فهرست موفقیت‌های ایران، بدون برجام و FATF/ از پیشرفت در صنعت هسته‌ای تا موفقیت‌ها در حوزه نظامی و دیپلماسی

به گزارش مشرق، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا در 18 اردیبهشت 1397 رسماً از برجام خارج شد. ساختار حاکمیتی آمریکا تصور می‌کرد که ایران به فاصله کوتاهی با دستپاچگی، برای بازگشت آمریکا به برجام اقدام کرده و در این مرحله، می‌توان برجام را به حوزه‌های دیگر و از جمله حوزه منطقه‌ای تعمیم داد.

پیش از این، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی گفته بود: «برای دشمن، این برجام، سه ضلعی است نه یک ضلعی. اوباما فکر می‌کرد به مرور زمان به دو ضلع دیگر می‌رسد، اما آدم عجولی که آمده (ترامپ)، اصرار دارد به سرعت برسد و تصورش این بود که می‌رسد. اینکه اصرار می‌کنند بر برجام 2 در منطقه، برای این است که می‌خواهند این تحرکی را که از ایران اسلامی به جهان اسلام روح و جان داده، بخشکانند. اگر العیاذبالله ما رفتیم و در برجام2 شرکت کردیم، به همین تمام می‌شود؟ نه، برجام اصلی در داخل ایران است. تلاش آنها به این‌جا منتهی نخواهد شد و برجام سه هم خواهند داشت، چون معتقدند چشمه باید خشکانده شود و این چشمه، ایران است.»

روزها و ماه‌ها و سال‌ها سپری شد. هر چند که برجام خسارت‌های زیادی به مردم عزیز کشورمان تحمیل کرد و دولت قبل با شرطی سازی اقتصاد و گره زدن همه امور به برجام، بر خسارت‌ها افزود، اما روند کلی برجام به نحوی پیش رفت که نه تنها ایران با دستپاچگی و از موضع ضعف به دنبال احیای برجام - با فرمول مدنظر آمریکا و تروئیکای اروپا - نرفت، بلکه با ابتکار عمل در حوزه‌های مختلف و از جمله دیپلماسی اقتصادی، عملاً این توافق خسارت بار را به حاشیه برده و امکان بازتولید آن به صورت یکطرفه و در جهت منافع طرف غربی را ناممکن کرد.

«امیرعلی ابوالفتح» کارشناس مسائل بین الملل اخیراً در توئیتی نوشت: «5 سال از خروج آمریکا از برجام گذشت. گرچه در این 5 سال، اقتصاد ایران زیر تحریم‌های آمریکا به شدت آسیب دید، اما ایران 2023 در مقایسه با ایران 2018 در زمینه‌های هسته ای، نظامی و منطقه ای قوی‌تر شده است؛ روندی که احتمالاً دونالد ترامپ در زمان خروج از برجام، انتظار آن را نداشت.»

واقعیت این است که دولت قبل پس از خروج آمریکا از برجام، همچنان به اروپا امیدوار بوده و تصور می‌کرد که می‌توان با همکاری اروپا، در این توافق به نتایج «برد - برد» رسید. اما سابقه سیاه تروئیکای اروپا و از جمله سابقه طرف اروپایی در توافق سعدآباد، حاکی از آن بود که آبی از طرف اروپایی گرم نخواهد شد.

از مقطعی که دولت سیزدهم روی کار آمد، پیشبرد امور بدون گره زدن آن به مواردی از جمله برجام و FATF به صورت جدی دنبال شد.

به عنوان نمونه، در دولت قبل مسئله تأمین واکسن کرونا و انجام واکسیناسیون سراسری در کشور به برجام و FATF گره زده شد. این رویکرد غلط تا جایی پیش رفت که در تابستان 1400 و به واسطه قصور و تقصیرهای صورت گرفته، میزان فوتی‌های روزانه کرونا به بیش از 700 نفر افزایش یافت.

با روی کارآمدن دولت سیزدهم، پیگیری جدی و شبانه روزی برای مبارزه با همه گیری ویروس کرونا، آن هم بدون برجام و FATF دنبال شده و نتیجه این رویکرد درست و دقیق، آن شد که از 700 فوتی در روز به رکورد روزهای بدون فوتی کرونا رسیده و این رکورد افتخارآمیز بارها تکرار شد. بهتر است بگوییم ایران، بدون فایزر و مدرنا و با تکیه و اعتماد به دانش بومی و استعدادهای جوانان عزیز ایران، ویروس کرونا را شکست داد.

در دولت قبل به دلیل قصور و تقصیرهای وزارت نفت و وزارت امور خارجه، تبادلات گازی با ترکمنستان و اتصال شبکه گاز ایران به این کشور متوقف شده بود و این مسئله قطع گاز و برق را در پی داشت. در این میان، استان‌های شمالی در فصل سرما با قطعی گاز مواجه شده و این مسئله مشکلات زیادی را برای مردم رقم زده بود.

اما در دولت سیزدهم، دیپلماسی جان تازه‌ای گرفت و در همین راستا قرارداد سوآپ گازی میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان در جریان سفر رئیس‌جمهور به ترکمنستان - آذر 1400- به امضا رسید و چندی بعد اجرایی شد.

همچنین در تابستان سال گذشته، با تدبیر دولت و همت و تلاش شبانه‌روزی مهندسان و کارگران در حوزه صنعت برق، شاهد قطعی برق در کشور نبودیم. این در حالی است که در دولت قبل، قطعی برق و قطعی گاز و موارد اینچنینی همگی به برجام و FATF گره زده شده بود.

در حوزه دیپلماسی منطقه‌ای و تعامل با شرق نیز اقدامات بسیار مهمی بدون برجام انجام شد. در این میان، دیپلماسی اقتصادی نیز به صورت جدی دنبال شد. عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای از جمله رویدادهای مهم در این خصوص است.

در شرایط فعلی، ایران در منطقه غرب آسیا ابتکار عمل را در دست دارد. کارشناسان معتقدند که از سرگیری روابط ایران و عربستان یکی از پیشران‌های گسترش و تقویت گروه بریکس و پیمان شانگهای و در نهایت تضعیف پترودلار خواهد بود.

پیش از این، «نیکلا سارکوزی» رئیس‌جمهور اسبق فرانسه گفته بود: «محوریت جهان در حال گذار از غرب دیروز به شرق امروز یعنی آسیا است. ما در گذشته بر جهان تسلط داشتیم، اما در حال حاضر به هیچ وجه مسلط نیستیم.» «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهارنظری مشابه گفته بود: «تحلیلگران مدت‌هاست درباره پایان سیستم تحت رهبری آمریکا و ورود به عصر آسیا صحبت می‌کنند. این اکنون در مقابل چشمان ما اتفاق می‌افتد... ما در دنیایی بدون رهبری زندگی می‌کنیم که در آن آسیا به‌طور فزاینده از نظر اقتصادی، امنیتی و فن‌آوری اهمیت پیدا خواهد کرد.» همان‌طور که مقامات و رسانه‌های غربی اذعان کرده‌اند، نظم جدید جهانی به‌سرعت در حال شکل‌گیری است و نقش ایران در این نظم جدید، غیرقابل انکار است. یکی از محورهای اصلی در این خصوص، رهایی ایران از حصار برجام است.

پیشرفت‌های نظامی ایران نیز در این سال‌ها بی اعتنا به هیاهو و شلوغ بازی طرف غربی دنبال شده و نتایج بسیار خوبی حاصل شد. در حوزه هوافضا نیز همین روند پیش رفت. ارسال ماهواره «خیام» به فضا با قابلیت رصد زمین با دقت یک متر، پرتاب موفق موشک بالستیک قاره‌پیمای «قائم100»، رونمایی از سامانه پدافندی ارتقاءیافته «باور373»، حمله موشکی سپاه پاسداران به مواضع گروهک‌های تروریستی ضدایرانی در اقلیم کردستان عراق، رونمایی از ماهواره‌های «ناهید2» و «طلوع3»، تولید موشک پیشرفته «هایپرسونیک»، رونمایی از تونل‌های زیرزمینی پدافند هوایی در جریان رزمایش مدافعان آسمان ولایت، دریافت جنگنده‌های «سوخو35» از روسیه و... از جمله برخی اقدامات و رویدادهای مهم در این خصوص است.

در سال‌های اخیر پیشرفت‌های مهمی در صنعت هسته‌ای نیز به وقوع پیوست. در روزهای گذشته رئیس سازمان انرژی اتمی ایران عنوان کرد: «همان‌گونه که ابتدای سال اعلام کردم؛ همکاران ما سال 1401، یک سال پرنشاط و پرتحرک را تجربه کردند به‌طوری که ما 159 دستاورد دانشی، فناوری و صنعتی داشتیم که تعداد آنها کم نبوده است و به عبارت بهتر هر 1.5 روز کاری یک دستاورد داشته‌ایم که حکایت از پویایی و نشاط یک سازمان دارد.»

وی در ادامه گفت: «خوشبختانه بیش از 140 بخش صنعتی کشور نظیر صنایع فولاد، سیمان، پتروشیمی و آزمایشگاهی و سایر بخش‌های گوناگون از دستاوردهای ما استفاده می‌کنند.»

همانطور که کارشناسان و صاحبنظران تاکید دارند، ایران در سال‌های اخیر به توفیقات خوبی دست یافته است. که یکی از علت‌های اصلی آن، رهایی از حصار برجام بوده است. قطعاً هدف از بیان این موفقیت‌ها، انکار نقاط ضعف و مشکلات نیست. در حال حاضر مردم عزیز کشورمان با مشکلات معیشتی و اقتصادی دست به گریبان هستند.

اما تجربه سالیان گذشته بیش از پیش ثابت کرد که گشایش اقتصادی از مسیر برجام و FATF نمی‌گذرد. که اگر اینطور بود، دولت قبل آن کارنامه غیرقابل قبول را در حوزه اقتصادی بر جای نمی‌گذاشت. در حال حاضر از دولت، مجلس و سایر دستگاه‌های مسئول این انتظار می‌رود که با همتی مضاعف، بر مشکلات اقتصادی غلبه کرده و روز به روز شاهد کاهش مشکلات معیشتی مردم باشیم.