«نصف + 1» حقوق برای مسکن
درآمدخواری اجاره بها برای خانوارهای تهرانی رکورد تازه ای را به ثبت رساند. تازه ترین برآورد رسمی از هزینه اجاره نشینی در شهرهای کشور، نشان می‌دهد، خانوارهای ساکن در استان تهران پارسال به طور متوسط معادل «نصف به اضافه یک حقوق» خود را صرف هزینه تامین مسکن (اجاره بها) کردند. این میزان رکورد تازه ای از درآمدخواری اجاره بها (هزینه تامین مسکن)، را برای خانوارهای ساکن استان تهران به ثبت رسانده...
تازه ترین گزارش منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، سال گذشته، همچنین سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بها) در سبد هزینه خانوارهای شهری به طور محسوسی افزایش یافت. پارسال، به روایت مرکز آمار ایران، نسبت هزینه خالص مسکن به کل هزینه های خانوار شهری در استان های کشور، به طور متوسط به 38.1درصد افزایش یافت. در این میان سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارهای استان تهران، بیش از سایر استان ها و معادل حدود 51درصد بود. این موضوع نشان می‌دهد بر اساس تازه ترین آمارهای رسمی پارسال سهم هزینه مسکن در سبد هزینه های خانوارهای ساکن استان تهران، به نصف به‌علاوه یک افزایش یافت. این میزان سال قبل از آن یعنی سال 1400، به طور متوسط برای کل خانوارهای شهری معادل 36درصد بود که پارسال (1401) به 38.1درصد افزایش یافت. سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری ساکن در استان تهران نیز که پارسال به حول و حوش 51درصد رسید در سال 1400 معادل 47.9درصد گزارش شده بود.
این اعداد علاوه بر اینکه از افزایش محسوس سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه های خانوارهای شهری تهران تنها به فاصله یک‌سال خبر می‌دهد که در عین حال، فاصله قابل‌توجهی با حداکثر سهم متعارف هزینه مسکن در سبد هزینه خانوارها بر اساس استانداردها دارد. بر اساس استانداردهای جهانی، به طور متعارف، سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارها باید کمتر از 30درصد باشد؛ این در حالی است که هم اکنون نه‌تنها در کل کشور به طور متوسط این میزان بیش از 8 واحد‌درصد بیشتر است که در برخی کلان‌شهرها از جمله تهران، این فاصله به بیش از 10 واحد‌درصد رسیده است.
شرایط بدتر 12 استان
تازه ترین آمارهای منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران در خصوص سهم هزینه مسکن در سبد هزینه ای خانوارهای شهری که در گزارشی با عنوان «شاخص های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور در مهرماه 1402» منتشر شده است، نشان می‌دهد شرایط در 12 استان بدتر از سایر استان هاست. دمای مسکن در این استان ها به لحاظ سهم اجاره بها در سبد هزینه خانوارها، بالاتر از سطح مجاز و استاندارد است. سطح مجاز و استاندارد هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارها کمتر از 30درصد است. در حالی که به طور متوسط، سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری در ایران که در واقع سهم اجاره بهای پرداختی خانوارها از کل هزینه های آنها در یک ماه است، بیش از 8 واحد‌درصد نسبت به حد متعارف و استاندارد بالاتر است، آمارها نشان می‌دهد، در 12 استان، به طور متوسط خانوارهای شهری هزینه بالاتری را نسبت به حد متعارف جهانی صرف پرداخت اجاره مسکن می‌کنند. در استان تهران، نزدیک به 51درصد و به طور دقیق 50.8درصد از سبد هزینه خانوارهای شهری در سال 1401 مربوط به هزینه تامین مسکن یا اجاره بها بوده است. بعد از تهران، پارسال، در استان البرز، 41.9درصد از سبد هزینه خانوارهای شهری صرف تامین مسکن (اجاره بها) شده است. این میزان در استان فارس، 41.9 درصد، در گیلان 39درصد و در اصفهان معادل 36.8درصد بوده است. در استان خراسان رضوی، 35.4درصد از کل هزینه خانوارها مربوط به اجاره بها (هزینه تامین مسکن) بوده است. این میزان در همدان 34.9 درصد، در هرمزگان 32.9درصد و در قزوین 32.4درصد بوده است. سال گذشته همچنین در مازندران 31.8درصد، در زنجان 30.3درصد و در کرمانشاه، 30درصد سبد هزینه خانوارها مربوط به هزینه تامین مسکن بوده است. در سایر استان ها نیز این سهم بیش از 20درصد به ثبت رسیده است. کمترین میزان سهم هزینه تامین مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری مربوط به استان بوشهر با 21.1درصد بوده است. آمارهای تازه منتشر‌شده در این باره نشان می‌دهد، در عمده استان هایی که مراکز آنها جزو کلان‌شهرهای کشور است (تهران، البرز، فارس، اصفهان، خراسان رضوی)، سهم مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری ساکن در این استان ها بیش از سطح استاندارد و متعارف (بیش از 30 درصد) است. این موضوع ابعاد بحران مسکن در این کلان‌شهرها را نشان می‌دهد. بحرانی که بعد از قطع دسترسی طیف گسترده ای از مصرفی ترین شکل تقاضای مسکن (خانه اولی ها) از بازار خرید واحدهای مسکونی، آنها را راهی بازار اجاره کرد و هم اکنون به این بخش از بازار مسکن یعنی بازار اجاره بها سرایت کرده است. یافته های اخیر «دنیای‌اقتصاد» که در گزارش مربوط به تحولات بازار اجاره کلان‌شهرهای کشور در هفته گذشته در همین صفحه منتشر شد نیز این موضوع را صحت سنجی کرد. نتایج تازه ترین تحقیقات و بررسی های «دنیای‌اقتصاد» از وضعیت بازار اجاره مسکن در کلان‌شهرهای اصفهان، شیراز و مشهد مربوط به پاییز امسال نشان داد، مهرماه امسال، متوسط مبلغ رهن کامل هر مترمربع از یک آپارتمان معمولی در مناطق معمولی، متوسط و مصرفی این شهرها به حول و حوش 5 میلیون تا 5میلیون و 500 هزار تومان رسیده است. این میزان در مقایسه با مقطع زمانی مشابه سال قبل (ابتدای پاییز سال گذشته)، حول و حوش 40 تا 50 درصد رشد داشته است.
برآورد سطح اجاره بها در کشور
اما، آمارهای ارائه‌شده در گزارش تازه مرکز آمار ایران در خصوص شاخص های اقتصادی و اجتماعی کشور، در حالی افزایش سهم اجاره بهای مسکن در سبد هزینه خانوارهای شهری در سال گذشته را نشان می‌دهد که «دنیای‌اقتصاد» با استناد به آمارهای رسمی مربوط به تورم ماهانه اجاره مسکن بر اساس گزارش های ماهانه از تغییرات شاخص اجاره بها در کشور، میانگین اجاره بهای ماهانه پرداختی از سوی خانوارهای شهری را محاسبه کرده است. آخرین گزارش مربوط به تغییرات شاخص اجاره بهای مسکن که از سوی مرکز آمار ایران در شهریور ماه منتشر شد نشان می‌دهد در 6ماه اول سال‌جاری، میانگین اجاره بها در کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل -6 ماه اول پارسال - معادل 38.5درصد افزایش یافته است. با در نظر گرفتن آمار مربوط به متوسط سهم هزینه تامین مسکن خانوارهای شهری در سبد هزینه های آنها در سال 1401، می‌توان برآورد کرد که به طور متوسط در 6ماه اول سال‌جاری، خانوارهای شهری معادل 6 میلیون تومان به عنوان اجاره ماهانه (مجموع رهن و اجاره ماهانه) پرداخت کرده اند. در سال‌جاری حداقل حقوق و دستمزد ماهانه نیروهای کار (بر اساس قانون کار) کمتر از 9 میلیون تومان تعیین شد.
تفاوت سهم اجاره بها در پایتخت
تازه ترین آمارهای رسمی منتشر‌شده از سوی مرکز آمار ایران در حالی از رسیدن سهم اجاره بها در سبد هزینه خانوارهای شهری استان تهران به مرز 51 درصدی خبر می‌دهد که در هفته گذشته، «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی با عنوان «دغدغه اول تهرانی ها» به محاسبه سهم و سطح متوسط اجاره بهای پرداختی از سوی خانوارهای ساکن پایتخت، پرداخت. اطلاعات این گزارش برمبنای متوسط اجاره بهای فایل های عرضه‌شده به بازار مسکن، نتایج یک نظرسنجی از شهروندان تهرانی و همچنین برآوردهای «دنیای‌اقتصاد»، استخراج شده و نشان داد، هم اکنون مسکن به اولین دغدغه و اولویت شهروندان تهرانی تبدیل شده است. به طوری که «سطح پایین درآمد» و «تورم عمومی» در رده های بعدی قرار گرفته است. بررسی های «دنیای‌اقتصاد» درباره «دغدغه اول تهرانی ها» نشان می‌دهد، «وزن اجاره بها در سبد هزینه ماهانه» به رقم سنگین تری افزایش یافته است. در حالی که بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در یک نظرسنجی با عنوان دغدغه های اقتصادی خانوارهای تهرانی، که از سوی مرکز افکارسنجی سرمایه وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شده بود، درآمدی کمتر از 16 میلیون تومان در ماه داشتند، برآوردهای «دنیای‌اقتصاد» بر اساس سطح متوسط اجاره بها در تهران نشان داد، هم اکنون برای اجاره یک واحد مسکونی معمولی در مناطق متوسط شهر، با مساحت حدود 60 مترمربع، خانوارها باید اجاره بهای ماهانه حول و حوش 15 میلیون تومانی را پرداخت کنند. به این ترتیب و بر اساس این آمارها و برآوردها، عملا سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بها) در سبد هزینه خانوارهای ساکن در شهر تهران به بیش از 70درصد نیز (به طور متوسط) رسیده است. اما تفاوت آمارهای این گزارش با آمار تازه ای که در خصوص نسبت هزینه تامین مسکن خانوارهای تهرانی به کل هزینه های آنها منتشر شده است، چیست؟
گزارشی که در هفته گذشته با عنوان دغدغه اول تهرانی ها منتشر شد، مربوط به سطح فعلی (پاییز 1402) میانگین اجاره بهای مسکن در «شهر تهران» است. اما آمارهایی که در گزارش امروز با استناد به گزارش مرکز آمار ایران در خصوص شاخص های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور منتشر می‌شود، مربوط به سهم هزینه تامین مسکن (اجاره بهای) خانوارهای ساکن در «استان» تهران و بازه زمانی «یک‌سال 1401» است.
برآورد اجاره بهای تهران و کشور
تازه ترین تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» از میانگین اجاره بهای مسکن در شهر تهران نشان می‌دهد هم اکنون متوسط اجاره بهای ماهانه یک مترمربع مسکن در مناطق معمولی و مصرفی شهر تهران به حدود 250هزار تومان رسیده است که یک خانوار برای اجاره یک واحد 60 مترمربعی در چنین مناطقی ماهانه رقمی حول و حوش 15 میلیون تومان (البته با محاسبه کل اجاره بها به صورت اجاره بهای ماهانه و بدون پول پیش)، باید به طور میانگین پرداخت کند. این سطح متوسط از اجاره بها بر اساس رصد فایل های عرضه‌شده به بازار اجاره مسکن شهر تهران در مناطق مصرفی و معمولی و همچنین صحت سنجی آنها با اطلاعات فعالان و واسطه های ملکی بازار مسکن شهر تهران محاسبه شده است و آمار رسمی نیست. برآوردها همچنین نشان می‌دهد این میزان هم اکنون برای همه شهرهای کشور به طور میانگین حول و حوش 6 میلیون تومان یعنی چیزی کمتر از نصف سطح متوسط اجاره بها در شهر تهران است.
--> اخبار مرتبط