی مبتنی بر تلفیق تمامی مطالعات پیشین انجام شده با یکدیگر در زمینه مطالعات آب و خاک حوزه های آبخیزی اقدام کنند.
جزی در خاتمه یادآور شد: با توجه به اینکه ناظر بالادست در زمینه اجرای این برنامه راهبردی، وزارت کشور است، در سطح ملی نیز یک کارگروه ملی با عضویت وزارت خانه های ذی ربط و اساتید برجسته دانشگاهی برای اجرا و پیشبرد اهداف این برنامه در حوزه های آبخیز کشور تشکیل شده است.
انتهای پیام /
