قائمی‌نسب: وظایف ساترا قابل تقسیم نیست / آیا برای نظارت بر نمایش‌خانگی، میان ارشاد و صداوسیما تقسیم کار می‌شود؟
محسن قائمی‌نسب با اشاره به جایگاه حقوقی و قانونی ساترا تأکید کرد آنچه که قانون اساسی به عهده یک مجموعه گذاشته و به نوعی تکلیف کرده، قابل واگذاری به دیگران و قابل‌تفاهم نیست.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، چندی پیش محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه جلسه هیئت دولت، تازه‌ترین اخبار را در خصوص تعیین تکلیف نمایش خانگی بیان کرد. وی دو هفته قبل درباره حمایت از پلتفرم‌ها و نمایش خانگی نکاتی را بیان کرد که به‌نظر می‌رسید در واکنش به اظهارات رئیس ساترا بود.
در حالی این واکنش‌ها و اظهارات اتفاق افتاد که ساترا، خبری را مبنی بر تأکید معاون حقوقی ریاست جمهوری بر جایگاه تنظیم‌گری ساترا، منتشر کرد. معاونت حقوقی ریاست جمهوری، در نامه‌ای خطاب به دکتر پیمان جبلی رییس رسانه ملی، مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن را منحصرا بر عهده سازمان صدا و سیما دانسته و روی این امر تأکید داشته است.
البته تنش‌ها بر سرِ واگذاری و جایگاه نظارت بر شبکه نمایش‌خانگی و کنترلِ و مدیریتِ آن با اظهارنظرِ رئیس مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای‌مجازی وزارت ارشاد به اوج خودش رسید؛ وقتی اعلام کرد که قانون، وزارت فرهنگ و ارشاد را مسئول تنظیم‌گری در حوزه محتوای سمعی و بصری می‌داند.
اما صحبت‌های اسماعیلی درباره پیش‌نویسِ وزارت ارشاد برای مدیریت نمایش‌خانگی که مورد توافق قرار گرفته و ابلاغ شده، فضا را به گونه‌ای پیش برد که گویی باید منتظرِ یک تقسیم وظایف در صداوسیما و ارشاد برای نظارت بر رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر و وی‌او‌دی‌ها باشیم. چرا که وزیر فرهنگ در پاسخ به سؤالات تسنیم در این باره گفته بود:
"در حال حاضر ما جلسات فشرده‌ای برای تعیین تکلیف این حوزه با نهادهای بالادستی داشتیم و در نهایت پیش‌نویس وزارت فرهنگ تقدیم شد که مورد بررسی، جمع‌بندی و در نهایت توافق قرار گرفته و منتظر ابلاغ نهایی آن هستیم. از آنجایی که هنوز ابلاغ نهایی صورت نگرفته است، در حال حاضر دو سه روش داریم که فعلاً تا زمان ابلاغ نظارت سریال‌ها توسط صداوسیما صورت بگیرد؛ راه حل‌های میانی نیز وجود دارد. اما طبق اخباری که دارم مصوبه نهایی صورت گرفته است و به‌زودی ابلاغ خواهد شد."
گمانه‌زنی‌ها و گزارش‌های مختلفی درباره این اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اتفاق افتاد تا اینکه دو روزِ گذشته محمد حسام پور، معاون پایش و نظارت ساترا در گفت‌وگوی تلفنی با برنامه «استودیو هشت» رادیو نمایش درباره اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر مسئولیت نظارت و صدور مجوز ساترا و ارشاد در نمایش خانگی تأکید کرد: طبق آنچه می‌دانم براساس تفاهم‌ها و همکاری‌هایی که بین نهادهای فرهنگی کشور بوده، این تقسیم کار صورت پذیرفته است و نقش اصلی ساترا در صدور مجوز تولید و انتشار برنامه‌هایی همچون تولید سریال و برنامه‌های تلویزیونی در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر مشخص و مبرهن بوده است و ادامه خواهد داشت.
برای واکاوی بیشتر، با محسن قائمی‌نسب قائم مقام و سرپرست معاونت تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا گفت‌وگویی داشتیم و او درباره موضوعِ نظارت بر شبکه نمایش‌خانگی و جایگاه حقوقی و قانونی ساترا، وضعیت بررسی فیلمنامه‌ها و نظارت بر جریانِ ساختِ سریال و فیلم در فضای‌نمایش‌خانگی، اداره این فضا با دست‌فرمانِ صداوسیمایی، نگاه اقتصادی به مقوله فرهنگ و برنامه سازمان تنظیم و مقررات صوت و تصویر فراگیر برای صیانت از کودک در فضای‌مجازی صحبت‌هایی کرد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
قائم مقام ساترا درباره طرح ارائه شده و تقسیم کار بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و صداوسیما (ساترا) مبنی بر نظارت بر وی‌او‌دی‌ها و محتوای فضای مجازی به خبرنگار تسنیم گفت: براساس مبانی قانونی، شرح وظایف، مأموریت‌ها و نظریه تفسیری شورای نگهبان و تکلیفی که ایشان در پیوستِ حکم ریاست اسبق سازمان صداوسیما در خصوص فضای مجازی و حضور فعال در این فضا و ایجاد یک سازوکار تنظیم‌گر در این صحنه و دستور معظم‌له در سال 1396 به رئیس جمهور وقت و رئیس شورای عالی فضای مجازی، مجوز تولید و نظارت بر محتوای صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی منحصراً از تکالیف، ماموریت ها و شرح وظایف صداوسیماست و اصولاً قابل تقسیم نیست.
او با اشاره به اینکه ساترا به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان صداوسیما وظیفه تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر فضای‌مجازی را هم در تولید و هم در انتشار دارد، تأکید کرد: آنچه که قانون اساسی به عهده یک مجموعه گذاشته و به نوعی تکلیف کرده، قابل واگذاری به دیگران و قابل‌تفاهم نیست. ما تکلیف داریم در مقابل قانون اساسی و دستور مقام معظم رهبری که در این زیست‌بوم فعال باشیم و به عنوان یک نهاد تنظیم‌گر وظایف خودمان را انجام بدهیم. الان آنچه که در این فضا اتفاق می‌افتد همین است که ساترا به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های سازمان صداوسیما وظیفه تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر فضای مجازی را هم در تولید و هم در انتشار دارد.
قائمی‌نسب خاطرنشان کرد: برخی از دوستان و اصحاب رسانه عبارت و جمله‌ای دارند که نظارت بر محتوا در این حوزه از اختیارات صداوسیما است؛ من اصلاح می‌کنم این از اختیارات ما نیست از تکالیف، مأموریت‌ها و وظایف ما است. البته افراد آزادند، درباره مسائل مختلف اظهارنظر کننداما این اظهارنظرها نه تنها کمکی به فعالیت در این حوزه نمی‌کند بلکه ممکن است در برخی موارد موجب سردرگمی فعالان این زیست بوم شود که ما توصیه می‌کنیم همه دوستان به کارهای اساسی که براساس شرح وظایف دستگاه خودشان دارند، بپردازند.
قائم‌مقام ساترا در پاسخ به این سؤال که چرا بعد از رسمیت پیدا کردن ساترا و نظارتش بر نمایش‌خانگی بعد از هیاهوی وزارت ارشاد دولت گذشته، به یک باره با تغییر در مدیریت ساترا این هیاهوها یک بار دیگر شکل گرفت، گفت ما هیاهوئی نمی‌بینیم؛ این مباحث با شدت و ضعف در دوران‌های مختلف بوده و به نظر ما چیز مهمی نیست و اظهارنظر برخی افراد سیاسی و غیرمرتبط و بعضاً ناآشنا به مقوله فرهنگ خللی در مأموریت‌ها ساترا ایجاد نمی‌کند. اتفاقاً در دورِ جدید سیاست‌های حمایت‌گرانه بیشتری از وی‌او‌دی‌ها و پلتفرم‌ها در حال انجام است. روابط تنگاتنگ و به صورت هفتگی با پلتفرم‌ها داریم. حتی جالب است شوراهایی که در این خصوص جلسه داشتند، تعداد جلسات‌شان به مراتب بیشتر هم شده‌اند. با پلتفرم‌ها نشست‌های تخصصی داریم و کار انجام می‌شود و مشکلی هم نیست.
وی در پاسخ به سؤال دیگری درباره وضعیت بررسی فیلمنامه‌ها و نظارت بر جریانِ ساختِ سریال و فیلم در فضای‌نمایش‌خانگی و اینکه آیا می‌توان این فضا را با دست‌فرمانِ صداوسیمایی اداره کرد، گفت: ما در جامعه اسلامی با سبقه روشن فرهنگی دارای باورها و هنجارهای فرهنگی، ارزش‌های دینی و ملی زندگی می‌کنیم و برای تولید و انتشار محتوا ضوابط روشن و شفاف داریم؛ این ضوابط محتوایی طبیعتاً یک نقشه راه برای همه فعالان این صحنه است. همه ما باید ملتزم به این ضوابط محتوایی باشیم البته ممکن است در برخی محدودیت‌ها و مصادیقی که داریم برخی از پلتفرم‌ها و فعالان در این عرصه حرف داشته باشند، حرف‌هایشان شنیده می‌شوند مهم این است که همه بپذیرند و پذیرفته‌اند که باید در یک چارچوب و ضوابطِ مشخصی حرکت کنند. در واقع این ضوابط برای آن است که این فضا به فضایِ امن فرهنگی تبدیل شود برای همه کسانی که می‌خواهند از این فضا استفاده کنند.
قائمی‌نسب در پاسخ به این سؤال که آیا با صنعت‌زده شدنِ فرهنگ موافقید، خاطرنشان کرد: نگاه به مسائل فرهنگی از زاویه اقتصادی مناسب نیست و از نظر ما خطایی استراتژیک محسوب می‌شود. به مسائل فرهنگی باید فرهنگی نگاه کرد البته بدون شک نقش اقتصاد در بخش فرهنگ قابل‌تأمل و قابل بحث است اما در اولویت اول سالم‌سازی فرهنگی قرار دارد.
وی افزود: برخی افراد در این زمینه از منظر اقتصاد دیجیتال صحبت کردند و طبیعتاً نیت خیر داشتند و از نگاه صرفاً اقتصادی و به معنای اینکه این‌ها فعالیت و اشتغالی ایجاد می‌کنند مراقبت کنیم این اشتغال و اقتصاد از بین نرود اما عرض کردم به نظر ما اگر با نگاهِ صرفاً اقتصادی جلو رفتیم، فرهنگ ما حتماً ضربه می‌خورد. البته این آسیبِ صنعت‌زده شدن فرهنگ در بازه زمانی وجود داشته است قابل انکار نیست.
قائم‌مقام ساترا تأکید کرد: اولویت ما در مجموعه ساترا، فرهنگی است و البته با مراقبت از اینکه آنهایی که در این بخش حضور دارند بالأخره متضرر نشوند و انگیزه‌ای داشته باشند کار کنند.
او همچنین در واکنش به صیانت از کودک در فضای‌مجازی گفت: امروزه کودکان مخاطبان مهم رسانه‌ها هستند و تأثیرات روحی و روانی و حتی جسمانی این فضا برای کودکان انکارنشدنی است. بنابرین لزوم حمایت از کودکان به عنوان گروه حساس ایجاب می‌کند دستورالعمل‌ها در حوزه صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای‌مجازی تدوین شود. در این حوزه میل، مصلحت و نیاز کودک بیاید درنظرگرفته شود البته برنامه‌ریزی برای کودک جدای از خانواده قابل‌تأمل است و باید در یک منظومه دیده شود ما در حوزه کودک و پلتفرم‌ها در حال تدوینِ مقررات صیانت از کودکان در فضای‌مجازی هستیم. فضای‌مجازی باید طوری امن باشد که یک پدر و مادر به راحتی کنترل تلویزیون را به دست کودک‌شان بسپارند و نگران خوراکِ مضر در این فضا نباشند. اگرچه کسانی که برای کودک و نوجوان تولید محتوا می‌کنند براساس استعدادها و ملاحظه سن را دارند. ساترا در راستای ایجاد فضای فرهنگی امنِ قابل استفاده برای همه، از هیچ کوششی دریغ ندارد.
واکنش ساترا به اظهارات وزیر ارشاد / برخوردِ ساترا با نمایش سیگار و مصرف دخانیات در سریال‌ها چگونه خواهد بود؟ جزئیاتی از حضور رئیس صدا و سیما در مجلس / جایگاه قانونی ساترا، هم‌افزایی با ارشاد و حمایت از پلتفرم‌ها درباره صحبت‌های یک مقام ارشاد: تنش چند پلتفرم با ساترا به چالش ارشاد با صداوسیما تبدیل می‌شود؟ تکلیفِ مخاطبان «جیران» چه می‌شود؟/ پادرمیانی ساترا یا ادامه تنش؟ وزیر ارشاد: پیش‌نویس وزارت ارشاد برای مدیریت نمایش خانگی مورد توافق قرار گرفته و ابلاغ خواهد شد