مصوبه اخیر نتیجه‌ای جز افزایش سانسور ندارد / چه نهادی در حال قانونگذاری است؟
افشین عزیزی باور دارد کارهایی که صداوسیما انجام می‌دهد و وظایفی که برای آن‌ها تعریف شده شباهت بسیاری به کاری که شبکه نمایش خانگی انجام می‌دهد دارد و همین ماجرا باعث ایجاد تعارض منافع می‌شود. در واقع ما با یک سازمانی روبه رو هستیم که به جایی پاسخگو نیست و تعارض منافع هم دارد تجمیع این دو مورد باهم نتیجه‌ای جز افزایش سانسور و اعمال محدودیت برای هنرمندان نخواهد داشت.
مهسا بهادری: بعد از جلسه سی خرداد شورای عالی انقلاب فرهنگی و اعلام اخبار مربوط به تعیین تکلیف وضعیت نظارت بر شبکه نمایش خانگی، صبح 31 خرداد وزیر ارشاد و رئیس صدا و سیما به صورت جداگانه در گفت‌گوهای رسانه‌ای درباره این مصوبه صحبت کرده‌اند که در جزئیات مهمی با هم تناقض‌های آشکاری دارند!
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌گویی با خبرگزاری ایرنا گفت: «آنچه که در افکار عمومی و برخی ازرسانه‌ها در این باره منتشر شده، درست نیست چرا که بخش عمده این موضوع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده است. بخش دیگر آن هم وزارتخانه نماینده دارد و بنا داریم حوزه حکمرانی فرهنگی به صورت واحد در یکجا کار تنظیم گری را انجام دهیم. تصمیمی که روز گذشته در شورای انقلاب فرهنگی گرفته شد، دقیق اطلاع رسانی نشده است. بر اساس مصوبه شورا تمام فعالیت‌ها و مجوزهایی که صوت و تصویر فراگیر (ساترا) صادر می‌کرد به جز دو مورد از آن‌ها که مربوط به پخش زنده و سریال‌های خانگی است؛ از این به بعد توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر خواهد شد. یعنی تمام مجوزهایی که در حوزه صوت و تصویر فراگیر به فعالیت‌های فرهنگی، هنری، سینما، موسیقی، تئاتر، بازی، سرگرمی، تبلیغات وغیره بوده بر عهده این وزارتخانه است. درباره مجوزهای پخش سریال در نمایش خانگی مقرر شد دو نماینده از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در شورای اعطای مجوز صدا و سیما حضور داشته باشند و این رویه تا زمانی است که کار جدید آغاز شده به ساماندهی لازم برسد.»
پیمان جبلی، رئیس صدا و سیما هم در گفت‌وگویی اعلام کرد: «مشخصاً در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر کاربرمحور و ناشرمحور به‌ویژه نمایش خانگی مسئولیت تنظیم‌گری و صدور مجوز تولید و انتشار به‌عهده صداوسیماست.»
او در گفت‌گویی که با تسنیم داشته توضیح داد: «برخی از سکوها و افراد با اشاره‌ای به اینکه مبنای قانونی تنظیم‌گری صداوسیما مشخص نیست گاهی اوقات برخی هنجارها را رعایت نمی‌کردند به‌ویژه هنگام گذراندن فرآیندهای قانونی دریافت مجوزهای تولید و مخصوصا انتشار؛ اما مصوبه روز گذشته شورای‌عالی انقلاب فرهنگی جایگاه قانونی صداوسیما را تثبیت کرد که پیش از این براساس قانون اساسی وجود داشت. ساترا به‌نمایندگی از صداوسیما مسئول تنظیم‌گری در حوزه صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی است. مشخصاً در حوزه رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر کاربرمحور و ناشرمحور به‌ویژه نمایش خانگی مسئولیت تنظیم‌گری و صدور مجوز تولید و انتشار به‌عهده صداوسیماست. ما در حال پیگیری آیین‌نامه تخلفات در مجلس و دولت هستیم که ان‌شاءالله دستگاه قضایی هم برای برخورد با تخلفات مسیر روان‌تر و سهل‌تری را طی کند.»
تفسیر رئیس صدا و سیما از این ماجرا در حالی است که متن مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی «مقرر شد درحوزه صوت و تصویر فراگیر و شبکه نمایش خانگی، مقررات لازم برای ساماندهی این عرصه، از سوی مسئولان مربوط به شکل لایحه تهیه و برای تصویب بعنوان قانون به مجلس ارسال شود.» اثبات می‌کند ساترا به عنوان نماینده صدا و سیما برای نظارت بر نمایش خانگی همانطور که بعضی نماینده‌های مجلس هم تاکید کرده بودند یک نهاد قانونی به حساب نمی‌آمده و تازه بعد از این مصوبه قرار است مجلس به تصویب آن رای بدهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی چه می‌گوید؟
در همین میان هم حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه معنای مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این نیست که صداوسیما می‌خواهد دست‌وپای پلتفرم‌های نمایش خانگی را ببندد، گفت: «مصوبه‌ای که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی داشته دقیقاً مصوبه‌ای در راستای قانون اساسی است.
او در واکنش به شبهه‌ها و جو ایجادشده بعد از اعلام مصوبه، گفت: «برخی شبهه مطرح می‌کنند "اگر فضای شبکه نمایش خانگی رونق پیدا نکند به‌دنبال آن رجوع مردم به ماهواره‌ها اتفاق خواهد افتاد."، قطعاً این مصوبه در راستای تقویت نمایش خانگی است، یعنی در واقع باید این پلتفرم‌ها رشد و توسعه پیدا کنند و در راستای نیازهای فرهنگی مردم فیلم و سریال بسازند، به‌هرحال مهمترین ابزار فرهنگ‌سازی فیلم و سریال است و این حوزه نباید تضعیف بشود.»
آیین‌نامه تخلفات و تقسیم کار بین ارشاد و صداوسیما
حجت‌الاسلام خسروپناه در پاسخ به این مطلب که آقای جبلی اشاره کردند آیین‌نامه تخلفات نمایش خانگی در دولت و مجلس پیگیری می‌شود و تقسیم کار میان وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما، گفت: «تقسیم کار وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما کاملاً در این مصوبه آمده است و بعد از ابلاغ مصوبه توسط ریاست محترم جمهور، حتماً به سمع و نظر همگان خواهد رسید و همه در جریان این تقسیم کار قرار خواهند گرفت، اما این نکته حائز اهمیتی است که این مصوبه در راستای تسهیل‌گری است، البته از طرفی دیگر به‌طور مثال یک درصد و دو درصد پلتفرم‌ها در برخی از سریال‌ها تخلفی کرده باشند طبیعتاً آیین‌نامه تخلفات هم توسط مجلس شورای اسلامی مصوب خواهد شد.»
او ادامه داد: «تأکید می‌کنم این مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در راستای قانون اساسی است؛ دوم تأکید سیاستگذاری کلانی که در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حوزه فرهنگ مصوب شده است و اگر غیر از این بود یک نوع خلاف قانون تلقی می‌شد. نکته دیگر عمده این مصوبه در راه تسهیل‌گری برای تولید و ذی‌نفعان نمایش خانگی است.»
بیشتر بخوانید:
شوخی عجیب دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با مردم!
چرا صداوسیما شورای عالی فضای مجازی را دور زد؟
خود شورای عالی انقلاب فرهنگی مشروعیت ندارد
افشین عزیزی پژوهشگر حوزه حقوق و رسانه هم درباره مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی توضیحاتی را ارائه داد که در ادامه می‌خوانید.
می‌توانیم بگوییم طرحی که شورای عالی انقلاب تصویب کرده، به نوعی دور زدن مجلس به حساب می‌آید یا خیر؟
مهمترین ایرادی که به این مصوبه وراده است و یک ایراد شکلی است، دقیقا همین ماجرا است که شورای عالی انقلاب در این مرحله وارد فاز قانونگذاری شده است. طبق اصل 58 قانون اساسی وظیفه قانون گذاری صرفا بر عهده مجلس شورای اسلامی است که اعضای آن هم نمایندگان مردم هستند، این در حالی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی یک نهاد انتصابی است و به جایی پاسخگو نیست و حتی در خصوص تشکیل آن هم بین حقوقدانان بحث زیادی وجود دارد چرا که در اواخر دهه پنجاه و ابتدای دهه شصت این شورا تشکیل شده و استمرار پیدا کرده اما هیچگاه ایجاد این شورا در قانون اساسی هم پیش‌بینی نشده و با حکم حکومتی به وجود آمده، به همین دلیل بسیاری ار حقوقدانان بر این باورند که فلسفه وجودی این شورا با ایراد قانونی و حقوقی مواجه است بنابراین شورا به طور کلی مشروعیت قانونی لازم را ندارد. حتی همین اواخر یک رای از شعبه دیوان عالی کشور صادر شد که هرچند درباره VODها نبود اما در آنجا به صراحت اعلام شده بود که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌تواند حکم قانون داشته باشد و این شورا چون یک نهاد سیاست‌گذار است می‌تواند دست به سیاستگذاری بزند و یکسری امور کلی را سیاستگذاری کند و اگر زمانی وارد حیطه قانونگذاری می‌شود، چون از اختیارات این شورا خارج است، مصوباتش باید در قالب لایحه‌ای در هیئت وزیران و پس از آن مجلس با اصلاحاتی که روی آن انجام می‌دهد می‌تواند آن موارد را رد یا تایید کند.
در واقع ساترایی که از لحاظ قانونی پشتوانه محکمی ندارد با این مصوبه به رسمیت شناخته می‌شود؟
در این مصوبه اشاره مستقیمی به ساترا نشده و تا آنجایی که من می‌دانم متن پیشنهادی برای خود سازمان صداوسیما است. با توجه به ایرادات قانونی ساترا از آوردن نام آن خودداری کردند. اما با این ماجرا حوزه اختیارات ساترا افزایش پیدا می‌کند و این یک رویه غیرقانونی است که به صورت عرف درآمده است و این مصوبه اخیر هم مشروعیت لازم را به ساترا نمی‌دهد.
می‌توانیم بگوییم این حرکت صداوسیما به نوعی باج خواهی است؟ چون بلافاصله پس از این مصوبه رییس سازمان صداوسیما اعلام کرد دنبال آیین نامه تخلفات هنرمندان هستیم، می‌توانیم بگوییم صداوسیما با طرح این مصوبه در تلاش است که دامنه حرکتی هنر و هنرمندان را محدود کند؟
بله، حتی اگر در عمل بگوییم که سو نیتی پشت این ماجرا نبوده است، کارهایی که صداوسیما انجام می‌دهد و وظایفی که برای آن‌ها تعریف شده شباهت بسیاری به کاری که شبکه نمایش خانگی انجام می‌دهد دارد و همین ماجرا باعث ایجاد تعارض منافع می‌شود. به همین دلیل در خوشبینانه‌ترن حالت اگر فرمان به دست صداوسیما بیفتد احتمالا به دنبال این باشد که هنرمندان را بیشتر محدود کند تا شبکه نمایش خانگی توانایی رقابت با تلویزیون را از دست بدهد.
در واقع ما با یک سازمانی روبه رو هستیم که به جایی پاسخگو نیست و تعارض منافع هم دارد تجمیع این دو مورد باهم نتیجه‌ای جز افزایش سانسور و اعمال محدودیت برای هنرمندان نخواهد داشت.
روند قانونی که طی نشد
برای بررسی اینکه آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی یک روند قانونی را پشت سر گذاشته یا خیر به گفت‌وگو با کامبیز نوروزی، حقوقدان پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
آیا این ماجرا روند قانونی خودش را طی کرده یا خیر؟
شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اساس یک تفسیر کاملا نادرست حقوقی خودش را صالح می‌داند که مصوباتش در حکم قانون لازم‌الاجرا است، اما در هر حال بی‌هیچ شکی، شورای عالی انقلاب فرهنگی نمی‌تواند مصوبه‌ای داشته باشد که با قوانین جاری کشور مغایرت داشته باشد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قانون مشخص و دقیقی دارد که پاره‌ای از مصوبات واحده جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی، تعارض دارد با آن چیزی که در قوانین آمده است.
به عنوان مثال در همین مقدمه ماده واحده که اشاره دارد به اینکه سیاستگذاری و برنامه‌ریزی راهبردی در حوزه محصولات و کالاهای فرهنگی، در اجرای... ی.
منتهی تمام این حوزه‌ها در قوانین ما تعریف شده و تکلیف آن‌ها هم مشخص است، این فکر مقررات نویسی به جز اینکه فضای فکری فرهنگی را آشفته‌تر کند، نتیجه دیگری ندارد و عمدتا منجر به این می‌شود که انواع و اقسام تعارض‌های حقوقی و فرهنگی در این حوزه افزایش پیدا کند و وضعیت از این چیزی که هست بدتر شود.
نکته‌ای که درباره شبکه نمایش خانگی وجود دارد این است که به بخش خصوصی تعلق دارد آن وقت در چنین شرایطی که صداوسیما از پس مسئولیت‌هایی که بر دوشش گذاشته شده بر نمی‌آید، چگونه می‌خواهد مدیریت این بخش را بر عهده بگیرد؟
متاسفانه نهادهای حاکمیتی در تمام عرصه‌های فرهنگی و تولید محصولات فرهنگی یک سیطره بسیار گسترده دارد، هیچ کالای فرهنگی از موسیقی گرفته تا کتاب و نمایشنامه و فیلم بدون عبور از هفت‌خان پر پیچ و خم سازمان‌های دولتی قابل انتشار نیست و اصولا دولت اصرار دارد که بر تمام این موارد سیطره داشته باشد که البته موجب سختی کار فرهنگی در ایران هم شده است؛ اما در این مصوبه ماجرا از این قرار است که تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر نمایش خانگی را به سازمان صداوسیما سپرده است.
57245
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1781507