معرفی کتاب | ناگفته‌های زنی که تا یک قدمی مرگ رفت

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، راویان جنگ تحمیلی در سال‌های گذشته از خاکریزها فاصله گرفته‌اند و حالا این مردم عادی و غیر نظامی هستند که راوی روزهایی شده‌اند که جنگ ناگاه بر سرشان آوار شد و مسیر زندگی‌شان را تغییر داد. ثبت خاطرات دفاع مقدس با حضور سربازان و فرماندهانی آغاز شد که چشم در چشم دشمن بعثی حضور داشتند و جنگیدند. اما در سال‌های اخیر روی دیگر سکه نیز مورد توجه قرار گرفته است و آن روایت زنانی است که در پشت جبهه حضور داشتند و پشتیبان همسرانشان برای حضور در معرکه جنگ بودند.

بخش قابل توجهی از کتاب‌های دفاع مقدس در سال‌های اخیر صدای زنانی است که تا پیش از این چندان مورد توجه نویسندگان دفاع مقدس قرار نگرفته بودند؛ حاضران و راویانی که هرچند خود در میدان جنگ حضور نداشتند، اما خاطراتی دارند که تکمیل‌کننده پازل سال‌های دفاع مقدس از بُعد مردمی و اجتماعی است. جنگ‌ها به طور کلی، محملی است برای بررسی رفتار اجتماعی و سبک زندگی هر جامعه. اینکه افراد جامعه نسبت به آن چه واکنشی نشان داده و در آن ایام، چه رفتاری از خود نشان داده‌اند. با وجود آنکه توجه به خاطرات زنان طی یک دهه گذشته، شاید پس از انتشار کتاب «دا»، بیشتر از قبل شده، اما روایت‌های ناگفته از این قشر بسیار است.

کتاب «از چنده‌لا تا جنگ»، نوشته گلستان جعفریان، از جمله آثاری است که با این رویکرد منتشر شده است. جعفریان در این کتاب نیز همانند آثار دیگرش، به دنبال پاسخ دادن به این پرسش است که انسان‌ها در مواجهه با جنگ و یک بحران چگونه عمل می‌کنند و جنگ، به عنوان یک پدیده غیر منتظره، چه تأثیراتی بر زندگی آنها گذاشته است. او که با نگارش آثاری چون «روزهای بی‌آینه» و «همه سیزده سالگی‌ام» بیش از پیش به جامعه کتابخوان و علاقه‌مندان به ادبیات دفاع مقدس معرفی شده، در کتاب «از چنده‌لا تا جنگ» نیز جنگ تحمیلی را به روایت یکی از نیروهای مردمی و داوطلب روایت می‌کند.

جعفریان در کتاب حاضر برخلاف بسیاری دیگر از آثار خاطرات که با شاخ و برگ دادن‌های متعدد سعی در جذب مخاطب دارند، صریح و ساده به روایت خاطرات خانم شمسی سبحانی می‌پردازد؛ نیروی که پیش از وقوع جنگ در کردستان حضور داشته و پس از حمله عراق به مرزهای ایران، به عنوان امدادگر در جبهه جنوب فعالیت کرده است.

خاطرات سبحانی در کتاب حاضر از دوران نوجوانی او آغاز می‌شود؛ زمانی که در سوادکوه زندگی می‌کرد و پس از آن وارد جمع مبارزان انقلابی شد. او پس از پیروزی انقلاب و با گذراندن آموزش دوره‌های امداد و نظامی و تبلیغاتی، وارد سپاه می‌شود، سپس به مناطق نا آرام و پر هیاهوی کردستان اعزام می‌شود. وی در بیمارستان‌های سنندج و کرمانشاه و گروه‌های امداد مناطق پر خطر انجام وظیفه می‌کند. پس از آن، با آغاز جنگ تحمیلی به اهواز و اندیمشک می‌رود و در بیمارستان‌های این شهرها به کمک مجروحان می‌شتابد و در واقع از آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران تا اواخر سال1364 در مناطق جنگی جنوب، به عنوان نیروی داوطلب به امدادرسانی مجروحان جنگی می‌پردازد. سبحانی در این اثر به ذکر خاطرات خواندنی‌اش از حضور درکردستان و مناطق جنگی جنوب و عملیات‌های فتحالمبین، بیت‌المقدس، خیبر، والفجر مقدماتی و والفجر یک پرداخته است.

شخصیت اصلی کتاب جعفریان زنی فعال و کنشگر است؛ او اهل خانه نشستن نیست وبرای آرمان‌ها و اهدافش مبارزه می‌کند. این ویژگی‌ها، داستان زندگی او را با دیگر شخصیت‌هایی که جعفریان به آنها پرداخته، متمایز می‌کند. او در گفت‌وگویی درباره ویژگی‌های شخصیتی سبحانی می‌گوید: او برای رسیدن به هدفش به هیچ کاری «نه» نمی‌گوید و حتی زمانی که به بیمارستان کلانتری اندیمشک می‌ر‌ود در آنجا در قسمت رختشوی‌خانه شروع به فعالیت می‌کند. جایی که هرکسی شاید حاضر به شستشو لباس و گان‌های اتاق عمل در آن شرایط نباشد. اما شمسی مشوق دیگر زنان می‌شود و آنها را با خود همراه می‌کند. جنگ جدا از زندگی نیست و در زندگی، دائما در حال جنگ و به چالش کشیده شدن هستیم.

به گفته جعفریان؛ ممکن است یک فرد در اثر سانحه‌ای قطع نخاع شود. همین موضوع برای یک فرد باعث ایجاد افسردگی و فاصله از اجتماع و گوشه‌نشینی می‌شود. اما یک فرد دیگر مقاومت می‌کند و برعکس همین موضوع برای او سکوی پرش می‌شود. شمسی سبحانی نماد یک زن موفق و انتخاب‌گر است که پای انتخاب خود می‌ایستد. سبحانی نمادی زنی است که واقعا زندگی کرده است و هیچ زمان افسوس این‌که چرا زندگی نکردم و یا کاری که دوست داشتم انجام بدهم ولی ندادم را نمی‌خورد.

کتاب «از چنده‌لا تا جنگ» در کنار ارائه خاطرات تکان‌دهنده از یک امدادگر، در خود نکات قابل تأملی را به تصویر می‌کشد. نشان دادن قدرت یک جامعه با عقاید و ظواهر مختلف در مواجهه با یک بحران خارجی از جمله نکاتی است که خاطرات این کتاب یادآوری می‌کند. از سوی دیگر، در خلال خاطرات نکات تاریخی مهمی نیز گوشزد می‌شود که از این موارد می‌توان به روایت یک شاهد عینی از چگونگی آغاز جنگ و حملات عراق به خاک استان‌های غربی پیش از شروع رسمی جنگ اشاره کرد.

سماوا به تازگی کتاب صوتی «از چنده‌لا تا جنگ» را با صدای زیبا بروفه، بازیگر، تهیه کرده و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.