ماهی‌گیری دشمن از آب گل‌آلود بحران اتباع غیرمجاز / مسئله مهاجران افغانستانی چه ابعادی دارد؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، فاطمه پارسایی، کشور ایران از سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی تاکنون طی 4 موج پذیرای مهاجرین و پناهندگان افغانستانی بوده‌است. از سال 1358 که حکومت شوروی به‌نفع حکومت کمونیستی در افغانستان تهاجم و مداخله کرد، اولین‌بار سیل مهاجرتی از افغانستان به سوی ایران روانه شد. نگاه سیاستمداران در دهه 60 سیاست در‌های باز بود. به همین دلیل پذیرای نزدیک به یک میلیون افغانستانی شدیم. موج دوم با فروپاشی دولت افغانستان در اواخر دهه 60 و متعاقب آن شکل گیری طالبان در سال 1374 اتفاق افتاد. موج سوم مهاجرتی نیز در حمله آمریکا به افغانستان در ابتدای دهه 80 رخ داد و آخرین موج مهاجرتی که جمعیت زیادی را به سمت ایران روانه ساخته‌است، پس‌از سقوط حکومت اشرف غنی و برقراری و استقرار حکومت طالبان از نیمه اول سال 1400 است. در آخرین موج به‌نقل از رئیس مرکز امور اتباع وزارت کشور حدود 3 میلیون نفر وارد ایران شدند که ورود این موج از مهاجران افغانستانی به ایران از سال 1400 تا به امروز حواشی و چالش‌های زیاد داشته است. عمده حواشی پیش‌آمده در رابطه با حضور مهاجران افغانستانی در ایران به‌دلیل ورود غیرقانونی این مهاجران و البته عدم‌ساماندهی آنهاست؛ که از ابتدای سال جاری مرکز امور اتباع نیز در راستای مدیریت همین مسئله، اقدامات جدی‌ای را در پیش گرفته‌است.

ساماندهی جدی اتباع و اقداماتی که از ابتدای سال جاری کلید خورد

فروردین ماه امسال بود که نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین در گفت‌و‌گویی بیان‌کرد: «امروز 6 میلیون و 100 هزار نفر اتباع در کشور حضور دارند؛ اما به دلیل اینکه بسیاری از آنها قانونی نیستند، مشکلاتی برای ما ایجاد کرده‌اند. ما نزدیک به 2 تا 2.5 میلیون اتباع غیرمجاز داریم؛ و طبق سرشماری‌ها نزدیک 2 میلیون و 100 هزار نفر دارای برگه سرشماری هستند. کسانی که برگه سرشماری دارند، هیچ برتری نسبت به اتباع غیرقانونی ندارند و صرفا اینکه می‌خواهند در ایران زندگی کنند و خود اظهاری کنند، قانونی محسوب نمی‌شوند»

وی در ادامه افزوده است: «ما در سرویس دهی به پناهندگان جمعی به مشکل خورده‌ایم؛ کار را نیز برای اتباع شبه قانونی که سرشماری شده‌اند، شروع کرده‌ایم و تا 15 تیر تعیین و تکلیف می‌شوند. همه اتباع شناسایی شده‌اند و ممکن است این تاریخ به تأخیر بیوفتد، اما قطعا تا پایان تابستان تعیین تکلیف خواهند شد.»

یارمحمدی همچنین در هفته اول خرداد‌ماه در یک برنامه تلوزیونی گفت: «با توجه به اینکه 2 میلیون نفر از دارندگان برگه‌های سرشماری از 30 اسفند‌ماه برگه سرشماری آنها دیگر اعتبار ندارد درحال حاضر، تعداد اتباع غیر مجاز در کشور به 4 میلیون و صد هزار نفر افزایش پیدا کرده‌است.»

او در ادامه تاکید داشت: «50 درصد از اتباع افغانستانی در کشور، در استان تهران سکونت دارند که کمتر از سه میلیون نفر از اتباع را شامل می‌شوند که این افراد فشار مضاعفی را به زیرساخت‌های بهداشتی و آموزشی کشور وارد می‌کنند.»

اگرچه بیش از 100 ملیت در کشور ما حضور دارند. اتباع افغانستانی با فاصله بسیار زیاد در صدر قرار دارند و از کشور‌های حاشیه خلیج فارس، آسیای میانه، کشور‌های اروپایی و... نیز در کشور حضور دارند. برخی از اتباع در مهمان شهر‌ها در غرب کشور در حال زندگی هستند و واحد شمارش اتباع افغانستانی میلیون، واحد شمارش اتباع عراقی 1000 و بقیه اتباع تعداد حدود 100 نفر را شامل می‌شوند.

تفرقه‌افکنی دشمن ازمهاجر هراسی عمومی تا تحریف علت سیاست‌های اجرایی

از ابتدای سال جاری بود که تمهیدات جدی و گسترده‌ای به منظور ساماندهی اتباع در پیش گرفته شد. با وقوع جنگ 12 روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران از 23 خرداد ماه و نقش قابل توجه افراد مهاجر در جاسوسی‌هایی که اتفاق افتاد، اهمیت در تسریع روند ساماندهی اتباع غیر مجاز افزایش یافت.

دشمن از دو سال گذشته با موج مهاجرستیزی و فعالیت‌هایی درشبکه‌های اجتماعی قصد در ایجاد تفرقه و نفرت در میان مردم ایران و مهاجرین افغانستانی داشت. موج هشتگ‌های متعدد با پرداختن به روایات و اخباری که قصد داشت چهره‌ی مردم مهاجر را مخدوش کند، در ایام جنگ تحمیلی دوم نیز در تلاش بود، علت رد مرز اتباع را با ایجاد فضایی ملتهب علیه مهاجرین، تنها در قالب حضور ضد امنیتی مهاجرین برای کشور تعریف سازد.

نمونه ای از هشتگ های افراطی برای ایجاد تنش در داخل کشور

این درحالی است که از مدت‌ها قبل‌تر از ایام جنگ تحمیلی دوم، این موضوع واضح و روشن بوده است که حضور بی‌ضابطه و گسترده اتباع خارجی فاقد مجوز در ایران، بحرانی چندوجهی است که ابعاد اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی کشور را تحت تأثیر قرار داده است.

تنها در بعد اقتصادی این مسئله به طور مثال، با توجه به اینکه اقتصاد ایران یارانه‌ای است و بخش عمده‌ای از هزینه‌های آب، برق، گاز، نان و حتی دارو و برخی کالا‌های اساسی با بودجه یارانه‌ای تامین می‌شود، حضور بیش‌از 4 میلیون اتباع غیرمجاز هزینه سنگینی را بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است و با در نظر گرفتن اینکه این افراد در نظام مالیاتی نیز سهمی ندارند، به‌منظور حفظ منافع ملی، بازنگری در حضور اتباع غیرقانونی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در کشور به شمار می‌آید.

صرف نظر از ابعاد مختلف حضور اتباع خارجی، نگاه صرفا امنیتی به مهاجرین با رویکرد مهاجر هراسی که عمدتا از طریق عوام فریبی دشمنان در شبکه‌های مجازی انجام می‌شود، تنها یک نگاه تقلیل‌گریانه و با هدف تفرقه افکنی نسبت به موضوع پیچیده اتباع است.

محسن اسلام‌زاده، مستندساز که در چند هفته اخیر و با مصادف‌شدن جنگ 12 روزه با ادامه رد مرز اتباع غیرقانونی در اردوگاه‌های صفر مرزی حضور پیدا کرده‌است تا به خوبی فضای به وجود آمده را بررسی کند. طی گفت‌و گویی در روز‌های اخیر نیز بیان‌کرد: «ما که مدتی درگیر پروپاگاندا و موج اخبار مهاجرستیزی در برخورد با مهاجران بودیم، اما واقعیت ماجرا به آن شدتی که در برخی روایت‌ها گفته می‌شود، نیست که مثلاً کرامت مهاجران را رعایت نمی‌کنیم یا وضعیت مرز اسف‌بار است. این‌گونه نیست. به دلیل فشاری که به‌یک‌باره ایجاد شده، ممکن است طبیعتا خطاها‌یی در رفتار نیروی انتظامی سرزده باشد، اما حالا که جدول زمانی تعیین کرده‌اند و فرصت بیشتری می‌دهند، به نظرم فضا بهتر شده و جلوی تک‌اتفاق‌ها هم گرفته می‌شود.»

حفظ کرامت و حقوق مهاجرین، دغدغه مهم دولت در زمینه خروج اتباع

در چند هفته گذشته و در امتداد موج جدید نفرت پراکنی دشمن نسبت به مهاجرین، تلاش‌هایی نیز به‌منظور ایجاد تصوری کاملا منفی از عملکرد دولت جمهوری اسلامی ایران در زمینه برخورد با اتباع در مرز‌ها، توسط دشمن شکل گرفته است. اگرچه بی شک در روند اجرایی کم و کاستی‌های جدی‌ای وجود دارد که نیاز به بازنگری دارد، اما با این وجود تحقیقات میدانی توسط اقشار مختلف دولتی و غیر دولتی، صحت کلی ادعا‌ها و هجمه‌های رسانه‌ای را رد می‌کند.