نئولیبرال‌ها؛ نگران سهم رعیت!/ نقدی بر نوشتار پوپولیستی محسن جلال پور
طرفداران سرمایه‌داری - که خود در دولت قبل، مسئولیت‌هایی داشتند و مقصران افزایش فقر و نابرابری در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هستند و زندگی‌های لاکچری و اربابی‌شان از ملت پوشیده نیست -، نگران «سهم رعیت» در دولت سیزدهم شده‌اند!
خبرگزاری تسنیم- امیرحسین طالقانی: هفته‌نامه‌ی تجارت فردا - که برخی چهره‌های شاخص طرفدار سرمایه‌داری در اقتصاد ایران، از اعضای هیئت تحریریه‌ی آن هستند - در هفته‌ی جاری (دهه اول دیماه) پرونده‌ای با عنوان «سهم رعیت» منتشر کرده است. محسن جلال‌پور در این پرونده می‌نویسد: «بودجه، محملی برای به بار نشستن شعارهای انتخاباتی و اهداف سیاسی تهیه‌کنندگان آن نیز هست و می‌بینیم نهادهای سیاسی و عقیدتی همراه و همسو با دولت سیزدهم، خیلی بیشتر از نهادهایی که ماموریتشان تامین کالای عمومی است، از بودجه سهم برده‌اند.»
گویا جلال‌پور بدون اشراف به لایحه‌ی بودجه و با استناد به مطالب کانال‌های زرد تلگرامی چنین ادعایی کرده است! عجیب آنکه هفته‌نامه‌ی تجارت فردا - که ادعای تخصصی بودن دارد - چنین ادعای بی‌اساسی را منتشر می‌کند. عجیب‌تر آنکه این طرفداران سرمایه‌داری - که خود در دولت قبل، مسئولیت‌هایی داشتند و مقصران افزایش فقر و نابرابری در دولت‌های یازدهم و دوازدهم هستند و زندگی‌های لاکچری و اربابی‌شان از ملت پوشیده نیست -، نگران «سهم رعیت» در دولت سیزدهم شده‌اند! در ادامه با بررسی واقعیت سهم نهادهای مذهبی در بودجه 1401 و رشد بودجه‌ی این نهادها، اشکالات این ادعا را بررسی می‌کنیم.
- کاهش بودجه فرهنگی مذهبی
جلال‌پور ادعا می‌کند «نهادهای سیاسی و مذهبی همسو با دولت سیزدهم، خیلی بیشتر از نهادهایی که ماموریتشان تامین کالای عمومی است، از بودجه سهم برده‌اند.» منظور او نهادهایی مانند «مرکز خدمات حوزه‌های علمیه»، «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه قم»، «سازمان تبلیغات اسلامی» و... است. همین که او، این نهادهای اسلامی را همسو با دولت سیزدهم می‌پندارد، تلویحا پذیرفته که هفته‌نامه‌ی تجارت فردا و شخص نویسنده، غیر همسو با نهادهای اسلامی هستند! از این لطیفه که بگذریم، ادعای افزایش بودجه‌ی این نهادهای سیاسی و مذهبی نیز غلط است. واقعیت این است که در بودجه‌ی 1401 ردیف‌های 61 دستگاه و نهاد فرهنگی و مذهبی، ذیل 9 دستگاه تجمیع شده است.
به همین خاطر، نویسندگان تجارت فردا بدون بررسی کارشناسی دقیق، تصور کرده‌اند که بودجه‌ی این نهادها افزایش یافته است! منظور از تجمیع آن است که مثلا 21 دستگاه اجرایی که تا سال گذشته، ردیف بودجه‌ی جدا داشتند، در بودجه‌ی 1401 در ردیف سازمان تبلیغات اسلامی تجمیع شدند. همین مساله موجب شد تا وقتی بودجه‌ی سازمان تبلیغات با سال گذشته مقایسه می‌شود، برخی تصور کنند که بودجه‌ی این نهاد چند برابر شده. این در حالی است که اگر بودجه‌ی سال 1400 آن 21 دستگاه را با هم جمع زده و با بودجه‌ی سازمان تبلیغات سال 1401 مقایسه کنند، خواهند دید که حتی بودجه‌ی این بخش‌ها کاهش نیز پیدا کرده است. در مجموع بر اساس آمارهای سازمان برنامه، بودجه‌ی نهادهای فرهنگی و مذهبی نسبت به سال گذشته، نه تنها افزایش نداشته بلکه 8% کاهش نیز داشته است!
- سهم ناچیز از کل
بنابراین این ادعا که دولت جدید، بودجه‌ی نهادهای همسو با دولت خود را افزایش داده، صحیح نیست. همچنین این ادعا که سهم این نهادها از سهم نهادهایی که متولی تامین کالاهای عمومی هستند نیز صحیح نیست. بودجه‌ی «مرکز خدمات حوزه‌های علمیه»، «سازمان تبلیغات اسلامی»، «شورای عالی حوزه‌های علمیه»، «شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران» و «شورای برنامه‌ریزی و مدیریت حوزه‌های علمیه‌ی خراسان» در لایحه‌ی بودجه‌ی 1401 مجموعا کمتر از 7 هزار میلیارد تومان است. این در حالی است که بودجه‌ی عمومی سال آینده برابر با 1505 هزار میلیارد تومان است. یعنی بودجه‌ی این نهادهای مذهبی که نامشان ذکر شد، تقریبا 5 هزارم بودجه‌ی عمومی (0.5 درصد از بوجه عمومی) است. بنابراین بسیار عجیب است که جلال‌پور ادعا می‌کند سهم این نهادها بیش از سهم نهادهایی است که کالای عمومی تامین می‌کنند! این در حالی است که آموزش، خود یک کالای عمومی است و آموزش فقط به دانشگاه‌ها مربوط نیست. حوزه‌های علمیه نیز نهادهای علمی و آموزشی هستند و طبعا دولت وظیفه دارد مانند دانشگاه‌ها، به این نهادهای علمی نیز کمک کند.
- مقایسه دو نهاد
اگر وزارت علوم و مراکز مرتبط با حوزه‌های علمیه بعلاوه‌ی سازمان تبلیغات را با یکدیگر مقایسه کنیم، موضوع روشن‌تر می‌شود: در بودجه‌ی سال آینده برای وزارت علوم 381 هزار میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است. همچنین فقط شش دانشگاه مهم (یعنی دانشگاه‌های تهران، فردوسی مشهد، تربیت مدرس، شهید بهشتی، امیرکبیر و صنعتی شریف) در مجموع بیش از 5 هزار میلیارد تومان بودجه دارند. بنابراین عجیب نیست که همه‌ی حوزه‌های علمیه در کشور تقریبا 5 هزار میلیارد تومان بودجه داشته باشند و این رقم تازه وقتی با بودجه‌ی سازمان تبلیغات اسلامی جمع شود، به 7 هزار میلیارد تومان نزدیک شود. نکته آنکه پیشتر گفتیم، بودجه‌ی 1500 میلیارد تومانی سازمان تبلیغات نیز در واقع با 21 دستگاه دیگر که در سال 1400 ردیف بودجه‌ی جداانه داشتند، جمع شده است. بنابراین حتی اگر فرض کنیم نهادهای مذهبی همسو با دولت سیزدهم هستند، باز هم مجموع بودجه‌ی این نهادها در دولت سیزدهم کاهش یافته است.
- دم خروس
در مجموع به نظر می‌رسد پرونده‌ای که تجارت فردا منتشر کرده است، مصداق دادن آدرس غلط باشد؛ چرا که هیئت تحریریه‌ی این هفته‌نامه که خود از حامیان سرمایه‌داری هستند، در هشت سال دولت اعتدال که سیاست‌های نئولیبرال کمر ملت را شکسته بود، به یاد رعیت نیفتادند، آن زمان که در یک سال بیش از 1000 هزار میلیارد تومان نقدینگی خلق شد و نتیجه‌اش تورم بالای 45% بود، درد مردم نداشتند اما امروز که بودجه‌ی انقباضی دولت، بیش از دیگران شامل نهادهای مذهبی شده تا به هر طریق، رشد افسارگسیخته‌ی ندینگی مهار شود و تورم کاهش یابد، یاد سهم رعیت افتاده‌اند! و ما رعیت هم نمی‌دانیم قسم حضرت عباسشان را باور کنیم یا دم خروس را.