ما دیگر الزامی به اجرای تعهدات برجامی نداریم / تعهدات ما به NPT باقی می‌ماند؛ اما بازرسی‌های مازاد متوقف خواهد شد
فردا سالروز خروج آمریکا از برجام است و قرار است رئیس جمهور کشورمان نیز برنامه‌های خود را در خصوص اقدام متقابل با آمریکا اعلام نماید؛ برنامه‌های پیش‌بینی شده در چهارچوب بند‌های 26 و 36 برجام بوده و فعلا موضوع خروج از برجام مطرح نیست. کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران، نخستین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام است.
فردا سالروز خروج آمریکا از برجام است و قرار است رئیس جمهور کشورمان نیز برنامه‌های خود را در خصوص اقدام متقابل با آمریکا اعلام نماید؛ برنامه‌های پیش‌بینی شده در چهارچوب بند‌های 26 و 36 برجام بوده و فعلا موضوع خروج از برجام مطرح نیست. کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشور‌های اروپایی در اجرای تعهداتشان است.
بر اساس بند 26، اتحادیه اروپا و آمریکا متعهد شده‌اند از برقراری و اعمال تحریم‌ها خودداری کنند و قطعنامه دیگری برای تحریم ایران در شورای امنیت سازمان ملل به دلیل فعالیت هسته‌ای تصویب نشود.
بر اساس بند 36، اگر ایران یا شش کشور امضاکننده بر این باور باشند که طرف مقابل به تعهداتش درباره برجام عمل نکرده، کمیسیون مشترکی برای حل و فصل اختلاف تشکیل خواهد شد. این کمیسیون برای حل اختلاف، پانزده روز وقت دارد، مگر آنکه این زمان با اجماع بیشتر شود. اگر این کمیسیون به نتیجه نرسید، باید موضوع را به وزرای خارجه ارجاع دهد. وزرا نیز پانزده روز برای حل مسأله وقت دارند، ولی با اجماع می‌توانند این زمان را تمدید کنند. اگر وزرای خارجه به نتیجه نرسیدند، موضوع به هیأت مشورتی ارجاع می‌شود که سه عضو دارد؛ یکی از طرف کشور شاکی، یکی از طرف مقابل و یک نفر مستقل. هیأت مشورتی باید در پانزده روز نظر غیر الزام آور خود را اعلام کند. اگر تا سی روز مسأله حل نشد، کمیسیون مشترک پنج روز دیگر هم نظر هیأت مشورتی را بررسی خواهد کرد و اگر راه حلی پیدا نشد، کشور شاکی می‌تواند عدم اجرای تعهدات را زمینه نقض برجام تلقی و به شورای امنیت سازمان ملل گزارش کند که کامل یا نسبی از برجام خارج می‌شود.
بر اساس بند 37، وقتی شورای امنیت از موضوع مطلع شد به شرط حسن نیت و کوشش دو طرف برای حل مسأله به قطعنامه تداوم لغو تحریم‌ها رأی خواهد داد. اگر این قطعنامه تا سی روز به تصویب نرسد، قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت مبنا قرار خواهد گرفت، اما عطف به ما سبق نخواهد شد. شورای امنیت برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها به نظر کشور‌های درگیر و هیأت مشورتی توجه خواهد کرد. ایران اعلام کرده که اگر بخشی یا تمام تحریم‌ها برگردد، ایران آن را زمینه توقف بخشی یا تمام تعهدات برجام خواهد دانست.
حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌وگو با تابناک در خصوص این موضوع اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران سیاست تقابلی خود را پیش خواهد گرفت و هر سیاستی که شکل بگیرد، همه قوای نظام از آن حمایت خواهد کرد و آنچه الان اصل است، این خواهد بود که سیاست‌های ما در قبال NPT و برجام خواهد بود.
این نماینده مجلس گفت: برجام متنی است که از آن به عنوان برنامه جامع یاد شده است و در آنجا پیش بینی‌هایی شده که اگر طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، چه اتفاقی رخ می‌دهد. آخرین اتفاقی هم که افتاد، آمریکایی‌ها بعد از برگرداندن تحریم‌های ایران سراغ قسمت دوم رفتند و می‌خواهند صنعت هسته ایران را از بهره برداری‌های آن محروم کنند. بنابراین نتیجه آن این شده که ما باید در دل همین برجام دو قسمت را دنبال کنیم: قسمت اول که ایران آن را دنبال خواهد کرد، این است که سازوکار‌های داخلی برای سوخت مورد نیاز خود تأمین کند، چون ما اعتقاد داریم در آینده آمریکایی‌ها در خصوص سوخت هسته‌ای هم مشکلاتی برای ما پیش بیاورند.
وی افزود: به همین دلیل نیاز است که ایران وارد مذاکرات جدید با آژانس و کشور‌های باقی مانده برجام شود تا سوخت خود را در درصد‌های مورد نیاز تولید نماید. بخش دیگر تعهداتی بود که مازاد بر NPT بود و ایران یکسری تعهدات اجرایی داشت که مازاد بر NPT بود و در واقع این‌ها ماحصل برجام بود؛ اما الان دلیلی برای پایبندی به این تعهدات نداریم و لذا تعدیل در این تعهدات شکل خواهد گرفت.
وی در ادامه یادآور شد: اتفاقی که در نهایت خواهد افتاد این است که نه خروج از NPT صورت می‌گیرد و نه برجام، بلکه از ظرفیت NPT و برجام استفاده می‌شود؛ آن هم برای یک جانبه گرایی‌های امریکا که علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته.
وی در پاسخ به این که آیا ایران میزان تولید آب سنگین خود را افزایش خواهد داد یا خیر، گفت: من دیگر وارد جزئیات نمی‌شوم و اجازه بدهید خود رئیس جمهور درباره آن توضیح دهد.
وی درباره پروتکل الحاقی نیز گفت: ما دیگر الزامی به اجرای تعهدات برجامی نداریم و تعهدات ما در قبال NPT باقی می‌ماند و بخشی از تعهدات برجامی وجود خواهد داشت و یکسری از بازرسی‌های مازاد بر NPT که وجود داشت را هم شامل می‌شود.