"نفت بی‌ارزش" و روزهای سخت ایران و جهان

عصرایران - سال 1399 با یک سقوط کم‌سابقه قیمت نفت در بازارهای جهانی آغاز شد. قیمت نفت به حدود 20 دلار در هر بشکه سقوط کرد و این در حالی است که پیش‌بینی اولیه بودجه سال 1399 بر مبنای صادرات 1 میلیون بشکه نفت و با قیمت 50 دلار در هر بشکه بسته شده که به هیچ‌وجه با واقعیات کنونی، امکان تحقق نخواهد داشت و دولت احتمالا مجبور خواهد شد برای جبران کسری بودجه، دست به منابع "صندوق توسعه ملی" دراز کند.

ماجرای نفت تبدیل به قصه دردآوری شده است، به طوری که با این قیمت‌ها دیگر اساسا صادرات نفت خام هیچ ارزش افزوده‌ای برای اقتصادهای کشورهای نفتی ندارد و هزینه‌های آن بیش از سود آن شده است.

وب سایت شبکه خبری بلومبرگ آمریکا 2 روز پیش گزارشی منتشر کرد و از منفی شدن قیمت نفت در بازار داخلی آمریکا نوشت. بر اساس این گزارش قیمت نفت در بازار آمریکا به حدی پایین آمده که حتی درآمد حاصله آن کفاف هزینه‌های انبارداری نفت را نیز نمی‌دهد و برخی از تولید کنندگان نفت در آمریکا مجبور هستند بخشی از مخارج این کار را از جیب خود بپردازند.

بر اساس داده‌های اخیر سایت نفتی "اویل پرایس" هم، قیمت "نفت سنگین" ایران در سبد نفتی اوپک نیز به زیر 15 دلار سقوط کرده است؛ تازه این در حالی است که با توجه به تحریم‌ها خریداری برای نفت ایران در بازرار سیاه باشد که در قیمت 15 دلاری برای تحقق پیش‌بینی بودجه 99 باید بیش از 3 میلیون بشکه در روز نفت بفروشیم تا پیش‌بینی درآمدی لایحه بودجه سال 99 محقق شود؛ که امری محال خواهد بود.

بی‌ارزش شدن نفت در شرایط کنونی در بازار جهانی به 2 دلیل عمده است: یکی به دلیل بحران کرونا و کاهش تقاضای جهانی (به ویژه از سوی چین) است و دیگری جنگ قیمت کم‌سابقه بین روسیه و عربستان سعودی است که در نشست اخیر اوپک نمایان شد و کشورهای صادرکننده نفت و اوپک پلاس (روسیه) به توافقی برای کاهش تولید به منظور تنظیم بازار دست نیافتند.

متعاقب این نشست دولت عربستان سعودی اعلام کرد که از ماه آتی بیش از 1.2 میلیون بشکه نفت به صادرات خود می‌افزاید و همین امر در کنار کاهش تقاضای جهانی و بحران کرونا کافی بود که قیمت نفت را به یکی از حضیض‌ترین دوران خود برساند.

از سوی دیگر فصل گرم سال در پیش است و به طور سنتی این فصل از سال با کاهش تقاضای جهانی نفت همراه است؛ در کنار این مساله بحران حهانی کرونا و کشیده شدن ترمز اقتصاد جهانی در کنار دعوای نفتی کشورهای صادر کننده نفت (عربستان و روسیه) کافی است تا چشم‌اندازی برای احیای قیمت نفت دستکم تا آینده‌ای کوتاه و میان مدت در پیش نباشد.

سقوط بی‌سابقه قیمت نفت بار دیگر یادآور می‌کند که دیگر نباید به این خام فروشی دل بست و باید ناف اقتصاد ملی را از وابستگی به فروش نفت خام رهانید؛ البته تحریم‌های 1 سال گذشته در عمل اقتصاد ایران را بدین مسیر سوق داده است؛ اما نکته نگران‌کننده اینجاست که بحران کرونا در عمل مانع تحقق دیگر منابع درآمدی دولت به ویژه از محل مالیات‌ها هم خواهد بود و از این زاویه نیز تحقق پیش‌بینی بودجه 99 در هاله‌ای از ابهام است.

از سوی دیگر موضوع کرونا همه پیش بینی‌های درآمدی و هزینه‌ای دولت را به هم زده و هزینه‌ای جدید 100 هزار میلیارد تومانی روی دست دولت گذاشته که در پیش‌بینی‌ها لحاظ نشده بود.

روزهای سختی برای اقتصاد ایران و جهان در پیش است و عبور از این گردنه سخت تنها به مدد در پیش گرفتن سیاست‌های حساب شده میسر است.