قیاس آموزش پزشکی در ایران و امریکا
آموزش پزشکی و رشته‌های مرتبط با آن، یکی از مهم‌ترین وظایف دانشگاه‌های علوم پزشکی در سرتاسر کشور است و نقش مهمی در حفظ و تقویت نظام سلامت کشور دارد. محققان ایرانی برای ارزیابی نقاط ضعف و قوت این برنامه‌های آموزشی، مقایسه‌ای را با دانشگاهی در آمریکا انجام داده و به نتایج جالبی رسیده‌اند.
به گزارش ایسنا، امروزه رشته‌های علوم پزشکی به‌طور فزاینده‌ای گسترش یافته‌اند و دانشگاه‌های علوم پزشکی در کنار ارائه خدمات بهداشتی و درمانی، مأموریت مهم تربیت افراد توانمند و شایسته‌ای که دارای دانش، نگرش و مهارت‌های سلامت آحاد جامعه باشد را نیز برعهده دارند.
دانشگاه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین نهادهای آموزشی، مراکز تولیدکننده علم و فرهنگ و همچنین تربیت متخصصان مورد نیاز کشور هستند. در همین رابطه، نظام آموزشی و برنامه درسی یکی از مهم‌ترین ابزارها جهت تغییرات همه‌جانبه اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است، اما بایستی توجه کرد که این برنامه با نیازهای جامعه مطابقت داشته باشد.
به گفته متخصصان، پرستاری از حرفه‌های پیچیده علوم پزشکی است که در صورت عدم طراحی برنامه‌های مناسب و باکیفیت آموزشی، خسارات جبران‌ناپذیری بر سلامت جامعه، اعتبار علمی دانشگاه و دانش‌آموختگان وارد می‌کند. هدف از برنامه‌های کلان پرستاری، فارغ‌التحصیل شدن پرستاران توانمندی است که در محیط مراقبت سلامتی تغییر مثبت ایجاد کرده و در راستای ارتقای کیفیت زندگی افراد، خانواده‌ها و جامعه گام بردارند.
بدین منظور بایستی با انجام مطالعات تطبیقی از به‌روز و مفید بودن چنین برنامه‌هایی اطمینان حاصل کرد. مطالعات تطبیقی، با تجزیه‌وتحلیل شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود میان نظام‌های آموزشی مختلف، باعث ایجاد رویکردی در جهت حل مشکلات آموزشی و عوامل مؤثر در پیشرفت آموزشی می‌شوند.
محققان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در همین راستا به انجام مطالعه‌ای پرداخته‌اند که در آن یک مقایسه تطبیقی بین برنامه درسی مقطع کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس ایران و آمریکا انجام شده است.
در این پژوهش توصیفی - تطبیقی، محققان پس از جستجوی اینترنتی در ارتباط با برنامه آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس در دانشگاه‌های معتبر جهان، دانشگاه واندربیلت آمریکا را به دلیل تشابه نسبی رشته انتخاب کردند و سپس تطبیق دو برنامه آموزشی را با استفاده از یک الگوی علمی خاص و در چهار مرحله توصیف، تفسیر، هم‌جواری و مقایسه انجام دادند.
نتایج این مطالعه نشان داد که برنامه درسی کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس، در ایران به‌صورت کلی نوشته شده است، درصورتی‌که مفاد درسی دانشگاه واندربیلت تخصصی‌تر و عملیاتی‌تر با تأکید بر بالین است.
طبق این نتایج، متفاوت بودن واحدهای درسی رشته کارشناسی فوریت‌های پزشکی از پرستاری و تفاوت حوزه خدمت این دو گروه، ایجاب می‌کند بازبینی‌هایی در برنامه درسی یا اصطلاحا «کوریکولوم» های مربوطه صورت پذیرد یا مسیر ارتقای تحصیلی این دو رشته جداگانه نوشته شود.
دراین‌باره، ژیلا حیدرپور، محقق گروه کودکان دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و چهار همکار دیگرش که اجرای این پژوهش را به عهده داشته‌اند، می‌گویند: «برنامه هر دو دانشگاه دارای رسالت، چشم‌انداز و اهداف مشخص بود. هدف دانشگاه واندربیلت تربیت پرستار حرفه‌ای در عرصه بالین بود، درحالی‌که هدف برنامه ایران تبحر دانش‌آموخته در زمینه‌های بالینی، آموزشی، پژوهشی و مدیریتی است».
آن‌ها این‌گونه ادامه می‌دهند: «در هر دو دانشگاه ضوابط ورود به رشته، شرکت در آزمون ورودی، دارا بودن مدرک کارشناسی پرستاری و داشتن حداقل دو سال کار بالینی است. در ایران از رشته فوریت‌های پزشکی هم می‌توانند در آزمون شرکت کنند. در دانشگاه واندربیلت داشتن تأییدیه صلاحیت بالینی، تأییدیه حداقل 3 نفر از اعضای هیئت‌علمی و معدل بالا نیز جزء شرایط پذیرش دانشجو است و دانشجویان به‌صورت حضوری و نیمه‌حضوری می‌توانند در دانشگاه تحصیل کنند».
مجریان این طرح پژوهشی طبق نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق خود که در «مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی» منتشر شده‌اند، به‌منظور رفع نواقص برنامه‌های آموزشی داخلی در حوزه پرستاری پیشنهادهایی را ارائه داده‌اند. بر این اساس، آن‌ها می‌گویند: «پیشنهاد می‌شود برنامه این رشته در ایران مورد بازنگری قرار گیرد و کوریکولوم آموزشی آن عملیاتی‌تر و تخصصی‌تر با تأکید بیشتر بر بالین نوشته شود.»
«همچنین در ایران پذیرش دانشجو برای این مقطع تحصیلی از فارغ‌التحصیلان کارشناسی رشته پرستاری و فوریت‌های پزشکی صورت می‌گیرد که با توجه به متفاوت بودن واحدهای درسی دوره کارشناسی فوریت‌های پزشکی از پرستاری و تفاوت در حوزه خدمت، بهتر است برای رشته فوریت‌های پزشکی دوره و کوریکولوم جداگانه‌ای نوشته شود».
حیدرپور و همکارانش معتقدند: «جداسازی برنامه‌های آموزشی فوق باعث می‌شود که دانش‌آموختگان پرستاری به‌صورت تخصصی در عرصه بالین و بیمارستان آموزش دیده و مهارت پیدا کنند و دانش‌آموختگان فوریت‌های پزشکی نیز به‌صورت تخصصی در عرصه پیش بیمارستانی متبحر شوند تا با تخصص بیشتری در حوزه خدمت خود ایفای نقش کنند و مراقبت‌هایی با کیفیت بالاتر به بیماران و مددجویان ارائه کنند که درنهایت به نفع جامعه و سیستم سلامت خواهد بود».
نشریه تخصصی مورد اشاره فوق که به چاپ نتایج این تحقیق پرداخته است، متعلق به مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بوده که با همکاری موسسه انتشارات پژوهشی آفرند منتشر می‌شود.